ظاهرگرایی منجر به شرک می‌شود/ انواع شبهات درباره امام حسین(ع)

به گزارش ایکنا، در ادامه مجموعه درسگفتارهای عاشورایی که به همت موسسه آموزش عالی حوزوی امام خمینی استان فارس برگزار می‌شود، علی‌اصغر رضوانی، استاد مرکز تخصصی مهدویت حوزه و جامعه المصطفی(ص) 5 شهریور ماه در اولین نشست «بررسی شبهات عاشوار» با اشاره به فرمایشی از امام علی(ع) در خطبه 239 نهج‌البلاغه، گفت: ایشان در این خطبه فرمودند که ویژگی اهل بیت(ع) این است که دین را با عقل فهمیدند و آن‌طور که هست در وجودشان پیاده کرده و حقایق دین را رعایت کردند. این طور نبود که به مجرد اینکه آیه قرآن را ببینند حکم به ظاهر بکنند بلکه میان محکمات و متشابهات و روایات جمع کردند.

استاد مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه اضافه کرد: وهابی‌ها به دلیل عدم عمق دینی، وقتی به آیات متشابه رسیدند چون ظاهرگرا هستند، دچار چالش شدند و دست و ساق و نفس و  نشستن را به خدا نسبت دادند و به تجسیم افتادند؛ اینها عقل روایه دارند و نه رعایه. خطبا نباید هر روایتی را بدون اینکه سند آن را بررسی کنند و ببینند با روایات متواتر، با عقل قطعی و آیات قرآن در تضاد هست یا نه برای مردم بگویند تا بیشتر شبهه درست کند.

رضوانی با بیان اینکه شبهه مانند خوره است که نباید اجازه رشد به آن داد، افزود: در مورد امام حسین(ع) رویکردهای مختلفی وجود دارد، یکی تاریخی که در آن زندگی امام از بدو تولد و در دوره پیامبر(ص) و خلفا و حکومت پدرشان و ... بررسی می‌شود؛ رویکرد دیگر کلامی، سوم تربیتی و رویکرد دیگر جامعه‌شناسی عصر امام حسین(ع) است. همچنین بعد فرهنگی رویکرد دیگر است. متاسفانه عمدتا سخنان امام از مدینه تا کربلا مورد توجه خطباست ولی میراث آن امام(ع) خیلی بیشتر از این مقدار است. ما در حال تدوین دانشنامه‌ای با محوریت کلام امام هستیم و بیش از ۵۰ مدخل برای آن تعریف کرده‌ایم و ۵۰ جلد خواهد شد و توسط تولیت حرم امام حسین(ع) چاپ می‌شود.

رضوانی با تاکید بر اینکه سبک زندگی حسینی(ع) باید تبیین شود، به دسته‌بندی شبهات در مورد امام حسین(ع) پرداخت و گفت: دسته‌ای از این شبهات در مورد کودکی امام(ع) است؛ از جمله روایتی از امام صادق(ع) وجود دارد که فرموده است وقتی فاطمه(س) امام حسین(ع) را حامله شدند، پیامبر فرمودند خدا فرزندی به تو خواهد داد که نامش حسین(ع) است و امتم او را خواهند کشت؛ فاطمه(س) فرمودند که من نیاز به این فرزند ندارم، پیامبر(ص) فرمودند خدا در عوض این مسئله به من وعده داده است که تمامی امامان بعد از حسین را از ذریه او قرار دهد. ممکن است کسی درباره این شکوه فاطمه(س) را شبهه کند.

وی افزود: در تفسیر آیه و فدیناه بذبح عظیم؛ روایاتی بیان شده مقصود از ذبح عظیم، امام حسین(ع) است؛ برتری ائمه(ع) بر انبیای قبل جزء باورهای شیعه هست و این سؤال مطرح است که چطور امام حسین(ع) باید فدیه اسماعیل(ع) شود؛ باز در روایات بیان شده است که وقتی ابراهیم فرزند پیامبر(ص) وفات کرد ایشان بر مرگ او گریست، در برخی روایات وجود دارد که امام حسین(ع) فدای این ابراهیم شد که این هم نیازمند توجیه است؛ مسئله دیگر فطرس ملک است، فطرس به خاطر ترک اولی در برهوتی گرفتار شد تا اینکه وقتی امام حسین(ع) متولد شد، پیامبر(ص) فرمودند بالت را به این مولود بمال تا گرفتاری تو رفع شود.

