پیوند ایمانی شیعیان با پیامبر(ص) و پیشینه آن از زمان حضرت ابراهیم(ع)

به گزارش ایکنا، مریم حکمت‌نیا، استاد دانشگاه قم، 10 آبان‌ماه در مراسم رونمایی از آثار همایش قرآن و ترجمه در این دانشگاه با اشاره به اهمیت ترجمه و تفسیر به ماجرای آیات ابتدایی سوره فتح «إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُبِينًا؛ لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكَ وَيَهْدِيَكَ صِرَاطًا مُسْتَقِيمًا» پرداخت و گفت: از امام صادق(ع) در مورد مغفرت ذنب و گناه پیامبر(ص) سؤال شد و ایشان پاسخ دادند که پیامبر هرگز و مطلقاً گناهی نداشت و حتی اراده و توهم گناه هم نداشت، ولی خداوند گناهان شیعیان را بر پیامبر(ص) حمل کرده و آنها را بخشیده است؛ در تفاسیر و روایات دیگر هم از واژه امت به جای شیعه استفاده شده است که البته مضمون این روایت با آیه «وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَإِنْ تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِلَى حِمْلِهَا لَا يُحْمَلْ مِنْهُ شَيْءٌ وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى» ناسازگار است.

وی افزود: برخی مفسران چون توجیهی برای این مفهوم نداشتند، این حدیث را در ذیل آیه نیاوردند و برخی حدیث را آورده، اما توضیحی در مورد آن نداه‌اند یا گاهی توضیح کوتاهی ارائه کرده‌اند، مثل طبرسی در مجمع که فرموده است که مراد از این ذنب، ذنب امت و شفاعت آنها از سوی پیامبر(ص) است.

حکمت‌نیا بیان کرد: در دوره معاصر، علامه طباطبایی دقیقاً همین سخن شیخ طوسی را بیان کرده اما افزوده است که این حدیث خیلی از مشکلات را حل می‌کند، ولی نمی‌تواند رابطه بین فتح در آیه اول و بخشش گناهان در آیه دوم را حل کند. همچنین علامه فضل‌الله صحت حدیث را زیر سؤال برده و دلیل آن را مضمون نادرست و مغایر با مبانی فکری اسلام شمرده است و اینکه چطور می‌شود گناه کسی را بر دوش دیگری بگذاریم، ضمن اینکه از منظر ایشان ارتباطی با فتح مبین هم ندارد.

استاد دانشگاه قم با اشاره به اصطلاح شیعه که در این روایت ذکر شده است، اضافه کرد: حضرت علی(ع) در مورد شیعه فرمودند: کسانی که پیرو من هستند، شیعیان پیامبر(ص) هستند؛ امام برای خودشان استقلالی قائل نشدند و تأکید دارند که این نام را خداوند برای پیروان من برگزیده کما اینکه واژه شیعه در آیه «وَإِنَّ مِنْ شِيعَتِهِ لَإِبْرَاهِيمَ» در قرآن ذکر شده است.

حکمت‌نیا اظهار کرد: بنابراین اگر نگوییم تشیع از دوره نوح و آدم، حداقل از دوره حضرت ابراهیم(ع) آغاز شده است. وقتی پیامبر(ص) خط حضرت ابراهیم(ع) را تداوم می‌بخشند، بنابراین کسانی که از پیامبر(ص) پیروی کنند، شیعه نام دارند و اینها همان پیروان واقعی هستند که پیوندشان با هسته مرکزی تشکیلات الهی حفظ می‌شود و اگر گناهان و لمم و لغزشی دارند به اعتبار وجود پیامبر(ص) نادیده گرفته می‌شود.

حکمت‌نیا تصریح کرد: کوچکترین گناه یک انسان مؤمن و مرتبط با علی(ع) در کل مجموعه شیعیان اثرگذار است، کما اینکه مبارزه با نفس و مجاهده یک شیعه هم چنین حکمی را دارد و در مجموعه شیعیان تأثیر دارد، لذا وجود مقدس پیامبر وقتی از مغفرت سرشار شود، وجود بقیه مؤمنین هم که با ایشان مرتبط هستند، از آن بهره خواهند برد.

حکمت‌نیا اظهار کرد: از نکات مورد توجه در سوره فتح، ارتباط اول این سوره یعنی بخشش گناه و و آخر سوره یعنی «وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَأَجْرًا عَظِيمًا ﴿۲۹﴾» و وجود تناسب بین این دو مقوله است.