حضرت معصومه(س)؛ الگوی بانوی تراز اسلام / از مقام علمی تا شفاعت

حضرت فاطمه معصومه(س)، روز اول ذی‌قعده سال ۱۷۳ هجری در مدینه چشم به جهان گشود و در سال 201 هجری چشم از جهان فرو بست. ایشان از همان کودکی به فضائل اخلاقی آراسته بودند و از صفات برجسته آن حضرت می‌توان به تقوا، ایستادگی در برابر ناملایمات، پاکدامنی، عفت، عابد بودن، نیکوسرشت بودن اشاره کرد.

ما انسان‌ها برای عبور از سیم‌خاردار زندگی باید از سیم‌خاردارهای نفسمان عبور کنیم و خداوند متعال برای هدایت ما را با ابزار شناخت و معرفت نسبت به خدا، نبی‌مکرم اسلام(ص) و امام معصوم، توسل به ائمه اطهار(ع)، محبت به خاندان نبوی، عمل به واجبات و ترک محرمات بیمه کرده است. اگر قصد داریم حرکت در مسیر نور داریم باید از این ویژگی‌ها بهره‌مند باشیم.

هیچ فردی با ائمه اطهار(ع) و نبی‌مکرم اسلام(ص) مقایسه نمی‌شود؛ چراکه این افراد معصوم بوده و شبیهی ندارند، اما امامان معصوم دارای فرزندانی هستند که درست است امام نیستند، اما دارای درجات و مراتبی هستند که آنان را از دیگر افراد متمایز می‌کند. به طور مثال حضرت عباس(ع) فرزند امام علی(ع) با وجود اینکه امام نیستند، به واسطه داشتن فضائل و شاخصه‌های بی‌نظیری همچون رشادت و شجاعت قطعا آن حضرت را از سایر افراد متمایز می‌کند.

حضرت فاطمه معصومه(س)، فرزند امام موسی کاظم(ع) و نجمه(س) و خواهر علی‌ابن‌موسی‌الرضا(ع) هستند. ایشان امامزاده هستند. امام هفتم ما دارای 17 دختر بودند، اما تنها فاطمه معصومه(س) دارای ویژگی‌های خاص همچون محدثه و مهاجر هستند، ایشان برای دیدار برادر از مدینه به سمت ایران حرکت کرده و در قم آرام گرفتند و امروز این مکان نورانی محل اشک‌های زلال زائران است و همه مسلمانان برای آرام گرفتن در گوشه‌ای از صحن مبارک آن حضرت زانوی تمنای حاجت در آغوش می گیرند. گاه شیرینی زیارت را به‌گونه‌ای نصیبت می‌کند که خودت فکرش را هم نمی‌کردی و آنگونه به تماشای گنبد زیبا نشسته و درد دل می‌کنیم که گذر زمان از دستمان خارج می‌شود. ما به بهانه زیارت مزار بی‌نشان حضرت فاطمه(س) مزار فاطمه معصومه(س) را به نظاره می‌نشینیم.

ابن صباغ ملکی می‌گوید: «هر یک از فرزندان ابی‌الحسن موسی، معروف به کاظم، فضیلتی مشهور دارند». فرزندان امام موسی کاظم(ع) دارای فضائل و ویژگی‌های بسیار هستند، اما بعد از امام رضا(ع) که امام هستند و قیاسی نمی‌توان برای ایشان برشمرد، حضرت معصومه(س) از نظر علمی و اخلاقی دارای برترین مقام‌ها هستند. از القاب مستند و منتسب به آن حضرت آنگونه برمی‌آید که ایشان نیز همچون حضرت زینب(س) عالمه بدون معلم هستند.  

امام صادق‌(ع) در خصوص فضائل حضرت معصومه(س) فرمودند: «آگاه باشید که برای خدا، حرمی است و آن مکه است و برای پیامبر خدا حرمی است و آن مدینه است و برای امیر‌مؤمنان حرمی است و آن کوفه است. بدانید که حرم من و فرزندانم بعد از من، قم است. آگاه باشید که قم کوفهٔ کوچک ماست. بدانید بهشت، هشت دروازه دارد که سه تای آن‌ها به سوی قم است. بانویی از فرزندان من به نام فاطمه دختر موسی در آن جا رحلت می‌کند که با شفاعت او، همهٔ شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند».

