دروس تخصصی حوزه نشانگر شایستگی فعالیت طلاب در رشته‌های علوم انسانی است

به گزارش خبرنگار افتخاری ایکنا، ماجرا از آنجا شروع شد که سازمان امور اداری و استخدامی کشور در دفترچه آزمون استخدامی، طلاب دارای مدرک سطح دو و سه حوزه علمیه را برای انتخاب یکی از هشت رشته علوم انسانی و احراز صلاحیت شغل معلمی در رشته‌های دبیری عربی، مربی امور تربیتی، دبیری معارف اسلامی، آموزگاری ابتدایی، دبیری ادبیات فارسی، دبیری علوم اجتماعی، دبیری تاریخ و دبیری فلسفه مجاز دانست تا در صورت پذیرش و طی مراحل قانونی در همان رشته‌ای که قبول شده‌اند به استخدام آموزش و پرورش درآیند.

مجموعه پذیرفته‌شدگان از جمله طلاب پس از قبولی در آزمون استخدامی که از سوی سازمان سنجش و آموزش کشور برگزار می‌شود و احراز صلاحیت علمی و حرفه‌ای که در مصاحبه تخصصی کسب می‌شود، دوره یک‌ ساله مهارت‌آموزی (ماده ۲۸ اساسنامه فرهنگیان) را در دانشگاه فرهنگیان گذرانده و بعد از پایان دوره به‌عنوان معلم در آموزش و پرورش استخدام می‌شوند.

اعلام این خبر همان و سیل بیانیه‌ها و نامه‌های سر گشاده به مسئولان آموزش و پرورش و دیگر نهادهای مرتبط همان، که چه خوابی دیده‌اید و مملکت و کشور به دست غیر متخصصان افتاده است؛ یکی بر غربت زبان و ادبیات فارسی گریست و نامه نوشت، دیگری بر مهجور بودن علوم اجتماعی افسوس خورد و آن یکی هم بر خطر افول دروس تاریخ و فلسفه و ... زانوی غم در بغل گرفت.

انجمن‌های متعدد به وزیر آموزش و پرورش نامه نوشتند، برخی نخبگان و حتی پیشکسوتان عرصه تعلیم و تربیت از حضور طلاب و روحانیون برای تدریس در این رشته‌ها اظهار تأسف کردند.

کار را به رسانه‌ها کشاندند، روزنامه همشهری در اقدامی غیر حرفه‌ای مصاحبه فرضی با برخی مسئولان حوزه و آموزش و پرورش را با عنوان «ورود غیر متخصص‌ها به آموزش و پرورش» گزارش داد، سایت عصر ایران بدون شناخت کافی از تحولات حوزه، سلسله گزارشات و یادداشت‌های برخی به اصطلاح متخصصان را به گونه‌ای دیگر منتشر کرد و این مصوبه قانونی را به باد انتقاد گرفت، سایت صدای معلم با گزارشی دیگر، ادبیات فارسی را رنجور دانست، در فضای بی‌رحم مجازی آنچه در شأن یک فرهنگ‌بان نبود، بر زبان راندند و قلم‌فراسایی کردند تا از وقوع بحران اضمحلال ادبیات، فلسفه، تاریخ و... در آموزش و پرورش آنهم از سوی طلاب حوزه علمیه جلوگیری کنند.

اما واقعیت چیست و چرا برخی خواسته و ناخواسته بر طبل مخالفت برای حضور طلاب درآموزش و پرورش می‌زنند؟ اینکه نامه‌نویسان و بیانیه‌دهندگان و گزارشگران رسانه‌ها را متهم به عناد و یا خدای ناخواسته تخریب حوزه و روحانیت کنیم، شاید از انصاف به دور باشد، اما اگر دوستان اندیشمند و صاحب قلم و کرسی تدریس در دانشگاه‌های مطرح کشور را به عدم شناخت از تحولات حوزه علمیه متهم کنیم، گزافه نیست.

