برپایی تکیه تبدیل به گام نخست عزاداری و افول از شعور به شور شده است

به گزارش ایکنا، یکی از مهم‌ترین مراسم دینی شیعیان برپایی مراسم عزاداری ائمه(ع) است. هدف از برگزاری این مراسم، ترویج اهداف ائمه(ع) و نهادینه کردن آرمان‌های اصیل شیعه است. رسیدن به این هدف بزرگ مشکلاتی را به همراه دارد، چرا که معاندان همواره درصدد ضربه زدن به اسلام و مذهب شیعه هستند و یکی از راهکارهای آنان تحریف عزاداری اهل بیت(ع) و سوق دادن آن به سمتی نادرست است. شیعیان باید این تحریف‌ها را شناسایی و با آنها مقابله کنیم. بی‌توجهی به این بدعت‌ها و انحراف‌ها موجب بدنام شدن دین اسلام و مذهب شیعه می‌شود.

بر همین اساس علما، مسئولان هیئات مذهبی، وعاظ، مداحان و سایر مردم باید برای جلوگیری از این امر تلاش وافری کنند و در عزاداری از هر عملی که موجب هتک حرمت و وهن مذهب می‌شود و نشان از کفر دارد پرهیز شود. یکی از شائبه‌ها در مورد تاریخ آغاز عزاداری در کشور است که دشمنان اسلام بر آن تأکید می‌کنند و می‌خواهند این طور القا کنند که قبل از حکومت صفویان تشیع وجود نداشت و آیین عزاداری هم ساخته ذهن حاکمان عصر صفوی است، در صورتی که خلاف واقعیت است. در سرزمین‌های اسلامی به خصوص ایران، اولین باری که عزاداری برای امام سوم شیعیان مرسوم شد در زمان حکومت خاندان آل بویه بود و تا پیش از این دوره شیعه قدرت سیاسی را در دست نداشت و با به قدرت رسیدن این خاندان، شیعیان توانستند عزاداری علنی برگزار کنند.

در همین راستا حجت‌الاسلام مهدی مسائلی، پژوهشگر دینی، در گفت‌وگو با ایکنا، ضمن رد این شائبه که زمان آغاز عزاداری در ایران به دوره صفویه برمی‌گردد، گفت: عزاداری امام حسین(ع) به دوره صفویه اختصاص ندارد و فقط در این دوره تنوع عزاداری‌ها بیشتر شد، آن هم به‌ واسطه اینکه صفویه یک حکومت شیعه قدرتمند بود. اگر فرهنگ شیعه را جست‌وجو کنیم، در دوره آل‌بویه، که قسمتی از ایران و عراق در تصرف آن‌ها بود، عزاداری‌ها انجام می‌شد و حتی مورد حمایت آل‌بویه بود.

مسائلی درباره علت گسترش عزاداری‌ها در سرزمین‌های اسلامی اظهار کرد: وقتی حکام شیعی حکومت را در دست داشتند، قدرت عمل شیعیان بیشتر و تقیه آن‌ها کمتر بود و راحت‌تر می‌توانستند عزاداری کنند اما در زمان ائمه معصومین(ع) به دلیل اینکه قدرت عمل شیعیان کمتر بود، عزاداری با کیفیت و کمیت متفاوت‌تری انجام می‌شد.

اشک ریختن بر مصیبت سیدالشهدا(ع)؛ اولی‌تر از سینه‌زنی

استاد حوزه علمیه اصفهان درباره تنوع آیین عزاداری گفت: ائمه(ع) بر مصیبت‌خوانی و اشک ریختن بر سیدالشهدا تأکید کرده‌اند و در روایات از آن به عنوان جزع یاد شده است. بعدها مصادیق عزاداری توسعه یافت و براساس فرهنگ مناطق، لبت یا سینه‌زنی نیز به آیین عزاداری اضافه شد. نوعی رسم در بین اعراب وجود دارد که به آن لبت می‌گویند که با دست بر صورت و سینه می‌زنند. به هر ترتیب مصادیق زیادی از مذاهب دیگر مانند تصوف و مسیحیت به آیین‌های عزاداری وارد شده است.

