كتاب‌های درسی قرآن؛ بهترين محتوای آموزش حفظ عمومی قرآن در مساجد

رضا نباتی، کارشناس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، با نگارش یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده است بر ضرورت ورود گروه‌های جهادی و مساجد به امر تعلیم و تربیت تأکید کرد.

مشروح این یادداشت به شرح ذیل است:

«هر مسجد، یک پایگاه قرآنی» توصیف حكیمانه مقام معظم رهبری به جامعه اسلامی در طلیعه ماه مبارک رمضان 1401 است. معظم‌له در دیدار جمعی از قاریان، حافظان و استادان قرآن با ایشان، ضمن ارائه و تبیین این پبشنهاد، به طرح تربیت 10 میلیون حافظ قرآن اشاره كرده و فرمودند: «راه تربیت ۱۰ میلیون حافظ که چند سال قبل مطرح کردیم، وارد کردن نوجوانان به عرصه فعالیت‌های قرآنی است که این گونه طرح‌ها می‌تواند به تحقق آن کمک کند.»

پس از طرح چنین ایده ناب و سازنده‌ای، حال نوبت ائمه محترم جمعه و جماعت و هیئت‌امنای مساجد، تكایا و حسینیه‌ها و گروه‌های جهادی و مؤسسات قرآنی است كه در زمینه برنامه‌ریزی و اجرا، سریعاً وارد عمل شوند.

یكی از راهبردهای مهم در موفقیت چنین ایده‌ای، توجه به فرصت‌های موجود و تلاش برای استفاده حداكثری از آن‌هاست. كتاب‌های درسی قرآن دانش‌آموزان، می‌تواند از بهترین محتواهای آموزش حفظ عمومی قرآن در مساجد باشد، زیرا همگرایی در زمینه محتوا و هماهنگی با آموزش‌های رسمی قرآن در نظام تعلیم و تربیت كشور، یكی از این فرصت‌هاست كه دارای منافع و مزایای فراوانی است كه مختصراً به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

1- محتوای كتب درسی قرآن برای هر یک از پایه‌های تحصیلی به تفكیک، برنامه‌ریزی و تألیف شده است. این امر، مساجد را از تولید دوباره محتوای جدید با سلایق مختلف بی‌نیاز كرده و در صرفه‌جویی وقت و هزینه تأثیر بسزایی دارد. این كتب در دسترس همه دانش‌آموزان در سراسر كشور است.

كتاب‌های درسی قرآن در سال‌های اخیر با رویكرد گسترش فرهنگ حفظ عمومی قرآن كریم مورد بازنگری قرار گرفته است و نیز بر اساس گزارش شورای توسعه فرهنگ قرآنی كشور، بیشترین تناسب را با اهداف 9 گانه آموزش عمومی قرآن كشور (مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی) دارد.

2- در مجموع بیش از 15 جزء قرآن كریم در قالب 18 جلد كتاب درسی، (كلیه پایه‌ها و رشته‌ها) آمده است. معلمان مدارس با پرداختن به كسب مهارت‌های اولیه خواندن، فهمیدن و تدبر در پیام‌های قرآنی، مقدمات لازم را فراهم كرده و مربیان قرآن در مساجد با پرداختن به حفظ عمومی آیات و سوره‌های كتاب‌‌های درسی، به غنی‌سازی آموزش عمومی قرآن كریم كمک رسانند.

3- كتاب‌های درسی قرآن در دوره ابتدایی، تنها كتاب‌هایی هستند كه برای «فصل تابستان» محتوای آموزشی ویژه‌ای تدارک دیده‌اند. این بخش در طول سال تحصیلی و نیز در تابستان، برای آموزش حفظ عمومی قرآن در مساجد مناسب است.

4- «جمله‌نویسی» آیات در كلیه كتاب‌های درسی قرآن، فعالیت منحصر به فردی است كه برای اولین بار مورد توجه قرار گرفته است. این كار علاوه بر تسهیل خواندن و درک معنای آیات، به حفظ عمومی قرآن كریم كمک شایانی می‌كند.

