بهره‌مندی از گیاهان دارویی نیازمند گردشگری و توسعه تحقیقاتی است

محسن پویان، مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی، در گفت‌وگو با ایکنا اظهار کرد: استفاده از گیاهان دارویی در استان خراسان‌جنوبی از قدیم به صورت بومی رواج داشته است و ناشناخته بودن داروهای شیمیایی و عوارض جانبی آن سبب توجه بیشتر به استفاده از دانش بومی کاربرد گیاهان دارویی در سال‌های اخیر در این منطقه شده است.

وی افزود: استفاده از بسیاری از گیاهان دارویی موجود در طبیعت استان خراسان‌جنوبی در ساخت داروهای گیاهی موجود در داروخانه‌ها نشانگر جنبه‌های کاربردی این گیاهان دارویی به عنوان ذخایر ارزشمند این استان است که علاوه بر حفاظت و احیا و بهره‌برداری صحیح از گیاهان دارویی در سال منابع طبیعی می‌تواند سبب بهبود سطح سلامت و ارتقای کیفیت زندگی مردم، ایجاد فرصت‌های جدید شغلی و دستیابی به سهم مناسبی از بازار جهانی گیاهان دارویی شود.

پویان ادامه داد: در این مقطع نقش دانش بومی مردم خراسان‌جنوبی، گردشگری و توسعه تحقیقاتی است که می‌تواند منجر به بهره‌گیری مناسب از گیاهان دارویی منطقه شود و اگر امروزه برای گونه‌های گیاهی موجود در خراسان‌جنوبی اهمیت زیادی قائل هستند نتیجه انتقال دانش بومی گذشتگان در طی زمان بوده و این نوع دانش همچنان نیز از جایگاه خاصی در بین مردم و محققین حوزه گیاهان دارویی برخوردار است.

معرفی نمونه‌هایی از گیاهان دارویی

از دانه خار مریم برای درمان کبد چرب استفاده می‌شود. این گیاه در درمان ناراحتی‌های کبدی و کیسه صفرا، یرقان، سیروز کبدی و دفع سموم بدن به کار می‌رود. خار مریم را با نام‌ ماریتیغال نیز می‌شناسند. استفاده از ماریتیغال تاریخچه‌ای بسیار قدیمی دارد. این گیاه قابض، تلخ، معرق، مدر، قی‌آور، مهیج، اشتها آور و مقوی است و در درمان ناراحتی‌های کبدی و کیسه صفرا، یرقان، سیروز کبدی و دفع سموم بدن بکار می‌رود.

شیره حاصل از دانه‌های ماری‌تیغال بر روی غشای سلول‌های کبدی اثر می‌گذارد و از ورود توکسین و دیگر ترکیبات سمی جلوگیری می‌کند، بنابراین از آسیب به سلول‌ها جلوگیری به عمل می‌آید. تحقیقات صورت گرفته‌شده نشان می‌دهد که ماریتیغال (ترکیب فلاونوئید موجود در دانه) در طب بالینی نیز استفاده می‌شود و در معالجه سموم سختی که به‌وسیله قارچ Amanita  تولید می‌شود، مؤثر است. در خراسان جنوبی از دانه خار مریم برای درمان کبد چرب استفاده می‌شود. مصرف زیاد آن می‌تواند موجب حالت تهوع گردد.

مصرف ساقه تازه سریش با روغن‌ زیتون برای درمان یرقان مفید است. ضماد ریشه آن برای تسکین درد دندان مفید است و برای ناراحتی‌های کبد و معده کاربرد دارد. سریش، گیاهی از خانواده لاله (Liliaceae) است. برگ‌های آن نواری و بلند بوده که به‌صورت گروهی از قسمت متورم ریشه جدا می‌شوند.

گل‌های سریش زردرنگ و در طول ساقه گل دهنده دیده می‌شوند. ریشه آن نیز ضخیم و گوشتی است که از ارقام مختلف آن چسب مخصوص استخراج می‌شود. در تجزیه شیمیایی ریشه گیاه ساکاروز، فروکتوز، گلوکز، لینولئیک اسید و گلوکزیدی به نام اسفودلوزید گزارش شده است.

ریشه، دانه، برگ و گل سریش در طب گیاهی کاربرد دارد،  از دانه آن به‌صورت ضماد برای التیام زخم‌ها استفاده می‌شود، روغن دانه آن برای تصلب شرایین بکار می‌رود، ضماد ریشه آن برای درد پهلو، سرفه، یرقان، خشونت حلق، ورم عضلات، جوش خوردن استخوان‌های شکسته و گرفتگی عضلات در طب گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مصرف ساقه تازه گیاه سریش با روغن‌زیتون برای درمان یرقان مفید است. ضماد ریشه این گیاه نیز برای تسکین درد دندان مفید است، سریش برای ناراحتی‌های کبد و معده کاربرد دارد و جوشانده غلیظ ریشه سریش برای درمان جوش‌های پوستی به دلیل خاصیت ضدعفونی‌کنندگی بسیار مؤثر است.