شبهه حضور امام حسین(ع) در فتوحات

وی با اشاره به شبهات دوره امامت تصریح کرد: یکی از شبهات مطرح این است که آیا امام حسین(ع) در فتوحات خلفا حضور داشتند یا خیر؟ و اگر شرکت کردند تایید خلفاست؛ آیا امام(ع) پشت سر برخی از خلفای بنی امیه نماز خواندند؟ و این در تنافی با عدالت امام جماعت است؛ سؤال و شبهه دیگر زندگی چندین ساله امام در دوره معاویه تا مرگ اوست؛ مسئله دیگر موضوع زنی است که یزید تلاش کرد تا از شوهرش جدا شود و بتواند او را تصاحب کند ولی امام پا در میانی کرد و با لطایف الحیلی از جمله اینکه او را برای خودشان خواستگاری کنند مانع این کار شد و در نهایت او را به شوهرش برگرداند. برخی در اصل این مسئله تشکیک کرده‌اند و برخی گفته‌اند یزید به این خاطر کنیه امام حسین(ع) را به دل گرفت.

استاد حوزه و دانشگاه اظهار کرد: علامه جعفر مرتضی و آیت‌الله محمدی ری شهری چند اشکال بر این روایت وارد کرده‌اند؛ ما خودمان هم در تحقیقاتمان تاکید کردیم که این روایت جای تردید دارد؛ مسئله دیگر در این زمینه بیعت امام با معاویه است که آیا این کار انجام شد یا خیر؟ موضوع دیگر اینکه در تاریخ نقل است وقتی امام (ع) خبر موت معاویه را شنید آیه استرجاع خواندند و طلب رحمت برای او کرد؛ همچنین معروف است که معاویه به یزید سفارش کرد که اگر حسین بن علی با تو بیعت نکرد با او کاری نداشته باش که برخی آن را خیرطلبی معاویه دانسته‌اند ولی ما معتقدیم که پشت پرده مسئله چیز دیگری است و طراح اصلی شهادت امام(ع) معاویه است.

رضوانی بیان کرد: در برخی تواریخ نقل است که معاویه صله‌هایی برای اهل بیت(ع) و امام(ع) فرستاد ولی آیا ایشان می‌گرفتند یا خیر؟ یا اینکه امام(ع) علیه معاویه قیام نکردند؛ آیا این به معنای تایید اوست؛ همچنین در دوره معاویه، نامه‌هایی از سوی اهل کوفه برای امام(ع) نوشته شده بود که ما حاضریم در رکاب تو با معاویه بجنگیم ولی امام(ع) فرصت را مناسب نمی‌دانستند، جاسوس‌ها به معاویه خبر دادند و معاویه نامه‌های تندی علیه امام نوشت و امام(ع) فرمودند ما قصد انجام کاری علیه تو نداریم.

شبهات دوره خلافت یزید

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: بخش دیگری از شبهات مرتبط با امام(ع) مربوط به دوره خلافت یزید است؛ مثلا سؤال می‌شود آیا قیام امام حسین(ع) مصداق خشونت‌طلبی است؟ پیروان مکتب خلفا می‌گویند قیام حضرت مخل امنیت بود لذا یزید با امام(ع) مقابله کرد که به هیچ وجه درست نیست؛ امام دعوت کوفیان را اجابت کردند ضمن اینکه اقدام امام در راستای امر به معروف و نهی از منکر بود. مطلب دیگر حکم خروج بر حاکم است؛ سنی‌ها معتقدند که نباید بر خلیفه خروج کرد، یزید هم خلیفه بود و مردم با او بیعت کردند، پس خروج بر او درست نیست. البته اهل سنت هم چند دسته هستند و برخی مانند اخوانی‌ها قیام علیه حاکم جائر را جایز می‌دانند.

رضوانی اظهار کرد: اصلا حکومت او ثابت نیست و معاویه با تهدید و تطمیع و زور از مردم بیعت گرفت ضمن اینکه بعد از صلح با امام مجتبی(ع) معاویه حق نداشت خلیفه تعیین کند. آیا امام حسین(ع) مخالف صلح امام حسن(ع) بوده است؟ ما معتقدیم که این از جعلیات بنی امیه است که می‌خواهند هم صلح امام مجتبی(ع) و هم قیام امام حسین(ع) را زیر سؤال ببرند. سؤال دیگر در مورد فلسفه قیام امام(ع) است، آیا امام برای امر به معروف قیام کرد؟ آیا برای تشکیل حکومت این کار را کرد؟ آیا فلسفه غیبی دارد؟ آیا برای کشته‌شدن و گریه ما قیام کرد؟ 

استاد جامعه المصطفی افزود: در برخی روایات بیان شده است که امام(ع) پیشنهاد بیعت با یزید را داد؛ مثلا وقتی حر جلوی او را گرفت پیشنهاد دادند که اجازه بدهند من به مکان دیگری بروم؛ سؤال دیگر اینکه شهادت امام(ع) قضا و قدر حتمی الهی بوده است؛ شبهه دیگر این است که امام حسین(ع) و مسلم از وضعیت کوفه ناآگاه بودند و فریب کوفیان را خوردند. همچنین وقتی مسلم در خانه هانی بود و ابن زیاد به خانه هانی آمد چرا مسلم این ام‌الفساد را نکشت. مسئله دیگر برخی فضائلی است که اهل تسنن برای یزید گفته‌اند از جمله رحمت‌طلبی(ترحم) پیامبر(ص) برای یزید در دوره حیات مبارکشان.

