نقش‌ جامعه قرآنی در اقتصاد اسلامی

نجمه ربیعی، قاری و مربی قرآن و دبیر هیئت اندیشه‌ورز بانوان قرآنی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه ثروت حضرت خدیجه(س) در صدر اسلام کمک و امتیاز بزرگی برای توفیق پیامبر(ص) در رسالت عظیم فرهنگی‌شان بود، اظهار کرد: خواست خداوند این بود که این بانوی ثروتمند و نیک‌اندیش وارد زندگی حضرت شود تا با یک پشتوانه عظیم مالی به امر تبلیغ و ترویج اسلام بپردازند؛ اگرچه از خودگذشتگی و وفاداری و ایثار جان و مال یاران و پیروان پیامبر(ص) در راه اسلام نیز از جمله نقاط قوت بود اما یک کار فرهنگی عظیم قطعاً نیازمند یک پشتوانه مالی عظیم نیز هست.

وی ادامه داد: اقتصاد نیز همپای تلاوت قرآن، پرداختن به قرائت، حفظ و تفسیر قرآن اگر در راه تبلیغ و ترویج قرآن باشد، می‌‌تواند امر مقدسی به‌شمار برود لذا کسانی که در حوزه اقتصاد برای آموزش و ترویج کلام وحیانی کار می‌کنند و باعث گستردگی و عمق‌بخشی به کارهای قرآنی می‌شوند، انسان‌های قابل احترامی هستند، چرا که با منابع مالی قوی آنان می‌توان چه بسیار کارهای اثربخش فرهنگی و قرآنی را در جامعه به سرانجام مطلوب رسانید.

ضرورت آموزش اقتصاد ذیل آموزش‌های قرآنی

ربیعی با تصریح اینکه امروز در ساحت‌های گوناگون فعالیت‌های قرآنی اعم از آموزش و تبلیغ و ترویج و مسابقات و غیره کارهای فراوانی اگرچه با میزان تأثیرگذاری دور از سطح مورد انتظار، انجام می‌شود، بیان کرد: چه خوب است که نهادهای قرآنی در کنار تمامی فعالیت‌های خود به مبحث اقتصاد و توانبخشی اقتصادی در حوزه قرآنی توجه کنند و متأسفانه بنده در هر محفلی این دغدغه را مطرح کرده‌ام با این پاسخ تکراری مواجه شده‌ام که باید از ظرفیت خیران و نهادهای خیریه در حوزه قرآنی بهره‌مند شد. در این راستا می‌توان یک گروه از قرآنیان را پس از آموزش و توانمندسازی وارد عرصه فعالیت‌های اقتصادی کرد تا با تولید ثروت فعالیت‌های قرآنی را از حیث مالی تغذیه کنند.

دبیر هیئت بانوان اندیشه‌ورز قرآنی استان افزود: اگرچه نباید از تزریق ظرفیت خیران و واقفان به عرصه فعالیت‌های قرآنی غافل شد و نهادهای متولی فراوانی از سازمان اوقاف و امور خیریه گرفته تا مجمع خیران قرآنی برای همین منظور تشکیل شده‌اند تا کمک‌های خیری را در حوزه‌های گوناگون از جمله حوزه فعالیت‌های قرآنی به‌کار گیرند، اما به‌نظر می‌رسد این موضوع لااقل در استان ما پاسخگوی نیاز جامعه قرآنی نبوده است و باید کارهای اساسی‌ و اصول‌مندی را برای توانمندسازی اقتصادی انجام داد.

ربیعی که در حال تدوین یک طرح ویژه برای پیوند فعالیت‌های قرآنی و اقتصادی با عنوان طرح «اقتصاد اسلامی حضرت خدیجه(س)» است با اشاره به اینکه باید فرهنگ و تفکر اقتصادی به‌ویژه در بین اهالی و فعالان حوزه قرآن و عترت(ع) نهادینه شود، گفت: اگر جامعه قرآنی در حوزه اقتصادی حرفی برای گفتن داشته باشد بدون نیاز به حمایت‌های دولتی و این یا آن خیر و نهاد خیریه می‌تواند خودکفا شود و فعالیت‌های قرآنی نیز تقویت می‌شوند.

