ادامه خشونت‌ها در افغانستان به بی‌ثباتی در کل خاورمیانه می‌انجامد
رابرت دی. کروس، مدرس دانشگاه پرینستون در نیوجرسی آمریکا گفت: خشونت مداوم در افغانستان، قابل تسری به همسایگان بوده و بی‌ثباتی در کل منطقه خاورمیانه را در پی خواهد داشت؛ هیچ جامعه‌ای از به وجود آمدن غیرنظامیان آواره و اقتصاد جنگی، اسلحه و مواد مخدر که چنین خشونت‌هایی را حفظ می‌کند، سود نخواهد برد. کشورهای غرب آسیا گذشته و آینده‌ای به هم پیوسته دارند.
به گزارش ایکنا، در هفته‌های اخیر، موضعی که بیش از هر خبر دیگری توجهات را به غرب آسیا جلب کرده است، سقوط چند شهر مهم در افغانستان به دست طالبان بوده که باعث شده نگرانی‌ها در بین مردم افغانستان و کشورهای منطقه در مورد به قدرت رسیدن دوباره این گروه بیشتر شود.
از سوی دیگر این اتفاق با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان همزمان است که باعث شده برخی این عقیده را داشته باشند که این اقدام در زمان نامناسبی صورت گرفته و به نوعی دولت آمریکا حمایت خود را از دولت افغانستان قطع کرده است. همه این‌ها در حالی رخ می‌دهد که مذاکرات صلح افغانستان بین دولت این کشور و گروه طالبان بدون دستیابی به نتیجه روشنی همچنان ادامه دارد.
رابرت دی. کروس(Robert D. Crews) مورخی است که بر تحقیق و تدریس در حوزه افغانستان، آسیای مرکزی و جنوبی، روسیه، اسلام و تاریخ جهانی متمرکز است. وی که فارغ‌التحصیل دانشگاه کارولینای شمالی در چپل‌هیل (Chapel Hill) است، موفق به دریافت مدرک کارشناسی ارشد در رشته تاریخ از دانشگاه کلمبیا و مدرک دکترای تاریخ از دانشگاه پرینستون در نیوجرسی آمریکا شد. کروس در حال حاضر در همین دانشگاه به تدریس مشغول است.
وی نویسنده کتاب «افغان مدرن: تاریخ یک ملت جهانی»(Afghan Modern :The History of a Global Nation) در سال 2015 بوده است. کروس به عنوان مدیر مرکز مطالعات روسیه، اروپای شرقی و اوراسیا و برنامه عباسی(برنامه‌ای که توسط سهیب و سارا عباسی در حوزه مطالعات اسلامی برای تسهیل، ترویج تحقیقات میان‌رشته‌ای و تدریس مطالعات اسلامی در دانشگاه استنفورد بنیان نهاده شد) در مطالعات اسلامی در استنفورد خدمت کرده است. وی در حال حاضر سردبیر مجله افغانستان (مؤسسه آمریکایی مطالعات افغانستان / انتشارات دانشگاه ادینبورگ) است. کروس در گفتوگو با ایکنا در مورد دلایل به وجود آمدن وضعیت اخیر در افغانستان صحبت کرد.
ایکنا ـ در روزهای اخیر شاهد سقوط سریالی شهرها و مناطق در افغانستان و تسخیر آنها توسط طالبان بوده‌ایم. دلیل قدرت گرفتن دوباره طالبان در افغانستان چیست؟
طالبان از خلأ قدرت ایجاد شده که نتیجه خروج نیروهای آمریکایی است، استفاده کرده‌اند. عدم خودباوری و اعتماد به نفس باعث شده که دولت افغانستان و ارتش آن تضعیف شوند. دولت در کابل به شدت چند پاره شده و بسیاری از مردم افغانستان از توانایی خود برای تأمین امنیت و اداره کشور بدون فساد و جانبداری اطمینان ندارند. در همین حال، طالبان مردم غیرنظامی را وحشت‌زده کرده و از خشونت و تهدید به خشونت برای گسترش نفوذ خود استفاده کرده است.
ایکنا ـ نقش فساد سیستماتیک دولت در افغانستان و دلسردی مردم این کشور از بهبود شرایط زندگی خود را در قدرت‌گیری مجدد طالبان چقدر مؤثر می‌دانید؟
فساد مسئله مهمی است که مشروعیت دولت افغانستان را تضعیف کرده است. این باعث شده که برای برخی جوامع افغانستان، چشم‌انداز وجود طالبان در مورد برقراری «قانون و نظم» تا حدّی جذاب باشد. اما برای دیگران، قانون طالبان مترادف با ستم، پاکسازی قومی و خشونت جنسیتی است.
افرادی که فاقد ارتباط با شبکه قدرت دولتی بوده به شدت ناامید هستند. با این همه، با وجود فساد دولتی، طالبان جایگزین جذابی برای بسیاری از جوامع افغانستان، به‌ویژه در مناطق شهری نیستند.