5- بیش از هزار قطعه فیلم و صوت در زمینه قرائت آموزشی آیات و سوره های كتاب‌های درسی، تولید و در قالب رمزینه سریع پاسخ در شبكه ملی رشد به نشانی www.chap.sch.ir بارگذاری شده است. دسترسی به این محتواهای صوتی و تصویری از طریق گوشی همراه برای همه سنین و پایه‌های تحصیلی به راحتی امكان‌پذیر است.

این قطعات صوتی و تصویری كه به صورت «جمله‌خوانی» آیات و همراه با تكرار است؛ این امكان را برای مربیان مساجد فراهم می‌كند تا دانش‌آموزان همراه با الگو، آیات و سوره‌ها را تمرین و حفظ كنند.

6- به آموزش قرائت نماز و تلفظ حروف خاص (تجوید الصلاة) در كتاب‌های درسی توجه شده است. علاوه بر وجود لوحه‌ها (نگاره‌های) صحیح‌خوانی نماز، فیلم‌ها و صوت‌های متعدد و متنوعی در زمینه قرائت نماز و الگوی نمازهای دو، سه و چهار ركعتی در دسترس مربیان قرآن مساجد است.

7- مربیان قرآن مساجد با استفاده از احادیث و روایات ائمه معصومین(ع) كه در كتاب‌های درسی قرآن آمده است، دانش‌آموزان را به یادگیری و حفظ قرآن و انس هر چه بیشتر ایشان با قرآن كریم و اهل بیت(ع) تشویق كنند.

8- با توجه به اینكه «حفظ قرآن، مقدمه تدبر است» ( مقام معظم رهبری)؛ مربیان قرآن مساجد علاوه بر آموزش حفظ عمومی آیات كتاب درسی، دانش‌آموزان را با روش‌ها و مهارت‌های «تدبر در قرآن» آشنا می‌كنند. داستان‌ها و پیام‌های قرآنی كتاب‌های درسی به كسب مهارت تفكر و تدبر در عبارات تربیتی و پركاربرد قرآن در زندگی دانش‌آموزان توجه دارند.

9- با خط‌كشی زیر كلمه و تركیب‌های ساده و پركاربرد در آیات درسی، به موضوع درک معنای آیات و عبارات ساده و پركاربرد قرآن توجه جدی صورت گرفته است. مربیان قرآن مساجد به تعمیم اینگونه كلمات و تركیب‌های آشنا و پركاربرد در حین آموزش حفظ عمومی قرآن كریم اعتمام بورزند.

10- «نقش والدین» در پیشبرد تربیت قرآنی فرزندان و نیز تشویق آنان به یادگیری و حفظ قرآن، به اَشكال مختلف، چه در مقدمه كتاب‌های درسی و چه در فیلم‌های تولید شده مورد توجه قرار گرفته است. این امر در تعمیق، تثبیت و تعمیم یادگیری و حفظ قرآن، مؤثر و بلكه ضروری است. فیلم‌های تولیدی در «پایگاه شبكه ملی رشد» قابل مشاهده و دریافت كلیه خانواده‌هاست.

11- امكان استفاده از تمامی منابع آموزشی از قبیل لوحه‌های آموزش روخوانی و روان‌خوانی (نگاره)، قرائت‌های آموزشی، كتاب راهنمای تدریس معلم و ... برای مربیان قرآن آزاد بوده و نیز امكان مشاركت مربیان قرآن مساجد با كارشناسان و مؤلفان كتب درسی برای بهبود و ارتقای كمی و كیفی برنامه و محتواهای آموزشی و تربیتی وجود دارد.

امید است این اقدام مشترک، به تقویت ارتباط وسیع‌تر و عمیق‌تر مسجد و مدرسه جهت اعتلای فعالیت‌های تربیتی گروه‌های جهادی، تربیت قرآنی و حفظ عمومی قرآن كریم در جامعه اسلامی بیانجامد.