تبیین نظام حُب و بعث در ارتباط با قرآن

به گزارش ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی طاهری، مدیرکل تبلیغات اسلامی استان شامگاه ۱۷ آبان‌ماه در «نشست سرحلقه‌های جهادگران تبیین قرآنی شهرستان بروجن» با اشاره به اینکه در قرآن کریم در مورد واژه «بیان» چندین ترکیب وجود دارد، اظهار کرد: یکی از آنان در سوره مبارکه الرحمن بوده که در آیه «عَلَّمَهُ الْبَيَانَ» آمده است؛ بیان، ابزار رساندن حکم است و نه خود حکم، یعنی بیانی که خداوند به انسان عطا می‌کند قاعدتاً برای آن است که به تصریح قرآن، تعلیم قرآنی منتقل شود.

وی با ذکر اینکه صرفِ بیان ضرورتاً اهداف و مقصود قرآن را محقق نمی‌کند، ادامه داد: خدا در آیه ۴۴ سوره مبارکه نحل خطاب به پیامبر(ص) می‌فرماید ما قرآن را نازل کردیم تا «لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ» که در اینجا واژه لِتُبَيِّنَ به معنی آشکار کردن و نه صرفاً بيان كردن است.

تبیین و تبیُن در ارتباط با قرآن

طاهری تأکید کرد: به نظرم بسیاری از ما که قرآن می‌خوانیم در مرحله بیان باقی می‌مانیم و به تبیین نمی‌رسیم، مرحله تبیین یک عمل در حال انجام است که اگر فعلیت یافت و محقق شد، تبیُن صورت می‌گیرد؛ علت آنکه اکثراً در مرحله بیان قرآن توقف می‌کنند این است که تبیین و تبیُن هزینه دارد.

وی با تصریح اینکه برای تبیین دو مقوله محتوا و هزینه باید مشخص شود، گفت: در ارتباط انسان با قرآن کریم دو نظام «حُب» و «بعث» وجود دارد بدان معنا که برخی‌ها به‌واسطه ارتباط با مصحف شریف به‌دنبال محبوب بودن و نه مبعوث بودن هستند و این در حالیست که قرآن کتاب بعثت پیامبر(ص) و نه محبوبیت ایشان است؛ در واقع چه بسیار پدر و مادرهایی که دوست دارند فرزندشان قاری و حافظ شود اما مانع فرزندشان در تبیین قرآن می‌شوند.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان افزود: رسول‌الله(ص) با قرآن کریم ارتباط دارد و نه محمدامین؛ درواقع پیامبر(ص) زمانی که هنوز مبعوث نشده بودند با مردم در ارتباطی تنگاتنگ و صمیمی بودند اما قرآن کریم باعث شد که حُب مردم به حضرت گاه تبدیل به بُغض شود و همان کسانی که حاضر بودند با پیامبر(ص) تجارت کنند و اموالشان را به ایشان بسپارند، با ایشان کینه به دل گرفتند و خواستند که سخن نگوید.

طاهری با تأکید بر اینکه پیامبر(ص) در قبال خواسته مشرکان مبنی بر سکوت تسلیم نشدند و راه خود را ادامه دادند، تأکید کرد: امروز، سکوت خواص بی‌بصیرت تداعی‌گر این شرایط حیات پیامبر(ص) است و اینان مبعوث نیستند تا محبوب باقی بمانند. بسیاری از کسانی که در برابر اهل‌بیت(ع) قد علم کردند و جنگیدند آنانی بودند که گمان می‌کردند محبوبیتشان به خطر افتاده است.

وی با طرح این پرسش که هر کدام از ما باید از خود بپرسیم در کجای این نظام حُب و بعث قرار داریم؟ گفت: باید بپرسیم دوست داریم با قرآن محبوب بمانیم یا مبعوث شویم؟ کتاب قرآن کتاب محبوبیت پیامبر(ص) نبود بلکه کتاب بعثت ایشان بود لذا بر تبیین و تبیُن مأموریت یافتند.

تبیُن؛ خروجی کار مؤسسات قرآنی

طاهری نتیجه کار مؤسسات و خانه‌های قرآن را تبیُن دانست و توضیح داد: اگر این نشود، فرقی نخواهد داشت که قرآن را در عربستان سعودی یا انگلستان یا قم و جمکران بخوانیم. اگر کسی در ارتباطش با قرآن در پی محبوبیت است، قرآن کتاب هدایتش نخواهد بود یعنی برایش کتاب مقدس است اما کتاب زندگی نخواهد بود.

وی با تأکید بر اینکه قرآن از ما زبان می‌خواهد و اولین واژه آن ناظر بر خواندن و گفتن است‌، تصریح کرد: پیامبر(ص) به‌محض آنکه مبعوث به رسالت شدند، خداوند خطاب به حضرت دستور برخاستن داد؛ امروز وقتی ولی جامعه دستور به جهاد تبیین می‌دهند اگر یک شب خواب راحت داشته باشیم باید یقین بدانیم که رسالت خود را انجام نداده‌ و از کمک به ولی خدا سر باز زده‌ایم.

