گزارش ایکنا از نخستین نشست اندیشکده ادبیات پایداری/
قبادی: شاهنامه اثر هویت‌بخش قرآنی که مظلوم واقع شده است
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی گفت: شاهنامه نه تنها یکی از ارکان هویت ما را ساخته بلکه به شدت اثر دینی و قرآنی داشته، اما مظلوم واقع شده است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نخستین نشست از سلسله نشست‌های اندیشکده ادبیات پایداری با موضوع هویت ملی، زبان و ادبیات فارسی عصر دوشنبه ۲۸ تیر با حضور محمدرضا سنگری، دکتر رئیس اندیشکده ادبیات پایداری، حسینعلی قبادی رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، محمود بشیری دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی، جواد کامور بخشایش دبیر اندیشکده ادبیات پایداری، محمدقاسم فروغی دبیر نوزدهمین دوره کتاب سال دفاع مقدس و جمعی از اساتید و پژوهشگران این حوزه در سالن طاهره صفارزاده حوزه هنری برگزار شد.سنگری در این نشست درباره هویت گفت: در ابتدا هست و وجود، نگاه ما را می‌نوازد و پس از اینکه هست در فضای ذهنی و زندگی ما قرار گرفت، ماهیت و هویت آن را جستجو می‌کنیم. البته برخی عنصر سوم یعنی ملکوت را هم مطرح می‌کنند و شاید روزی این عنصر را هم داشته باشیم که نگاه‌های عادی آن را درنمی‌یابند.
وی افزود: وقتی صحبت از هویت می‌کنیم با ترکیب هویت ملی مواجه می‌شویم و اگر آن را خصوصیت اجتماعی و متمایزکننده بدانیم با چند سازه مواجه خواهیم شد که هویت ملی ما را مشخص خواهد کرد و یکی از آن‌ها زبان است. ما هر کجا و موقعیتی که باشیم شاخصه زبان مطرح است و پس از جغرافیا، تاریخ، دین، مذهب، فرهنگ، ادبیات و ... از سازه‌های هویت‌بخش محسوب می‌شوند.
قبادی: پدیده گسست نسلی به شدت تهدیدمان می‌کند
حسینعلی قبادی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی در ادامه این نشست با اشاره به مدیریت فرهنگی در بحث هویت ملی گفت: یکی از ضعف‌ها در حوزه ادبیات پایداری این است که پرسش نمی‌کنیم و تا پرسشی نداشته باشیم، مسئله‌ای نخواهیم داشت و به همین دلیل است که مجهول‌ها ما را فرامی گیرد. اکنون چه آماری داریم که نشان دهد مخاطبان ادبیات پایداری رو به تزاید است. من تردید دارم. مگر ما نباید اثربخشی فرهنگی داشته باشیم. کارنامه عملکرد شهید چمران یا شهید سلیمانی بهترین الگوست. کارنامه ما نیز باید طوری باشد که بتوانیم مخاطبان را زیاد کنیم.
وی با طرح پرسش‌هایی گفت: چگونه یک هویت زنده می‌ماند؟ هویت باید سیال یا ثابت باشد؟ آیا ثابت بودن آن به راکد بودن آن نمی‌انجامد؟ آیا هویت امر پیشینی یا پسینی است یعنی هویت آبشخور دارد با خود سرچشمه است؟ آیا هویت یگانه است یا ترکیبی و تلفیقی است؟ زایندگی و بالندگی هویت کجاست؟ آیا هویت بدون هنر، تاریخ، ادبیات و ... و به طور کلی هویت منهای معرفت می‌تواند کارآمد باشد؟ آیا نسبت هویت در تاریخچه دفاع مقدس از هویت انقلاب اسلامی جداست؟ نسبت فرهنگ، تاریخ معرفتی و هویت ما با دفاع مقدس کدام است و چه نسبتی برقرار کنیم؟ ادبیات دفاع مقدس را از نظر معرفت و هویت ایرانی و اسلامی چگونه می‌توان تعریف کرد؟ ضرورت بروز شاهکار‌های ادبی و هنری و معرفتی پیش از آنکه ما مؤلفه‌های هویت خود را جمع کنیم به چه میزان است؟ آیا مجازیم از هویت ادبیات دفاع مقدس سخن بگوییم تا زمانی که شاهکار نیافریدیم؟
قبادی هویت رستم و اسفندیار در شاهنامه را مورد اشاره قرار داد و گفت: شاهنامه نه تنها یکی از ارکان هویت ما را ساخته بلکه به شدت اثر دینی و قرآنی داشته، اما مظلوم واقع شده است. تأثیر شاهنامه را ببینید که عثمانی‌ها در جنگ با ایرانیان شاهنامه را فارسی می‌خواندند.
