آموزش در مؤسسات قرآن؛ ناهماهنگی یا انسجام

فعالیت مؤسسات قرآنی نمونه‌ای از کار آتش به اختیار و جهادی مدنظر مقام معظم رهبری است و این مجموعه‌های مردم‌نهاد با وجود مشکلات فراوان به‌ویژه مالی، همچنان به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند. با این حال به‌نظر می‌رسد نبود انسجام و هماهنگی مؤسسات قرآنی و تفاوت‌ها در شیوه کار، منابع آموزشی و دامنه فعالیت‌های این مراکز از دیگر مشکلات این حوزه باشد که نهادهای قرآنی و به‌ویژه اتحادیه مؤسسات و تشکل‌های قرآنی در تعامل با نهادهای ذی‌ربط، می‌توانند در جهت انسجام‌بخشی و یکدست‌سازی مؤسسات قرآنی و تولید محتوا گام بردارند.

در همین راستا و برای بررسی بیشتر مشکلات مؤسسات قرآنی، ایکنای چهارمحال‌وبختیاری به گفت‌وگو با مدیران دو مؤسسه قرآنی فعال و پویا در شهرکرد پرداخته است که با هم می‌خوانیم.

روح‌انگیز بهرامی، مدیر مؤسسه قرآن و عترت(ع) الرحمن شهرکرد در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری با اشاره به اینکه مجموعه مؤسسات قرآنی نتوانسته‌اند به انسجام منابع و شیوه‌های آموزشی و یکدستی در فعالیت‌های قرآنی برسند، اظهار کرد: در واقع، بعد از گذشت چندین دهه از فعالیت‌های قرآنی مؤسسات، هنوز آن انسجام و یکدستی در شیوه و محتوای آموزش قرآن را شاهد نیستیم و هر مؤسسه بر حسب سلیقه مدیر و مربیان به ارائه آموزش‌های عمومی و تخصصی می‌پردازد. حقیقت این است که امروز مدیران مؤسسات به‌صورت خودجوش و آتش به اختیار و بدون در دست داشتن یک برنامه جامع امر آموزش قرآن را پیش می‌برند.

وی با ذکر اینکه در آموزش و پرورش این میزان آشفتگی و عدم انسجام را در محتوا، منابع و شیوه‌های آموزشی قرآن شاهد نیستیم، ادامه داد: در نظام آموزش و پرورش، کتاب‌ها و منابع درسی قرآن کریم کاملاً مشخص و سرفصل دروس در مقاطع و پایه‌های مختلف معین شده است و همگی باید بر طبق این منابع و سرفصل‌ها آموزش قرآن را پیش ببرند.

آموزش، اولویت کاری مؤسسات قرآنی باشد

بهرامی بیان کرد: در مؤسسات قرآنی آموزش‌های یکدست و همسان را شاهد نیستیم، ضمن اینکه در برخی موارد حتی فعالیت‌های فرهنگی و مذهبی در مناسبت‌ها یا فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی جنبی مؤسسات بر رسالت این مجموعه‌ها مبنی بر آموزش قرآن پیشی می‌گیرد و آن‌را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد؛ البته این دست اقدامات بسیار پسندیده و ضروری است، اما نباید خدشه‌ای به رسالت آموزشی مؤسسات وارد کند، یک علت این امر شاید کمبود یا نبود مربیان کارشناس و متخصص در مؤسسات قرآنی است که باعث می‌شود آموزش‌های قرآنی آنچنان رونق نگیرد و به حاشیه برود، یعنی اولویت نباشد.

این بانوی فعال قرآنی تأکید کرد: در بسیاری از مؤسسات قرآنی نظم و انضباط لازم را در فعالیت‌های آموزشی مشاهده نمی‌کنیم و چه بسا ضوابط مشخصی برای پذیرش و ارزیابی، سطح‌بندی و آموزش قرآن‌آموزان متناسب با سطح و سن ندارند و لذا به نظر می‌رسد در این مجموعه‌ها یک آشفتگی و پراکندگی ناشی از نبود برنامه جامع، فراگیر و مدون به چشم می‌خورد.

بهرامی با تأکید بر اینکه برپایی این جشنواره یا آن رویداد و فراخوان مربیان قرآنی جهت شرکت در برنامه‌های توانمندسازی اگرچه لازم است اما کافی نیست، افزود: به نظرم خوب است که متولیان قرآنی مربیان و مدرسان قرآن رشته‌های مختلف در هر مؤسسه را به‌صورت موردی ارزیابی کنند و صلاحیت و توانمندی آنان را بسنجند.

این معلم بازنشسته آموزش و پرورش با اشاره به ساز و کار این نهاد در ارزیابی معلمان، بیان کرد: گروه‌های بازرسی ادارات آموزش و پرورش این مأموریت را دارند که در مدارس حضور یابند و کلاس‌های درسی را رصد و بازبینی کنند و تمام جوانب امر از میزان پیشرفت بر طبق سرفصل آموزشی تا سواد و توانایی معلم و میزان یادگیری دانش‌آموزان و... را مورد بررسی قرار دهند.

اهمیت بازرسی از مؤسسات قرآنی

بهرامی تصریح کرد: همین رویه برای رصد و بررسی عملکرد مؤسسات قرآنی به‌ویژه در حوزه محتوا و منابع آموزشی و میزان توانایی مربیان قرآن باید در دستور کار مسئولان قرآنی قرار گیرد و تلاش شود که همه مؤسسات در این حوزه‌ها به وحدت رویه و نظم و انسجام برسند.

