ولایتعهدی امام رضا(ع) از وقایع مهم ماه رمضان است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی و به نقل از آستان‌نیوز، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی شریعتی‌تبار، مدیر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، با بیان اینکه حادثه تاریخی بیعت مردم با امام رضا(ع) و مسئله ولایتعهدی ایشان، در هفته نخست ماه رمضان سال 201 هجری قمری اتفاق افتاده است، به بیان مختصری از این حادثه و فلسفه ولایتعهدی امام رضا(ع) پرداخت.

این پژوهشگر تصریح کرد: بی‌شک انگیزه مامون از تفویض واگذاری مقام ولایتعهدی به امام رضا(ع) عرض ارادات به ایشان نبوده است بلکه او به دنبال اهداف سیاسی و شیطانی خود بود؛ یکی از این اهداف احساس ایمنی از خطری که او را از سوی شخصیت امام رضا(ع) تهدید می‏‌کرد بود. امام محبوبیت و نفوذ فراوانی نزد خاص و عام داشت و در صورت قبول ولیعهدی، به مأمون نزدیک‌تر می‌شد و دیگر نمی‌‏توانست مردم را به شورش یا هر گونه حرکت دیگری بر ضد حکومت، دعوت کند.

وی ادامه داد: مأمون می‌‏خواست امام را از شیعیان و دوستانش جدا سازد تا با قطع رابطه‌‏ آنها با او به پراکندگی افتند و دیگر نتوانند دستورهای امام را دریافت کنند.انگیزه دیگر مامون از این اقدام این بود که اوضاع پر آشوب آن زمان که شورش‌ها از هر سو مردم را فرا گرفته بود، ایجاب می‏‌کرد ذهن آنان را از حقیقت آنچه که در متن جامعه می‏‌گذرد، منصرف کند تا به این وسیله و با توجه به رویدادهای مهم مشکلات حکومت و ملت کمتر احساس شود.

شریعتی‌تبار افزود: مأمون می‏‌خواست با این بازی پایگاهی نیرومند و گسترده و ملی برای خود کسب کند. او چنین می‌پنداشت که به همان اندازه که شخصیت امام از تایید و نفوذ و نیرومندی برخوردار بود، حکومت وی نیز می‏‌تواند ‏با اتصال به او در میان مردم جا باز کند و به حکومت خود مشروعیت بدهد.

موضع‌گیری امام در مقابل پیشنهاد ولایتعهدی

وی گفت: مأمون ابتدا کوشید که امام امر خلافت را به عهده بگیرد، اما امام با استدلال قوی آن را نپذیرفت. وقتی مأمون نا امید شد، با پیشنهاد ولایتعهدی به ایشان متوسل شد، اما امام از نیرنگ و مراد مأمون آگاه بود، از همین رو موضع ایشان عدم پذیرش ولایت‌عهدی بود. این بار مأمون امام را به قتل تهدید کرد و امام رضا(ع) ولایتعهدی را از روی اجبار و ناخشنودی پذیرفتند.

مدیر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهشهای اسلامی خاطرنشان کرد: امام شروطی را برای پذیرش این مسئله مطرح کردند که یکی از آنها این بود که هیچ‌گونه دخالتی در امور حکومت نداشته باشد و احدی را نصب و عزل نکند؛ مامون این شرط را پذیرفت و مجلسی را با حضور شخصیت‌ها، رجال، قضات، بزرگان و... برگزار کرد.

وی اضافه کرد: مأمون در این مجلس از حضرت رضا(ع) خواست برای مردم خطبه بخواند، آن حضرت نیز پس از حمد و ثنای الهی خطبه‏ بسیار کوتاهی با این مضمون ایراد فرمودند: «همانا از برای ما بر شما حقی است به واسطه‌‏ رسول خدا(ص) و از برای شما بر ما حقی است، هرگاه حق ما را به ما دادید، بر ما نیز مراعات حق شما لازم است».

تبدیل تهدید به فرصت و اتخاذ یک سیاست الهی

شریعتی‌تبار تصریح کرد: مامون نه از دعوت امام رضا(ع) به خراسان و نه از واگذاری مقام ولایتعهدی به امام رضا(ع) به هیچ یک از اهدافش نرسید و امام رضا(ع) با تبدیل تهدید به فرصت و با اتخاذ یک سیاست الهی به مبارزه علیه سیاست‌های شیطانی مأمون پرداخت.

وی گفت: در واقع امام از فرصت ولایتعهدی برای تبلیغ اندیشه‌های شیعه استفاده کرده و پایه‌های مذهب شیعه را استوار کردند؛ ایشان در مناظره‌ها، معجزات علمی خویش را آشکار ساختند و با هر دین و کتابی به زبان و کتاب خودش سخن می گفتند. از همین رو وقتی مأمون با نقشه ولایتعهدی نتوانست به اهداف فریبکارانه خودش برسد، کم کم حسادت در او برانگیخته شد. به خاطر علم سرشار، روش نیکو، دانش در تدبیر و قداست و شایستگی حضرتش برای این مقام امامت الهی، کینه مأمون شعله‌ور شد، خواسته درونی را آشکار کرد و تصمیم گرفت امام را به شهادت برساند.

مدیر گروه فقه و اصول بنیاد پژوهشهای اسلامی ادامه داد: از این رو در سال 203 هجری قمری وجود مقدس امام را شهید کرد و کوشید آن ستاره درخشان را خاموش کند. اما نه تنها نور ربانی حضرتش خاموش نشد، بلکه امام به خاطر عظمت، جلالت و قداست در عمق جان‌های مشتاق حق جاودانه شد.