30 هزار طلبه برای تألیف فلسفه مضاف نیاز است/ سوم آذر؛ اختتامیه همایش علامه مصباح

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و المسلمین محمد عرب‌صالحی، رئیس پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 30 آبان ماه در نشست خبری به مناسبت برگزاری همایش «علامه مصباح یزدی، فیلسوف علوم اجتماعی اسلامی» در سخنانی گفت: دو جریان در قرآن بیان شده است؛ یکی جریان مجاهدان در راه خدا که با خلوص نیت کار و تلاش می‌کنند و دیگری جریان مقابل آن؛ فرموده است: فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمَالَهُمْ، وَلَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمَالَكُمْ، خداوند اجازه نمی‌دهد که اعمال مجاهدان و مخلصان راه خدا گم و متروک شود و علامه مصباح مصداق واقعی این مسئله است که یک تنه در برخی موضوعات وارد شدند.

وی افزود: خداوند به پاس قدردانی از زحمات آن مجاهد پس از مرگ ایشان هم به دل بسیاری از افراد انداخته است که آراء علامه مصباح را ترویج و تبیین کنند. پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به عنوان سردمدار و پرچمدار فلسفه مضاف در کشور که تاکنون 150کتاب و بیش از 700 مقاله درباره فلسفه مضاف تالیف و تدوین کرده است، و حدود 70 فلسفه مضاف هم مورد تحقیق قرار گرفت است، اقدام به برگزاری همایشی کرده است.

عرب‌صالحی اضافه کرد: این پژوهشگاه هر ساله به مناسبت روز جهانی فلسفه، همایشی را با محوریت شخصیت‌های بزرگ برگزار می‌کند و همایشاتی با موضوع فلسفه فقه، فلسفه اصول فقه، هنر و کلام و ... برگزار کرده است، امسال هم به مناسب سالروز ارتحال علامه بحث فلسفه علوم اجتماعی اسلامی انتخاب شده است.

وی با طرح این پرسش که چرا به فلسفه مضاف می‌پردازیم، بیان کرد: مرتبا گلایه می‌کنند که چرا فلسفه اسلامی در متن زندگی پیاده نمی‌شود و علامه مصباح کسی بود که فلسفه را به متن زندگی و علوم انسانی آورد. در غرب بلافاصله وقتی فیلسوفی نظر بدهد وارد زندگی مردم می‌شود ولی در کشور ما متاسفانه این مسئله کمتر دیده می‌شود و اهمیت کار آیت‌الله مصباح در اینجا روشن می‌شود.

عضو هیئت علمی پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: سال‌های سال است که علما احکام فقهی و حقوقی را استنباط می‌کنند و در این زمنیه، جز در مسائل نوپدید خوب کار شده است، ولی مشکل جامعه ما این نیست که مثلا احکام حجاب و حقوق اسلامی را نمی‌دانند بلکه مشکل این است که می‌گویند اسلام چرا چنین حکمی داده است و در احکام حجاب و خانواده چنین چیزی وجود دارد؟ چرا اینها مانا و دائمی هستند. فلسفه مضاف معطوف به این مباحث است.

حضور کمرنگ فلسفه مضاف در دروس خارج حوزه

وی افزود: در دروس خارج حوزه علمیه که از اهمیت زیادی برخوردار است بحث فلسفه احکام بیان نمی‌شود و فقط حکم را برای مکلف بیان می‌کنند، در مباحث فلسفه اقتصاد و اخلاق و ... هم همینطور است؛ الان ذهن جوانان و دانشگاهیان درگیر این مسائل است و از طرفی کسانی که این مسائل را زیر سؤال برده‌اند زیاد هستند. علامه مصباح وقتی این خلا را احساس کرد وارد این عرصه شد با اینکه اگر وارد فقه شده بودند جزء زبردست‌ترین فقهای معاصر می‌شدند. ایشان وارد عرصه پاسخگویی به شبهات در حوزه فلسفه فقه و سیاست و ... شدند و واقعا هم متخصصانه وارد شدند.