مسائلی با بیان اینکه باید گریه کردن در عزاداری‌ها محوریت داشته باشد، گفت: گریه کردن یک ارتباط معرفتی را با نهضت عاشورا ایجاد می‌کند که باعث شناخت بیشتر و همراهی با آرمان‌های نهضت سیدالشهدا(ع) می‌شود. باید در مورد تنوع فرهنگ‌ عزاداری‌ آسیب‌شناسی جدی انجام شود و عزاداری‌هایی که آسیب کمتری دارند ترویج داده شوند و از صورت‌های دیگر عزاداری که موجب وهن مذهب می‌شود صرف‌نظر شود. علما باید در تعیین مصادیق عزاداری فعالیت بیشتری کنند، زیرا هم‌اکنون مصادیق عزاداری در اختیار مردم است و چون مردم کمتر با منابع دینی آشنایی دارند، مواردی را به عزاداری اضافه می‌کنند که مشروع نیست و به دین ضرر می‌زند؛ بنابراین علما باید با فرهنگ‌سازی، روش‌های صحیح آن را ترویج دهند.

چگونگی گسترش سوگ صحیح شیعی

استاد حوزه علمیه اصفهان در خصوص چگونگی گسترش سوگ صحیح شیعی اظهار کرد: اکنون با گذشته بسیار متفاوت است، چراکه سرعت ارتباطات و آگاهی مردم افزایش‌ یافته است و نمی‌توان انتظار داشت که عزاداری‌ها را با همان سبک گذشته(که بر مبنای احساسات بود) گسترش دهیم، بلکه باید عزاداری‌ها معرفت‌گونه و با آگاهی همراه باشد. اگر مردم بخواهند عزاداری‌ها را گسترش دهند، در گام نخست تکیه می‌زنند که بیشتر شور و احساس ایجاد می‌کند و نوعی آسیب به وجود می‌آورد و به‌ مرور عزاداری افول می‌کند. با توجه به حکمت عزادارى، حد آن را شرع و عقلا تعیین مى‌کنند. بنابراین باید آگاهی و شعور بیشتر شود تا هدف اصلی عزاداری، که شناخت نهضت حسینی است، آسیب نبیند اما متأسفانه برخی عزادار‌ها بیان اهداف عزاداری را برنمی‌تابند.

وی در پاسخ به این سؤال که هدف از عزاداری چیست؟ گفت: عزاداری کردن باعث کسب معنویت و تعلیم معارف دینی می‌شود. ممکن است برخی از حرکت‌های دینی در تاریخ اتفاق افتاده باشد و یادآوری آن مختص خواص و علمایی باشد که تاریخ می‌خوانند اما عمومیت پیدا کردن حرکات دینی به خصوص مباحث مرتبط با تاریخ عاشورا سبب هدایت جامعه و بهره‌برداری عموم مردم از برکات نهضت حسینی می‌شود.

دستیابی به اهداف والای انسانی

مسائلی ادامه داد: سنت عزاداری اصیل شیعی همواره بر این اصل استوار است که در مجالس یادبود و روضه خوانی اهل بیت(ع) غالب وقت شرکت‌کنندگان به شنیدن احکام دینی و معارف اسلامی، آموزش اعتقادات صحیح و نیز تشریح سیره و روش زندگانی آن بزرگواران می‌گذشت و در پایان با ذکر مصائب اهل بیت(ع) و یادآوری مظلومیتشان اشک می‌ریختند و واعظ، مداح و مستمع با روحی پاک از مجلس خارج می‌شدند. پس معمولاً حتی عوام سرشار از اطلاعات دینی و اعتقادات محکم مذهبی بودند اما متأسفانه انحرافات در عزاداری سبب مخدوش کردن چهره عاشورا شده است، در حالی‌ که عزاداری باید فرد را به سمت اهداف والای انسانی و اخلاقی هدایت کند.