طاهری با طرح این پرسش که نبی خدا مسائل جامعه خودشان را چگونه حل می‌کردند؟ بیان کرد: در اینجا نخست باید تأکید شود که توجه مردم ما به اهل‌بیت(ع) خوب و پررنگ است و این محبوبیت در مناسبت‌های مختلف مانند محرم و صفر یا ماه مبارک رمضان بروز و ظهور بیشتری دارد؛ اما قرآن کریم توجه به انبیای الهی را مورد تأکید قرار می‌دهد، لذا باید دقت شود که تعلیمات انبیا تا چه اندازه در هدایت ما و مجموعه‌ها و تشکل‌های قرآنی نقش‌آفرین است که باید گفت این رویکرد متأسفانه اندک است. اگر معارف انبیای الهی را از قرآن حذف کنیم بخش عمده‌ای از مصحف شریف حذف شده است و ما در ارتباط با قرآن از تعالیم انبیا در حل مسائل اجتماع غفلت می‌کنیم.

غفلت از تعالیم انبیا در حل مسائل اجتماعی

وی ادامه داد: پیامبر(ص) در مواجهه با مسائل جامعه در ابتدا، مسئله را خوب شناسایی می‌کردند، به‌عنوان نمونه می‌توان با استناد به قرآن و آیه ۵۸ سوره نحل اشاره داشت که می‌فرماید «وَ إِذا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَ هُوَ كَظيمٌ» یعنی در جامعه جاهلی اگر به کسی بشارت دختردار شدن می‌دادند از عصبانیت صورتش سیاه می‌شد و دختران وقتی اسمشان در جامعه می‌آمد پدرانشان فراری می‌شدند که باید یا این ننگ را تحمل و یا آن‌را دفن می‌کردند.

طاهری در خصوص تدبیر پیامبر(ص) در مواجهه با این معضل جامعه خودشان، تصریح کرد: بر طبق قرآن، در شیوه هدایت انبیای الهی آنان ضرورتاً پاسخ مردم را نمی‌دادند بلکه برایشان پرسش ایجاد می‌کردند؛ از حضرت ابراهیم وقتی بت‌ها را شکست پرسیدند چه کسی این کار را کرده است و ایشان پاسخ داد من نمی‌دانم از بُت بزرگ بپرسید، حضرت با این پرسش و توضیحات بعدی آن در جهت اکتشاف ذهنی مخاطبان گام بر می‌داشتند.

تبیین با بیان صورت نمی‌گیرد

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان افزود: خیلی از ما تصور می‌کنیم که حتماً باید بگوییم حال آنکه تبیین ضرورتاً با بیان صورت نمی‌گیرد بلکه گاه باید سکوت و گاه باید پرسش کرد همچنان که یکی از شیوه‌های تربیتی پیامبر(ص) اُذنی بود یعنی فقط می‌شنیدند. ایشان در قبال حل مسئله دختران عصر خودشان پرسشی را در مقابله با فطرت و وجدان انسان مطرح کردند که در سوره مبارکه تکویر پرسش «بِأَيِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ» مطرح می‌شود.

طاهری بیان کرد: مرحله بعدی، الگوسازی است و خداوند در بستر انبیا الگوهایی را به دست انسان می‌دهد که به‌عنوان نمونه باید به آیه «إِذْ قَالَتِ امْرَأَتُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّي نَذَرْتُ لَكَ مَا فِي بَطْنِي مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّي» (آل‌عمران/۳۵) اشاره داشت که ماجرای نذر فرزند را مطرح می‌کند تا همواره در خدمت خدا باشد و عبادت خدا را به‌جا بیاورد. در آیه ۳۶، مادر انتظار داشت فرزندش پسر باشد، تا بتواند خدمتكار بيت‌المقدّس شود، لذا چون نوزاد دختر به دنيا آمد، با حسرت گفت: پروردگارا! فرزند دخترى زاده‌ام حال چگونه به نذرم عمل كنم؟ در آیه ۳۷ اما خداوند نذر مادر مريم را «بِقَبُولٍ حَسَنٍ» یعنی به بهترين وجه می‌پذیرد.

وی با ذکر اینکه قرآن در این بستر تاریخیِ انبیای الهی الگویی را معرفی می‌کند، افزود: قرآن می‌گوید در جامعه‌ای که انبیای الهی می‌زیستند و فرزندان دختر عزیز و محبوب نبودند، خدا آنان را به بهترین وجه می‌پذیرد.

مدیرکل تبلیغات اسلامی استان در پایان گفت: امروز این پرسش را باید پاسخ دهیم که چرا دختران ما الگوی زیست اسلامی را بلد نیستند، مؤسسات و مراکز قرآنی باید این الگو را تعریف کرده باشند و ویژگی بعث این است که این مجموعه‌ها سخن بگویند و اتفاقاً وقتی که مبعوث شوند مشکلاتشان بیشتر هم خواهد شد، همچنان که پیامبر(ص) بعد از بعثت تمام آنچه داشتند گذاشتند و هجرت کردند.