رضوانی اضافه کرد: بخش دیگر شبهات، شبهات خود قیام عاشوراست، اینکه مثلا اصحاب امام حسین(ع) برتر هستند یا صحابه رسول الله(ص) که ما ثابت کردیم اصحاب رسول‌الله؛ مسئله دیگر وجود حضرت علی اصغر است؛ مسئله دیگر تشنگی در روز عاشوراست که برخی گفته‌اند در فصل بهار بوده و یا اگر اهل بیت(ع) چاه کنده بودند به آب می‌رسیدند. ما بررسی کرده‌ایم به این نتیجه رسیدیم در فصل گرما و تابستان بوده است.

وی با بیان اینکه برخی مثل صالحی نجف‌آبادی معتقدند که امام برای تشکیل حکومت رفت ولی وقتی مسلم شهید شد تغییر تاکتیک داد، افزود: سؤال دیگر این است که چرا امداد غیبی مانند زمان پیامبر(ص)، به امام حسین(ع) و یارانش نرسید و اگر جنیان و ملائکه برای حمایت آمدند چرا امام(ع) نپذیرفت؟ همچنین سنی‌های بنی امیه و نواصب می‌گویند امام حسین(ع) با شمشیر جدش کشته شد، می‌گویند پیامبر(ص) فرموده هر کسی علیه حکومت امام مسلمین قیام کند باید کشته شود در حالی که ما اصل این روایت را قبول نداریم و اگر درست باشد مراد پیامبر(ص) حکومت اسلامی به امامت امام است نه مانند یزید.

برخی شبهات میدان عاشورا

رضوانی تصریح کرد: سؤال می‌شود چرا حضرت عباس(ع) آب ننوشید؛ چرا امام حسین(ع) به اصحاب خود اجازه داد هر کسی می‌خواهد برود، برود در حالی که دفاع از امام واجب است. شبهه بسیار حساس دیگر اینکه می‌گویند شیعیان کوفه امام حسین(ع) را کشته‌اند؛ در این‌باره کتابی مستقل در عربستان نوشته‌اند. مسئله دیگر اینکه چرا امام حسین(ع) اهل بیت خود را به کربلا آورد؟ چرا مسلم برای رفتن به کوفه تردید کرد ولی امام(ع) فرمودند مردد نباش و برو؛ سؤال دیگر اینکه آیا امام(ع) از شهادتش خبر داشت؟ موضوع دیگر اینکه محل دفن سر امام کجاست؟ مطلب دیگر اینکه برخی راویان مقاتل ضعیف هستند لذا چگونه می‌توان به آنها اعتماد کرد؟

وی افزود: بخش دیگری از شبهات مربوط به دوره بعد از امام(ع) است؛ مثلا اینکه فلسفه عزاداری چیست؟ چرا گریه می‌کنیم و سینه می‌زنیم؟ آیا جزع و فزع و گریبان چاک کردن و قمه‌زنی و ... مشروع است؟ یا مشکی می‌پوشیم در حالی که گفته شده مشکی لباس عام بنی عباس بود؛ در روایات داریم که زیارت امام حسین(ع) برتر از زیارت کعبه است ولی وهابی‌ها آن را زیر سؤال می‌برند که زیارت مستحب و حج واجب است؛ یا سؤال می‌شود که روایاتی درباره گریستن بر امام حسین(ع) داریم، که برخی توجیه کرده‌اند این گریه مربوط به دوره بنی امیه است که نوعی جهاد و مقابله بوده است و مربوط به ازمنه دیگر نیست.

رضوانی بیان کرد: برخی گریه را مایه افسردگی جامعه اسلامی می‌دانند، گاهی اشکال می‌کنند که گریه برای میت موجب عذاب میت است یا تباکی را مصداق نفاق برمی‌شمارند، گاهی گفته‌اند امام حسین(ع) قلیل‌الروایه است که این درست نیست، موضوع این بود که راویان کمتر مطلبی از ایشان نقل می‌کردند ولی وقتی مقدمات قیام شروع شد مطالب بیشتر در تاریخ ثبت شده است. مسئله دیگر در مورد دعای عرفه است که آن را برای صوفیه می‌دانند و نسبت آن به امام حسین(ع) را درست نمی‌دانند به خصوص برخی از مضامین والای آن.