شأن نزول آیه «سئل سائل» از مشترکات مسلمانان در بحث غدیر است

حسین فلاح، پژوهشگر حوزه نهج‌البلاغه، در گفت‌‎وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در خصوص چرایی مطرح نشدن خطبه غدیر در نهج‌البلاغه، اظهار کرد: همان‌طور که از نهج‌البلاغه پیداست، در این مجموعه کلماتی که دارای بلاغت هست و توسط امیرالمؤمنین(ع) بیان شده، آمده است. اما خطبه غدیر از سوی پیامبر عظیم‌الشأن بیان شده است، لذا اگر بخواهد کلام پیامبر(ص) در نوشته‌ای بیاید، باید در نهج‌الفصاحه بیاید.

وی ادامه داد: مرحوم سیدرضی در قرن چهارم نهج‌البلاغه را گردآوری کردند و هدفشان نیز گردآوری کلمات گوهربار ادبی حضرت بود و در واقع نهج‌البلاغه یک بخش از 17 بخش احادیث و کلام امیرالمؤمنین(ع) است که در سه بخش خطبه‌ها، نامه‌ها و قصارالکلام دسته‌بندی شده است.

این پژوهشگر حوزه نهج‌البلاغه عنوان کرد: در مجموعه ارزشمند نهج‌البلاغه همه سخنان گهربار امیرالمؤمنین(ع) نیامده و لذا اینکه خطبه پیامبر(ص) هم در این کتاب نیامده باشد، جای سوال نیست.

فلاح در خصوص چرایی اینکه کلمه عید غدیر در نهج‌البلاغه نیامده است، افزود: درست است که عین کلمه «عید» نیامده است، اما امام علی(ع) در زمان خلافت خود که کمتر از پنج سال به طول انجامید و این دوران حدود 20سال پس از واقعه غدیر بود، طی سخنانی که در یک روز جمعه زمان خلافتشان و همزمان با عید غدیر بوده است، آداب و رسوم عید غدیر را به آن جمع بیان فرمودند که البته در حاشیه نهج‌البلاغه نیز سیدرضی به عید بودن آن روز اشاره کرده است.

وی در ارتباط با محوریت وحدت در مسئله غدیر اظهار کرد: کلمه وحدت، امروز از دسته کلماتی است که تعابیر مختلفی از آن آمده است، لذا باید دید منظور از وحدت در لسان دین چیست؟ وحدت در لسان دین ما یعنی مشترکات را در کنار هم بگذاریم و از اختلافاتی که وجود دارد، پرهیز کنیم.

این پژوهشگر حوزه نهج‌البلاغه ابراز کرد: غدیر به عنوان یک عیدی که در کتب شیعه و سنی به کرات ذکر شده نیز می‌تواند مظهر وحدت باشد. هیچ مسلمانی نیست که از پایه غدیر را قبول نداشته باشد، بلکه هر مسلمان در جهان اسلام با ترجمه و تعابیر مختلف و کم و زیاد به واقعه غدیر معتقد است.

فلاح تصریح کرد: واقعیت نگاری‌های متفاوتی در کتب شیعه و سنی وجود دارد که مورد اشتراک دو طرف نیست، اما واقعه غدیر از جمله وقایع تاریخی مشترک است، لذا از این رو می‌تواند موجب وحدت نیز باشد.

وی اضافه کرد: مرحوم علامه امینی در 22 جلد و  از مورخان، محدثان و علمای زیادی از اهل‌سنت در قرون مختلف واقعه غدیر را بیان کرده است، همچنین به این اکتفا نکرده و روایت شعرا و ادبا در این چهارده قرن را که غدیر را به‌صورت شعر در آورده‌اند، در کتاب الغدیر آورده است تا اثبات کند، غدیر مظهر وحدت و اشتراک فریقین و مسلمانان است و ما از این مقوله می‌توانیم، استفاده کنیم مانند قبله، پیامبر و کتاب آسمانی نیز غدیر را هم مظهر وحدت بدانیم.

این پژوهشگر حوزه نهج‌البلاغه گفت: یکی از مهمترین مشترکات شیعه و اهل‌سنت در خصوص واقعه غدیر، شان نزول آیه 1 سوره معارج است، بر این اساس علمای مشهور اهل‌سنت مانند علمای شیعه بر این باور هستند که این آیه در خصوص نعمان بن حارث که واقعه غدیر را انکار کرد، نازل شده است.

فلاح بیان کرد: اما برخی وقایع تنها توسط شیعه نقل شده است، به‌عنوان مثال در برخی از کتب شیعه به حضور خلیفه  چهارم نیز در واقعه غدیر اشاره شده است که در کتب اهل‌سنت به این حضور اشاره نشده است و براساس اسناد، تبریک جمعی از اصحاب از جمله خلیفه اول و دوم در روز عید غدیر به امیرالمؤمنین(ع) در کتب اهل‌سنت که شامل منابعی چون مسند احمد حنبل، تاریخ بغداد، ذخایر العقبی، ینابیع الموده، افرادی که در الغدیر علامه امینی واقعه غدیرخم را ذکر کردند.

وی گفت: بیش از ۱۰۰ شاعر عرب از قرن اول تا چهاردهم اشعاری تحت‌عنوان اشعار غدیریه سرودند. به نقل از کتب اهل‌سنت تعداد ۱۱۰ صحابه پیامبر(ص) که حدیث غدیر را نقل کردند.

این پژوهشگر حوزه نهج‌البلاغه ادامه داد: همچنین در کتب اهل‌سنت نیز از حضور ۸۴ نفر از تابعین یعنی کسانی که اصحاب پیامبر(ص) را دیده‌اند نام برده شده است، علاوه بر این نیز تعداد ۳۶۰ عالم اهل‌تسنن از قرن دوم تا امروز هستند که واقعه غدیر را نقل کردند.

فلاح تصریح کرد: تعداد ۲۴ مورخ معروف اهل‌تسنن، تعداد ۲۷ محدث مشهور اهل‌تسنن و تعداد ۱۴ مفسر بنام اهل‌تسنن نیز واقعه غدیر را بیان کرده‌اند.