وی ادامه داد: ما باید بتوانیم پرسش‌های بنیادی‌تری مطرح کنیم و اینکه با چه مسائل ناکاویده در حوزه هویت مواجه هستیم، تا به نقشه راهبردی برسیم. هویت در ذات خود معرفت‌بنیاد و محصول آگاهی است. وقتی امروز از هویت سخن می‌گوییم، این هویت در کوهی از میراث پنهان شده است و باید آن‌ها را کاوش کرد و مورد توجه قرار داد.
قبادی تصریح کرد: وقتی می‌خواهیم در حوزه هویت برنامه‌ریزی کنیم، این برنامه‌ریزی باید محققانه و جامعه‌نگر و ناظر به چالش‌های روز باشد و هم از سرچشمه سیراب بماند. هویت منهای فرهنگ و ادبیات و زیبایی‌شناسی موفق و مخاطب گرا نخواهد بود. بین هویت و اصالت آدمی جدایی نیندازیم. بین انسانیت انسان و هویت ارتباط برقرار کنیم. این پدیده گسست نسلی ما را به شدت تهدید می‌کند. ما باید سعی کنیم در بیانی متناسب و زیبا با نسل‌های امروز ارتباط برقرار کنیم.
بشیری: دچار بحران هویت شده‌ایم
محمود بشیری، دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی گفت: هویت خود ما را شامل می‌شود و در مقابل دیگری اعم از دوست، دشمن و ... قرار می‌گیرد. یکی از خصوصیات ایرانی این است که در طول تاریخ در عین خودی بودن با دیگران نیز ارتباط داشته است. اولین اثری که در این زمینه داریم شاهنامه فردوسی است. فردوسی جزء شخصیت‌هایی است که خودی و تلفیق با دیگری را رعایت کرده است و این هویت ایرانی است. فردوسی یک دهقان‌زاده بود که مسلمان شد و مسلمانی او بر دهقان‌زاده بودنش برتری ندارد.
وی افزود: چهره‌هایی در تاریخ داریم که هویت‌بخش هستند. گاهی ممکن است ستیز درست باشد، اما هیچ وقت روحیه ایرانی ستیزه‌جو نبوده است و با دیگران سازش داشته و این مبتنی بر جذب فرهنگی است. در واقع فردوسی اولین کسی است که در شاهنامه هویت را مورد توجه قرار داده است.
بشیری در ادامه به نمونه‌هایی از هویت در شعر شاعران اشاره کرد و گفت: افسانه در شعر سهراب همان زبان فارسی و هویت است. او تأکید می‌کند که برخی شاعران زبان فارسی را تهی از معنا کرده‌اند. خاطره‌های ازلی در شعر حافظ همان هویت ماست. اولین بیت شاهنامه نیز تلفیقی از دو فرهنگ است.
دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: امروز از نظر هویتی دچار بحران شده‌ایم. ما نماد‌های قرآنی مستضعف و مستکبر داریم و امروز حتی جمهوری اسلامی از کاربرد آن‌ها خجالت می‌کشد و به جای مستضعف دهک یک و دو و ... قرار داده است. این یعنی ما دچار بحران هویتی شده‌ایم و از این جهت باید ریشه‌های آن را پیدا کنیم.
انتهای پیام 