گرچه حوزه علمیه از قدیم‌الایام بیش از هزار سال است مهد علوم دینی و انسانی بوده و از افتخارات مکتب حضرت امام جعفر صادق(ع) همگام بودن با تحولات دنیا از آغاز تا‌کنون است، اما با پیدایش انقلاب اسلامی رسالت حوزه و عالمان و اندیشمندان آن متفاوت شد و با حمایت مراجع عظام تقلید و در رأس آنان حضرت امام خمینی(ره) روند آموزش و پژوهش و نیز تحصیل در حوزه به سمت نیازهای مبرم جامعه اسلامی پیش رفت و اینک در عصر زعامت رهبر معظم انقلاب و حضرات آیات و مراجع عظام تقلید، شاهد پیشرفت‌های خیره‌کننده حوزه علمیه در عرصه علوم انسانی و حتی زبان‌های خارجی دنیا هسیتم که تشریح دستاوردهای حوزه در این مقال نمی‌گنجد، اما از باب «مَا لَا یُدْرَکُ کُلُّهُ لَا یُتْرَکُ کُلُّه» گوشه‌ای از ظرفیت‌های بی‌بدیل حوزه امروز برای گرامیانی که از سر دلسوزی حضور طلاب فاضل در رشته‌های مورد نظر را غیر تخصصی می‌دانند بیان می‌شود.

طلاب امروز حوزه علمیه ضمن اعتقاد راسخ به فقه جواهری با درک شرایط زمان و مکان پس از گذراندن سطح یک حوزه که شش سال به طول می‌انجامد به تناسب علاقه و گرایش خود در رشته‌های تخصصی ادامه تحصیل می‌دهند و همزمان نیز در مراکز علمی مطرح حوزوی و دانشگاهی مدارج علمی و آکادمی را طی می‌کنند. بد نیست سری به دانشگاه باقرالعلوم(ع) زیر نظر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم بزنید و نگاهی به گروه‌های علمی آن و نیز فارغ‌التحصیلان داشته باشید و تحولات حوزه در رشته‌های مورد انتقاد را رصد کنید آنگاه بانگ واویلا سردهید.

دانشگاه حوزوی باقرالعلوم نهادی حوزوی، آموزشی و علمی است که در سال ۱۳۶۳ با عنوان مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم(ع) به منظور بالا بردن سطح آگاهی‌های سیاسی طلاب در زمینه‌های جهان اسلام، ایران و روابط بین‌الملل به دستور حضرت امام خمینی(ره) آغاز به کار کرد و اینک شاهد حضور فارغ‌التحصیلان این دانشگاه در مجامع ملی و بین‌المللی هستیم. این دانشگاه دارای گروه‌های علمی نظیر فرهنگ، علوم اجتماعی و رفتاری، مدیریت راهبردی، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، تاریخ  تمدن، مطالعات سیاسی، فلسفه و کلام، اخلاق و معارف اسلامی، فلسفه، فقه مضاف و نیز دارای گروه علمی زبان‌های خارجی از جمله انگلیسی، عربی، فرانسه، آلمانی و... است که فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها نه تنها شایسته حضور در آموزش و پرورش هستند، بلکه کرسی‌های تدریس دانشگاه‌ها را نیز در اختیار دارند. 

از دیگر ظرفیت‌های بی‌بدیل حوزه علمیه، مراکز تخصصی در رشته‌های گوناگون است که هم اینک شاهد تحصیل بیش از سه هزار طلبه در رشته‌هایی چون تاریخ، فلسفه، علوم اجتماعی، فقه مضاف، فقه معاصر، فقه تربیت، تفسیر، قضا، مشاوره... و زبان‌های خارجی هستیم. تاکنون دوهزار پایان‌نامه تخصصی دفاع شده و همین تعداد نیز در حال دفاع است؛ همچنین حدود یک هزار کتاب که عمدتاً تخصصی هستند در این مراکز به چاپ رسیده است، تدوین حدود 180 متن آموزشی، انتشار 14 مجله تخصصی و ترویجی، تولید 80 نرم‌افزار، راه‌اندازی 50 سایت اینترنتی و برگزاری صدها کارگاه تخصصی از دیگر دستاوردهای مراکز تخصصی  حوزه علمیه است. 

