بررسی نظام انضباط هیجانی در قرآن

به گزارش ایکنا، شماره جدید این فصلنامه حاوی مقالاتی با عناوین «روش تربیتی تغییر موقعیت در منابع اسلامی» به قلم هادی حسین‌خانی، «آموزش درباره ادیان به مثابه بدیلِ «آموزش دین» از منظر فقه تربیتی» نوشته سید نقی موسوی، «نظام انضباط هیجانی در قرآن کریم» به قلم فاطمه سیفعلی‌ئی، سهراب مروتی و سیدمحمدرضا حسینی‌نیا، «نقش داستان حضرت موسی (ع) و حضرت خضر (ع) از منظر قرآن در آموزش تفکر مراقبتی مبتنی بر آموزه‌های فلسفه برای کودکان به قلم محبوبه توکلی، محمدجواد صافیان، یحیی قائدی و حسین اردلانی، «ارزیابی میزان موفقیت اجرای طرح آموزش آداب و مهارت‌‎های زندگی اسلامی (طرح کرامت) در مدارس ابتدایی»نوشته فریدون یزدانی و «دلالت‎‌‌های تربیتی دعای عرفه در ساحت تربیت توحیدمدار با تکیه بر روش‎‌‌های تربیت اخلاقی عرفانی» به قلم محمد بهشتی است.

 

در بخشی از مقاله «روش تربیتی تغییر موقعیت در منابع اسلامی» آمده است: در خصوص روش تربیتی تغییر موقعیت این پرسش مطرح است که این روش دارای چه گونه‎‌هایی است؟ کارکردهای آن کدام است؟ و چه شرایطی لازم است تا به‌‎کارگیری آن مؤثر واقع شود؟ بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر، یافتن پاسخ به پرسش‎‌های فوق و ترسیم ابعاد روش تربیتی مذکور است. قلمرو تحقیق را آیات قرآن کریم و روایات معصومین تشکیل می‌‎دهد. روش تحقیق توصیفی−تحلیلی است و گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌‎‌ای انجام می‌‎شود.

 

یافته‌‎های تحقیق حاکی از آن است که روش تربیتی تغییرِ موقعیت دارای گونه‎‌‌های وضعی، مکانی، زمانی و اجتماعی است. تغییر موقعیت از کارکردهای مختلفی همچون کارکردهای علمی، اخلاقی، دینی و روان‎شناختی برخوردار است. همچنین براساس منابع اسلامی، بصیرت، توانایی، پرهیز از راحت‎طلبی، ولایت‎مداری، استمداد از خداوند متعال و سرعت مناسب شرایطی است که زمینه اثربخشی روش مذکور را فراهم می‎‌کند.

 

همچنین در چکیده مقاله «نظام انضباط هیجانی در قرآن کریم» می‌خوانیم: انضباط هیجانی ترکیبی نو و بدیع، ناظر بر نظم و انضباط در حوزه هیجانات است و به احساسات کنترل‌شده و سنجیده نظر دارد. این پژوهش با هدف تبیین ساختار نظام‎مند انضباط هیجانی در قرآن و به شیوه تحلیلی توصیفی نگاشته شده است و با استناد به آیات بیان می‎دارد که انضباط هیجانی در قرآن دارای ساختاری کامل شامل هر چهار رکن اساسی یک شبکه نظام‎مند و سیستماتیک است. این پژوهش در بخش مبانی به اختصاص علم به خیر و شر واقعی به خداوند، گذرا بودن دنیا، آگاهی و احاطه خداوند بر امور، حکومت اراده خداوند، برتری در سایه ایمان، همراهی خدا، انحصار عزت در خداوند، زوال غم و اندوه به خواست خدا، بازگشت به سوی خدا؛ در بخش مقدمات ایجابی به پیروی از دستورات الهی، نیایش از روی خوف و رجاء، شادی به فضل الهی، درک زودگذری دنیا؛ در مقدمات سلبی به اجتناب از ولایت شیطان، عدم ترس از مردم؛ در بخش الزامات به صبر، کظم غیظ، بخشش، شکایت به خدا؛ و در موانع به رفتار با غیظ، کم‌طاقتی و شادی به غیر حق دست یافته و در نهایت شبکه مفهومی انضباط هیجانی را در قرآن کریم ترسیم نموده است.