• سنت عزاداری اصیل شیعی همواره بر این اصل استوار است که در مجالس یادبود و روضه خوانی اهل بیت(ع) غالب وقت شرکت‌کنندگان به شنیدن احکام دینی و معارف اسلامی، آموزش اعتقادات صحیح و نیز تشریح سیره و روش زندگانی آن بزرگواران می‌گذشت و در پایان با ذکر مصائب اهل بیت و یادآوری مظلومیتشان اشک می‌ریختند و واعظ، مداح و مستمع با روحی پاک از مجلس خارج می‌شدند

این مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: عزاداری افراد را به توحید متصل می‌کند و اگر این نوع تعریف تبیین شود، پذیرش عزاداری مورد مناقشه هیچ گروهی نخواهد بود. باید در راستای گسترش فرهنگ عاشورا، نوآوری رخ دهد و این امر مشکلی را در عزاداری‌ها ایجاد نمی‌کند، برای مثال در فضای مجازی نیاز است که با درایت بیشتری مصادیق عزاداری تبیین شود تا احساس با معرفت عجین شود.

نویسنده کتاب «لباس روحانیت» گفت: باید روش‌ صحیح عزاداری گسترش یابد، چراکه فقدان آن سبب می‌شود که افراد ناآگاه مسائل انحرافی را در عزاداری‌ها گسترش دهند. برای مثال در بحث مدیحه‌سرایی و شعرسرایی در وصف ائمه(ع) و موسیقی و آهنگسازی عاشورایی هنوز با ایده‌آل فاصله زیادی داریم و همین امر سبب شده است که آهنگسازی ایام محرم در اختیار افرادی قرار ‌گیرد که با سبک‌های مبتذل سبب بروز انحراف در موسیقی عزاداری شدند. 

مسائلی با بیان اینکه محرم و صفر بهترین ماه‌ها برای تبلیغ تشیع است، افزود: متأسفانه در حوزه تولیدات تصویری عاشورایی که اثرگذاری بالایی دارد کار چندانی انجام نمی‌شود. کل سال غفلت می‌کنیم و در دو ماه می‌خواهیم فضای مجازی را تحت تأثیر تولیدات عاشورایی قرار دهیم، در حالی‌ که باید ماه‌های دیگر سال هم به فکر باشیم.

پرهیز از برگزاری عزاداری حضوری در ایام کرونا

مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در خصوص چگونگی برگزاری عزاداری در ایام شیوع کرونا، گفت: در این ایام مهم‌ترین اقدام پرهیز از تجمع برای جلوگیری از شیوع کروناست. پروتکل‌های بهداشتی باید رعایت شوند، زیرا در غیر این صورت، خانواده‌ها عزیزانشان را از دست می‌دهند و اصل عزاداری نیز زیر سؤال خواهد رفت و موجب هتک حرمت مقدسات می‌شود. اگر یک ماه بعد آمار فوت بر اثر کرونا افزایش یابد، به دست مخالفان عزاداری بهانه می‌دهد تا فرهنگ دینی را تخریب ‌کنند و حتی اگر تمسخر و انتقاد مخالفان عزاداری را در نظر نگیریم، جان انسان عزیز است و در برخی روایات بالاتر از زیارت‌ خانه خدا در نظر گرفته‌ شده است. پس لزومی به برگزاری حضوری عزاداری نیست.

وی با بیان اینکه عزاداری جزئی از معارف و دستورات دینی است، گفت: اگر نگاه معرفتی به مراسم عزاداری داشته باشیم، تردیدی وجود ندارد که باید حفظ جان افراد در عزاداری‌ها لحاظ شود. متأسفانه برخی مواقع افراط و تفریط‌هایی دیده می‌شود و برخی‌ معتقدند که عزاداری انجام نشود و برخی دیگر نیز اعتقادی به رعایت پروتکل‌های بهداشتی ندارند. بنابراین توصیه می‌شود که یک نگاه اعتدالی برای برگزاری عزاداری‌ها وجود داشته باشد و محدودیت‌ها را در نظر بگیریم و از پروردگار بخواهیم که هرچه زودتر این بلا دفع شود.