از دیگر تحولات شگرف در حوزه علمیه توسعه علوم آل الله به زبان‌های مختلف جهان و نیز آموزش تخصصی زبان به طلاب خوش‌فکر، جوان، مستعد و انقلابی  در دو دهه اخیر بوده است، حال اگر طلبه‌ای با فرض گذراندن دوره‌های تخصصی تدریس، مکالمه و ترجمه زبان‌های خارجی در آزمون استخدامی برای دبیری زبان انگلیسی، عربی و... شرکت کند، آیا رواست به صِرف اینکه چون در حوزه علمیه درس خوانده است، نظام تعلیم و تربیت از این فرصت محروم بماند! بهترین اساتید زبان‌های خارجی در هر زبان بین‌المللی که انتخاب می‌کنید را به مدرسه معصومیه قم دعوت می‌کنم تا در یک فضای علمی خلاقیت‌های خود در عرصه زبان‌های خارجی را در محضر اهل فن و فضل به نمایش بگذارند، زیرا مرکز زبان حوزه علمیه قم هم‌اکنون در آموزش، مکالمه و نیز فن ترجمه در زبان‌های عربی، انگلیسی، فرانسه، اسپانیولی، اردو، چینی، مالایو، روسی، ترکی و آلمانی و... ناگفته‌های زیادی برای مجامع علمی کشور دارد.

منتقدان حضور طلاب در آموزش و پرورش در رشته‌های مورد نظر خوب است نگاهی به تنوع رشته‌های تحصیلی حوزه علمیه خواهران می‌زدند و عناوین رشته‌های دروس تخصصی از جمله رشته تربیت دينی کودک و نوجوان برای طلاب سطح سه را ملاحظه می‌کردند، آنگاه اگر از مواد درسی دانشگاه برای معلم تربیتی غنی‌تر نبود، انتقاد می‌کردند.

تعليم و تربيت در قرآن و روایات، ساحت‌شناسی تربيت در اسلام، فقه تربيت دینی كودک و نوجوان، تحول دینداری كودک و نوجوان با تأكيد بر رویكرد اسلامی، نظریه‌های تحول دینداری و نقد آن، فلسفه تربيت دینی، روانشناسی شخصیت، روانشناسی بازی، فنون مراقبت و نگهداری كودک و نوجوان، فنون كلاسداری كودک و نوجوان، روش‌های آموزش اعتقادات دینی، كارورزی، مشاوره كودک و نوجوان، مهارت‌های هنری تربيت كودک و نوجوان، مهارت‌های تفكر و خلاقيت، كارورزی تربيت دینی كودک و نوجوان، متون تخصصی عربی و انگليسی، و دیگر مواد آموزشی که اگر نگوییم غنی‌تر، بلکه هم‌تراز آنچه برای یک معلم در مراکز تربیت معلم یا دانشگاه فرهنگیان در نظر گرفته شده است، می‌باشد و برای تعلیم و تربیت کودک و نوجوان کاربردی‌تر است.

حال قضاوت کنید اگر بانوانی از حوزه علمیه  که از این رشته فارغ‌التحصل شده‌اند، برای آموزگاری ابتدایی در یک رقابت علمی برابر شرکت کنند، کجای آن غیر‌تخصصی است که این‌گونه وقت ذی قیمت خود را صرف می‌کنید و از آبرو و تخصصی که برای آن عمر گرانبهایتان را گذاشته‌اید، هزینه می‌کنید تا اذهان عمومی و نیز ذهن مسئولان مربوطه به گونه‌ای مشوش شود که گویی فاجعه‌ای در حال رخ دادن است.

اینها فقط قطره‌ای از دریای توانمندی‌های حوزه علمیه  و قشر فرهیخته روحانیت است و معترضان به مصوبه قانونی سازمان امور استخدامی کشور را به رعایت عدل و انصاف و نیز مطالعه فراگیر در خصوص جایگاه علوم انسانی در حوزه علمیه به‌ویژه در چند دهه اخیر دعوت می‌کنم تا خدای نکرده مرتکب تخریب یا تحقیر ناخواسته قشری نشوند که مردم آنان را نماد دیانت می‌دانند.

و آخر دعوانا أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِين
کریم دلفانی از طلاب حوزه علمیه قم