این بانوی فعال قرآنی تصریح کرد: به‌نظر می‌رسد تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان عرصه قرآن باید تمهیدی بیندیشند که در کنار مباحث گوناگون قرآنی مانند قرائت، حفظ، تفسیر، تدبر و نیز روانشناسی قرآنی، طب اسلامی، سبک زندگی و غیره، بابی به‌روی اقتصاد مبتنی بر مبانی قرآنی گشوده شود؛ در این راستا هم می‌توان گروهی از اهالی قرآن را وارد مباحث اقتصادی کرد تا به کارآفرین و ثروت‌آفرین تبدیل شوند و هم می‌توان کارآفرینان و افراد موفق در حوزه اقتصاد و کار و تولید را به مباحث قرآنی وارد کرد تا با مبانی قرآن آشنا شده و قرآنی بار بیایند.

ربیعی با تأکید بر اینکه باید بتوان افراد موفق در حوزه اقتصاد و ثروت‌افزایی را که وارد عرصه قرآنی می‌شوند به‌عنوان الگوی اقتصاد اسلامی معرفی کرد، افزود: به موازات این تلاش، می‌توان اهالی قرآن را وارد و درگیر عرصه کار و صنعت و تولید ثروت کرد و یا بانک‌ها با حداقل ثروت اهل قرآن، آنان را وارد حوزه اقتصاد کنند و یا تسهیلاتی برای کار و فعالیت آنان که در مسیر کارهای فرهنگی و قرآنی قرار دارد، در اختیارشان قرار دهند تا مقوله اقتصاد و فرهنگ آشتی کند و با هم گره بخورند.

اهل قرآن می‌توانند از حیث مالی خودکفا و مستقل باشند

دبیر هیئت اندیشه‌ورز بانوان قرآنی با ذکر اینکه اهل قرآن می‌توانند با اتخاذ تدابیر عملیاتی از حیث مالی خودکفا و مستقل از دولت باشند، ادامه داد: اگر همتی برای این امر وجود داشته باشد قطعاً راهکارها نیز به‌دست می‌آید و صاحب‌نظران و کارشناسان اظهار نظر خواهند کرد. اهالی قرآن از جمله می‌توانند سرمایه‌های خود را با تسهیلات و امتیازات ویژه در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها سرمایه‌گذاری کنند و پول به چرخه سودآوری و تولید بیفتد و سود آن نصیب فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی جامعه شود. اگرچه بسیاری از اهالی قرآن به‌لطف تربیت دینی و قرآنی وارسته هستند و نگاه مادی ندارند اما داشتن فکر اقتصادی و تلاش برای تولید ثروت‌ و درآمدزایی هیچ منافاتی با وارستگی ندارد.

ربیعی یادآور شد: امروزه فرهنگ جامعه و نوجوانان و جوانان ما آماج تهاجم فرهنگی و تبلیغاتی عظیم دشمن قرار دارد و متأسفانه تأثیرات آن کاملاً مشهود است، بخشی از تکلیف مقابله با دشمن در جبهه جنگ نرم متوجه قرآنیان و فعالان قرآنی است که باید بتوانند با ترویج و تبلیغ قرآن به‌عنوان نسخه شفابخش حیات بشری، مسیر صحیح را پیش روی نوجوانان و جوانان باز کنند و این کار پیش از هرچیز نیاز به پشتوانه مالی دارد.

وی با تصریح اینکه هر کار بزرگی در وهله نخست از یک تفکر نشأت می‌گیرد، بیان کرد: برای توانمندسازی اقتصادی در حوزه قرآنی ابتدا باید تفکر آن در میان عوام و خواص جامعه ایجاد شود؛ باید دید اسلام چه حرف‌های مهم و کاربردی در زمینه اقتصاد برای ما دارد؟ باید پرسید آیا یک محتوا یا مرجع یا کتاب شناخته شده در میان مردم وجود دارد که آیینه تمام‌نمای اقتصاد اسلامی باشد و هر فردی با مراجعه به آن لااقل یک دیدگاه کلی در خصوص اقتصاد اسلامی به‌دست بیاورد؟ آیا نهادهای فرهنگی و قرآنی و دینی که با اندیشه و تفکر عمومی سروکار دارند تمهیدی برای معرفی اقتصاد اسلامی به آحاد جامعه به‌ویژه بازاریان و کاسبان و اهالی اقتصاد و یا کارگزاران و مسئولان اندیشیده‌اند؟ آیا کارگروهی با عنوان اقتصاد اسلامی در این قبیل نهادها تشکیل شده است که آموزه‌های اقتصادی اسلام را استخراج و با زبانی ساده و بیانی کاربردی برای گروه‌های مختلف جامعه تبیین کنند؟