عرب‌صالحی بیان کرد: ایشان وارد صحنه‌های بکری شد که اندیشمندان علوم اسلامی وارد آن نشده بودند، هنر علامه مصباح این بود که علومی را رواج داد که قبل از آن از دیدگاه اسلام به آن پرداخته نشده بود؛ متاسفانه در برهه‌ای از کشور چنان به ایشان تاختند که اجازه ندادند حرف‌های عالمانه ایشان وراد فضای سیاسی و اجتماعی کشور شود.

وی با بیان اینکه در حوزه شاهد رواج و رشد فلسفه‌های مضاف به خصوص فقه مضاف هستیم، تصرح کرد: زمانی ما یک منبع در خصوص فلسفه اخلاق و علوم تربیتی نداشتیم؛ کارهایی که علامه مصباح با تاسیس مؤسسه امام خمینی(ره) انجام دادند از خلا مطلق بیرون آمده‌ایم و شاگردان ایشان در حال پرکردن بیشتر آن هستند.

وی افزود: با وجود هجمه‌های فراوانی که در ایام حیات ایشان صورت گرفت باز وقتی وارد محیط‌های دانشگاهی می‌شدند و سخنرانی و پاسخ به شبهات داشتند بعد از جلسه افراد زیادی از دانشگاهیان نسبت به سوءبرداشت در مورد ایشان با گریه عذرخواهی می‌کردند. علامه مصباح عاقلانه از دین دفاع کرد و به تعبیر مقام معظم رهبری ایشان خلا وجود شهید مطهری و علامه طباطبایی را پر کرد و به همین دلیل هم دشمنان روی او حساسیت زیادی به خرج دادند.

عرب صالحی تصریح کرد: مخالفان ایشان تلاش زیادی برای بایکوت کردن سیاسی وی داشتند زیرا می‌دانستند اگر اندیشه‌های وی به درستی به جامعه منتقل شود برجک اندیشه‌های مخالف را مورد حمله قرار می‌دهد به همین دلیل تلاش شد تا صدای حق وی مخدوش شود؛ ایشان واقعا عمار انقلاب بود و مخالفان از این مسئله در هراس بودند.

عرب صالحی با تاکید مجدد بر توسعه و تقویت فلسفه مضاف در حوزه تصریح کرد: آیت‌الله اعرافی به شدت بحث فلسفه مضاف را دنبال می‌کنند و معتقدم که پاسخ به بیش از 60 درصد شبهات با فلسفه مضاف ممکن است. البته الان مراکز وابسته به حوزه بحث پاسخ به شبهات را با جدیت دنبال می‌کنند که نمونه آن اسلام کوئیست و ویکی پدیا هست؛ ما از موضع دفاعی در برابر شبهات خوب کار کرده‌ایم ولی تاکید ما بر رفتار هجومی عالمانه برای به چالش کشیدن دیگران است.

رئیس پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر مبناسازی در عرصه فلسفه‌های مضاف، اظهار کرد: ما باید مبانی دینی را در قالب نظریه مطرح کنیم و در معرض دنیا قرار بدهیم تا آنها فضل آن بر اندیشه‌های خود را دریابند و ببیند چرا پیاده نمی‌کنند.

وی با اشاره به برگزاری اختتامیه همایش علامه مصباح؛ فیلسوف علوم اجتماعی اسلامی در این هفته افزود: مجموعه مقالات و آثار تولیدی مرتبط با این همایش در هفت جلد منتشر خواهد شد.