ایکنا ـ برخی استدلال می‌کنند که گفت‌وگوهای صلح میان دولت افغانستان و طالبان صرفاً اتلاف وقت برای طالبان بود تا با آزادی زندانیان و پیوستن دوباره به طالبان، قدرت خود را افزایش دهند. نظر شما چیست؟
مذاکرات، از همان ابتدا بین طالبان و ایالات متحده و سپس بین طالبان و دولت افغانستان به نفع طالبان بوده است. طالبان هیچ از خود گذشتگی در این مذاکرات نداشته و امتیازی نداده‌اند ولی با این همه اهرم‌های فشار زیادی به‌دست آورده‌اند. مذاکرات این تصور را در بین مخاطبان خارجی و داخلی تقویت کرده است که این جنبش در حال بازگشت به قدرت است. البته واقعیت بسیار پیچیده‌تر و نامشخص است.
ایکنا ـ نقش خروج آمریکا از افغانستان در ایجاد وضعیت فعلی افغانستان چیست؟ برخی بر این باورند که دولت ایالات متحده، مانند آنچه در عراق اتفاق افتاده است، نتوانسته است دولتی فراگیر و قدرتمند در افغانستان تشکیل دهد. نظر شما چیست؟
پروژه ایالات متحده در افغانستان بسیار ناکام بود. البته برخی از افغان‌ها از حضور ایالات متحده بهره‌مند شدند و افغان‌ها زیر چتر امنیتی آمریکا به برخی از دستاورد‌های مهم دست یافتند.
با این همه بدتر شدن وضعیت امنیت در افغانستان ناشی از خروج آمریکا و مهمتر از همه، بدون تأمل جدی در مورد عواقب آن بود. موضع ایالات متحده، باعث خواهد شد افغان‌ها در موقعیت خطرناکی قرار بگیرند. از طرف دیگر ایالات متحده خواهان نوعی سیستم سیاسی خودکامه بود تا اهداف خود را در افغانستان دنبال کند. این سیستم ثابت کرد برای افغان‌هایی که خواهان مشارکت، دربرگیری و توزیع قدرت بیشتر در جامعه هستند، کاربردی ندارد.
ایکنا ـ فکر می‌کنید کشورهای منطقه و همسایگان افغانستان چگونه می‌توانند به این کشور کمک کنند؟
بازگشت به قدرت طالبان نه به نفع همسایگان افغانستان خواهد بود نه به نفع گروه‌‌هایی که تحت حمایت خارجی در جنگ داخلی هستند. به رهبران منطقه باید یادآوری شود که آنها از صلح در افغانستان بهره‌مند خواهند شد.
مزایای صلح در افغانستان شامل همکاری منطقه‌ای بیشتر در حوزه تجارت، حمل و نقل، آموزش، منابع طبیعی و غیره است. خشونت مداوم در افغانستان بار دیگر به همسایگان آن سرایت می‌کند و خطر بی‌ثباتی در آن جوامع را به وجود می‌آورد.
هیچ جامعه‌ای از به وجود آمدن غیرنظامیان آواره و اقتصاد جنگی، اسلحه و مواد مخدر که چنین خشونت‌هایی را حفظ می‌کند، سود نخواهد برد. این کشورها گذشته و آینده‌ای به هم پیوسته دارند.
ایکنا ـ فکر می‌کنید وضعیت فعلی به کجا منجر خواهد شد و آیا باید منتظر جنگ داخلی دیگری در افغانستان باشیم؟
عکس‌هایی که به صورت آنلاین پخش شده و افغانستانی‌های صف بسته را در یک دفتر گذرنامه در کابل نشان می‌دهد، تصویری بسیار ناامیدکننده از روحیه مردم در این کشور است. اما پیروزی طالبان و فروپاشی دولت افغانستان بسیار دور از انتظار است.
شایان ذکر است که برای حل اختلافاتی که جامعه افغانستان را آزار می‌دهد، هیچ راه حل نظامی وجود ندارد. نخبگان افغان با در نظر گرفتن آینده، منافع کل جامعه را در نظر می‌گیرند. افغانستان جامعه‌ای جوان، پویا، متنوع و با تدبیر دارد. مردم این کشور جنگ دیگری نمی‌خواهند.
جامعه بین‌المللی باید از روند صلح افغانستان به عنوان اولویت اول و حمایت از افغان‌هایی که در خطر بیشتری هستند از جمله روزنامه‌نگاران و روشنفکران، پشتیبانی کند. حقوق زنان و دختران و همچنین جوامع حاشیه‌ای مانند هزاره‌ها شایسته نیروی حقوق بین‌الملل و دیپلماسی است. در جهانی به‌هم پیوسته، صلح در افغانستان باید مورد نگرانی همه ما باشد.
گفتوگو از محمدحسن گودرزی
انتهای پیام