وی بیان کرد: برپایی مرتب و همیشگی دوره‌های ضمن خدمت معلمان در نظام آموزش و پرورش یکی دیگر از الگوهایی است که می‌تواند در مورد مربیان قرآن در مؤسسات نیز پیاده شود تا اطلاعات و توانمندی این افراد مرتباً به‌روزرسانی شود و شاهد ارتقای سطح آموزش باشیم.

مدیر مؤسسه قرآنی الرحمن با اشاره به برگزاری دوره تخصصی تربیت مربی روخوانی و روانخوانی قرآن کریم در این مؤسسه، تصریح کرد: افراد زیادی بودند که در این دوره شرکت کردند، اما نتوانستند گواهی مربیگری بگیرند، به‌ نظرم این سختگیری در اعطای مدرک باید وجود داشته باشد تا مربیان کم‌سواد و فاقد مهارت به مؤسسات و مراکز قرآنی راه نیابند. روخوانی و روانخوانی قرآن ابتدایی‌ترین توانمندی یک مربی است، اما متأسفانه هستند مربیانی که اگر آزمون روخوانی و روانخوانی از آنان گرفته شود، نمره خوبی کسب نمی‌کنند.

بهرامی تأکید کرد: آموزش روخوانی و روانخوانی قرآن حکم آموزش به کودکان کلاس اولی دارد که بسیار حساس و مهم است و حال آنکه مؤسسات در اغلب موارد به این نکته توجه نمی‌کنند و بدون دقت و حساسیت، از افراد کم‌سواد برای آموزش این مباحث استفاده می‌کنند. اینها آسیب‌زاست و به روند آموزش قرآن و میزان جذب و ماندگاری آحاد جامعه به فراگیری قرآن کریم خدشه وارد می‌کند.

وی گفت: کسی که پا به عرصه مؤسسه‌داری می‌گذارد نباید به این حوزه به‌عنوان یک کار درآمدزا نگاه کند بلکه اتفاقاً باید توانایی مالی داشته باشد و در برخی موارد حتی برای تقویت و پیشبرد امور مؤسسه از هزینه شخصی استفاده کند. البته هستند استان‌هایی که در حوزه وقف قرآنی و سوق دادن کمک‌های مردمی به سمت فعالیت‌های قرآنی قوی عمل کرده‌اند و بالطبع مؤسسات و مراکز قرآنی قوی و توانمند از حیث مالی دارند.

مزایای تخصصی شدن مؤسسات قرآنی

در ادامه طاهره امیرخانی، مدیر مؤسسه قرآنی بنت‌الحسین(س) شهرکرد با اشاره به اینکه انسجام و همدلی در فعالیت‌های قرآنی مؤسسات را در استان شاهد نیستیم، اظهار کرد: در یک برنامه در استان این پیشنهاد را به مسئولان ارائه دادم که مؤسسات قرآنی به سمت تخصصی شدن پیش بروند؛ با این اقدام، علاوه بر افزایش تعامل و ارتباط این مجموعه‌ها، می‌توان زمینه رشد مؤسسات قرآنی و ارائه خدمات بهتر را فراهم کرد.

وی با ذکر اینکه در صورت تخصصی شدن مؤسسات قرآنی اساتید نیز با انسجام بهتری کار می‌کنند‌، ادامه داد: این رسالت متوجه اتحادیه قرآنی استان است که بتواند این همدلی و یکسویی را در جهت ساماندهی حوزه فعالیت‌های قرآنی ایجاد و مؤسسات را با طرح‌ها و برنامه‌ها همراه کنند، از جمله متولیان و فعالان قرآنی را در جهت تخصصی شدن مؤسسات قرآنی اقناع کنند.

امیرخانی بیان کرد: مؤسسات قرآنی نباید فقط در زمان جمع‌آوری آمار و گزارش کار دیده شوند و مورد توجه قرار گیرند، بلکه به معنای واقعی کلمه باید حمایت و پشتیبانی دارند.

این بانوی فعال قرآنی تأکید کرد: امروز همه مؤسسات و مراکز قرآنی استان از حیث مالی و اقتصادی دچار مشکل هستند که به‌ویژه با شیوع کرونا، اقبال عمومی نسبت به آموزش‌های قرآن بسیار تقلیل یافت و چه بسا مراکزی که به تعطیلی کشیده شدند.

امیرخانی با استناد به حدیثی از امیرالمؤمنین(ع) با این مضمون که فرزندان را مطابق آداب زمان تربیت کنید، افزود: محتوا و شیوه آموزش‌ها به قرآن‌آموزان نسل جدید نیازمند تخصصی شدن و به‌روزرسانی هستند که در این راستا توجه به بستر مهم فضای مجازی حائز اهمیت است. امروز فضای مجازی رها شده بی‌رحمانه می‌تازد و فرزندان ما را هدف می‌گیرد.

وی گفت: امروز مؤسساتی که بتوانند ابتکار عمل را به دست گیرند و با بهره‌گیری از نیروهای آموزشی خوش‌فکر و باسواد، محتوا و روش‌های جذاب و به‌روز قرآن‌آموزان را جذب و ماندگار کنند، می‌توانند دوام بیاورند و کار کنند.