مقام علمی حضرت معصومه(س)

حضرت معصومه(س) مقام والای علمی دارد و از جمله بانوان بسیار مورد احترام جهان تشیع است. در روایتی مشهور نقل شده است که «روزی جمعی از شیعیان به قصد دیدار حضرت موسی بن جعفر‌(ع) و پرسیدن پرسش‌هایی ازایشان در مدینهٔ منوره مشرف شدند. چون امام کاظم(ع) در مسافرت بود، پرسش‌های خود را به حضرت معصومه‌(س) که در آن هنگام کودکی خردسال بود، دادند. فردای آن روز برای بار دیگر به منزل امام رفتند ولی هنوز ایشان از سفر برنگشته بود. پس به ناچار پرسش‌های خود را بازخواستند تا در مسافرت بعدی به خدمت امام برسند، غافل از این که حضرت معصومه‌(س) جواب پرسش‌ها را نوشته بود. وقتی پاسخ‌ها را دیدند، بسیار خوشحال شدند و پس از سپاسگزاری فراوان، شهر مدینه را ترک کردند. از قضای روزگار در بین راه با امام موسی بن جعفر‌(ع) مواجه شده ماجرای خویش را بازگفتند. وقتی امام، پاسخ پرسش‌ها را مطالعه کردند، سه بار فرمودند: پدرش به فدایش».

بر اساس روایات، لقب «معصومه» از سوی امام رضا‌(ع) برای این بانوی والامقام در نظر گرفته شد و علامه مجلسی در این باره گفته‌است: «امام رضا (ع) در جایی فرمودند، هرکس معصومه را در قم زیارت کند، مانند کسی است که مرا زیارت کرده است». شاید یکی از دلایل انتخاب این لقب عصمت زهرایی به ارث برده ایشان از مادرشان حضرت فاطمه(س) باشد.

فضیلت زیارت حضرت معصومه(س)

روایت‌های بسیاری از ائمه معصومین(ع) در خصوص فضیلت زیارت ایشان نقل شده است که می‌توان به نمونه‌هایی همچون فرمایش امام صادق(ع) که فرمودند: « هرکس او را زیارت کند، بهشت بر او واجب می‌شود.» در حدیث دیگری آمده است: «زیارت او، هم سنگ بهشت است» اشاره کرد. همچنین امام هشتم خطاب به سعد بن سعد محدث قمی فرمودند: «ای سعد! از ما در نزد شما قبری است.» سعد می‌گوید: «فدایت شوم! ایا قبر فاطمه دختر موسی بن جعفر‌(س) را می‌فرمایید؟ می‌فرماید: «آری، هرکس او را زیارت کند، در حالی که به حق او آگاه باشد، بهشت از آن اوست». از مقام شفاعت ان حضرت نباید غافل شد، ایشان دارای کرامات و فضائلی هستند که در کلام نمی‌گنجد.

کریمه اهل‌بیت(ع) از جمله القاب بسیار مشهور حضرت معصومه(س) است. شهرت این لقب برای حضرت معصومه(س) به واسطه رویای صادقه‌ای است که از مرحوم آیت‌الله سید محمود مرعشی نجفی(ره) نقل شده است. داستان به این صورت است که مرحوم سیدمحمود مرعشی نجفی متوفای 1328 هجری قمری بسیار علاقه‌مند بود که به هر طریقی شده، محل قبر شریف حضرت صدیقه طاهره(س) را به دست آورد، برای این مقصود، ختم مجرّبی انتخاب کرده، چهل شب به آن مداومت کرد تا شاید خداوند به طریقی او را از محل قبر شریف حضرت زهرا(س) آگاه فرماید، شب چهلم بعد از انجام ختم و توسل فراوان استراحت کرده و در عالم رؤیا به محضر مقدس حضرت صادق(ع) مشرف می شود.

امام(ع) به مرحوم مرعشی فرمود: «علیک بکریمة اهل البیت». ایشان به تصور این که منظور امام(ع) از «کریمه اهل بیت» حضرت زهرا(س) است، عرضه داشت: بلی! قربانت گردم من نیز این ختم را برای همین گرفتم که محل قبر شریف آن حضرت را به صورت دقیق‌تر بدانم و به زیارتش مشرف شوم، امام(ع) فرمودند: «منظور من قبر شریف حضرت معصومه در قم است». مرحوم آیت‌الله سیدمحمود مرعشی نجفی هنگامی که از خواب برخاست تصمیم گرفت که رخت سفر ببندد و به قصد زیارت حضرت معصومه(س) رهسپار ایران شود. این جریان در کتاب «کریمه اهل بیت» نقل شده است و مؤلف این کتاب بعد از نقل این جریان در پاورقی کتابش اضافه می‌کند که این داستان را مرجع عالیقدر مرحوم آیت الله العظمی مرعشی(ره) چندین بار در ملاقات‌های اینجانب با ایشان، از پدر بزرگوارشان نقل کردند.

بی‌شک در تمام دوران‌ها بانوانی همچون حضرت فاطمه(س)، حضرت زینب(س)، حضرت معصومه(س)، آسیه همسر فرعون، خدیجه همسر پیامبر(ص)، حضرت مریم(س) و دیگر بانوان پاک طینت و پاک سرشت می‌زیستند که زندگی هریک از آنان برای بانوان امروزی الگوست، کارشناسان فرهنگی در حوزه معرفی بانوان تراز اسلام چه اقدامات مؤثری انجام دادند، آیا الگوها به درستی معرفی شدند؟