ضعف در محتواسازی حوزه اقتصاد اسلامی

ربیعی ادامه داد: این دست نهادها باید در استخراج آیات و روایات با مضامین اقتصادی بکوشند و این آموزه‌های ناب و غنی را در اختیار مردم به‌ویژه در حوزه‌های اقتصادی قرار دهند، آنان همچنین باید بتوانند افراد موفق در حوزه اقتصاد را علاوه بر معرفی به‌عنوان الگوی اقتصاد اسلامی وارد عرصه‌های دینی و فرهنگی کرده و از ظرفیت آنان در مسیر کارهای فرهنگی و قرآنی بهره گیرند.

این بانوی قرآنی با یادآوری اینکه شبکه‌های اقتصادی تلویزیونی و رادیویی تمام مخاطبان تلویزیونی را همراه خود ندارند، تصریح کرد: می‌طلبد که الگوهای برتر اقتصادی در شبکه‌های پرمخاطب به مردم معرفی شوند؛ برای انجام هر کاری باید آموزش دید و الگوهای آن کار را شناخت لذا نهادهای متولی باید بتوانند در حوزه اقتصاد اسلامی محتواهای مناسب مبتنی بر اسلام و قرآن را در اختیار مردم قرار دهند و الگوها را نیز به آنان معرفی کنند. ضرورت دارد فعالان و اساتید قرآنی و دینی به این حوزه ورود داشته باشند و آموزه‌های نورانی قرآنی و روایی در حوزه اقتصاد سالم و توانمند را برای مردم تبیین کنند.

ربیعی تصریح کرد: آموزش اقتصاد اسلامی به آحاد جامعه با اتکا به مبانی ارزشمند دینی حداقل کاری است که نهادهای دینی و فرهنگی می‌توانند در حوزه اقتصاد انجام دهند، این نهادها باید بتوانند با روشنگری و کار تبیینی هسته اولیه یک اقتصاد سالم اسلامی را در اذهان عمومی و افکار مردم بکارند و با گذشت زمان تفکر اقتصاد اسلامی را فرهنگ‌سازی و نهادینه کنند. همچنین الگوهای موفق اقتصاد اسلامی را که با وجود ساختار اقتصادی بیمار جامعه توانسته‌اند در امر تولید و صنعت موفق باشند، به جامعه معرفی شوند. چه خوب است که این افراد در محافل فرهنگی و قرآنی دعوت شوند و از آنان تجلیل شود تا آحاد جامعه چنین الگوهایی را بشناسند و مسیرهای دستیابی به تولید ثروت و درآمد را با اتکا به مبانی ارزشمند دینی الگوبرداری کنند.

فعالیت‌های قرآنی درآمدزا نیستند

وی با تأکید بر اینکه فعالیت‌های قرآنی درآمدزا نیستند، تصریح کرد: بسیاری از اساتید و مربیان قرآنی در کنار یک شغل دیگر برای امرار معاش به امر تدریس قرآن مشغولند چرا که نه‌تنها حق‌الزحمه‌ای برای کار قرآنی خود دریافت نمی‌کنند و یا میزان دریافتی بسیار اندک است، بلکه اکثر قریب به اتفاق آنان در حوزه کار قرآنی امکان بیمه شدن ندارند لذا برای امرار معاش ناچارند به شغل دیگری روی آورند و کار قرآنی را از روی احساس تکلیف یا علاقه شخصی انجام دهند که چه بسا ممکن است به‌دلیل نبود وقت و تمرکز کافی، کیفیت کار تقلیل یابد.

این فعال قرآنی استان گفت: از نهادهای دینی و تبلیغی انتظار می‌رود که نهادینه‌سازی فرهنگ اقتصاد اسلامی را با درگیرساختن بخشی از قرآنیان با این مبحث، برپایی دوره‌های آموزشی، تولید محتوا، معرفی منابع و کتب سودمند، تبیین و روشنگری از سوی مبلغان، معرفی الگوهای برتر اقتصاد اسلامی و غیره هر چه زودتر آغاز کنند تا پس از مدتی شاهد آثار و برکات این اقدام باشیم.