نیاز به 30 هزار طلبه برای تالیف فلسفه مضاف

عرب‌صالحی در پاسخ به این پرسش که چرا فلسفه در کشور ما امتداد چندان اجتماعی سیاسی ندارد، اظهار کرد: اگر فلسفه علوم اسلامی را بخواهیم بنویسیم حداقل 30 هزار طلبه آشنا به کار نیاز  داریم؛ اگر ما بیشتر در این عرصه کار می‌کردیم قطعا امروز در عرصه جامعه و حتی بیرون از کشور بیشتر حضور داشتیم، باید این فلسفه‌ها جزء کتب درسی حوزه و دانشگاه شود تا به جامعه کشیده شود و از طرفی رقبای ما هم خوب عمل کردند؛ علامه مصباح به صورت اثباتی کار کرد و ما هم باید در این مسیر گام برداریم. 

ارسال 61 مقاله به همایش

در ادامه حسام مؤمنی، دبیر اجرایی این همایش در سخنانی با اشاره به اهداف و ضرورت برپایی همایش، گفت: ما با شخصتی روبرو هستیم که شاگرد بزرگانی مانند آیت‌الله بروجردی، امام و علامه طباطبایی و آیت‌الله بهجت در رشته‌های مختلف علمی بودند؛ استاد مصباح یک اسلام‌شناس به تمام معنا بود و تسلط مناسب و خوب بر علوم انسانی مدرن و نبوغ خاصی هم داشت. از طرف دیگر شخصیت سیاسی بود و جو سیاست‌زدگی هجمه عظیمی علیه ایشان ایجاد کرد.

وی افزود: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه در برپایی این همایش به این مسئله توجه داشت که همایشی در مورد شخصیت چالشی برگزار می‌کند لذا شاگردان و معتقدان وی باید گفتمان‌سازی در عرصه عمومی براساس اندیشه ایشان ایجاد و جریان‌سازی کنند. البته علامه چون منتقدان جدی داشت بنابراین اینها هم باید ترغیب شوند تا با منطق و با عقلانیت و اخلاق و با پرهیز از سیاست‌زدگی و بدون لکنت زبان، به نقد بپردازند.

مؤمنی بیان کرد: همایش از سوی گروه فلسفه پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ده محور فراخوان شد و شورای عالی انقلاب فرهنگی و پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، مؤسسه امام خمینی و دانشگاه علوم و معارف قرآن در برپایی آن با ما همکاری داشتند. تعداد 61 مقاله به همایش ارسال و دو جلد کتاب هم دریافت شد که یکی از آنها مآخذشناسی پایان‌نامه‌های حوزه و دانشگاه است.

3 آذر؛ اختتامیه همایش

دبیر اجرایی همایش اظهار کرد: 19 مصاحبه با اندیشمندان داخلی و خارجی درباره نوآوری‌های علامه مصباح انجام شده که در قالب کتاب نشر می‌یابد، همچنین 24 کرسی علمی ترویجی برگزار شده است. سه پیش همایش هم از امروز 30 آبان تا دوم آذرماه در راستای این همایش برگزار خواهد شد.

وی اضافه کرد: اختتامیه این همایش در روز چهارشنبه سوم آذرماه از ساعت 18 نا 21 در دفتر قم پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار و آیات رشاد و فیاضی و حجج اسلام علی مصباح یزدی و عبدالحسین خسروپناه به سخنرانی می‌پردازند و میزگردی هم با حضور حجج اسلام حمید پارسانیا، مجتبی مصباح و حسین بستان برگزار می‌شود.

مؤمنی در پاسخ به این پرسش که چرا از شخصیت‌های منتقد برای سخنرانی در افتتاحیه دعوت نشده است، گفت: در مصاحبه‌های صورت گرفته با اندیشمندان برخی گفت‌وگوها با منتقدان انجام شده است و به صورت جدی مباحث خود را مطرح کرده‌اند که چاپ خواهد شد، ولی برخی افراد بسیار منتقد هم حاضر نشدند مصاحبه کنند. ما با روی گشاده از منتقدان دعوت کردیم ولی از سوی آنها پاسخی ندیدیم.