تهدید‌های سبک زندگی مدرنیته برای سلامت انسان‌

مریم صداقت، عضو گروه پژوهشی پزشکی مبتنی بر سبک زندگی سازمان جهاددانشگاهی علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح تأثیر سبک زندگی بر افزایش بیماری‌های غیرواگیر در کشورمان پرداخت و گفت: در جامعه ما نیازهای اساسی و خاصی وجود دارد که طبیعتاً پژوهشگران برای پاسخگویی به آنها باید این نیازها را رصد کنند و به مشکلاتی که لازم است در مجامع علمی و دانشگاهی در مورد آنها فکر و صورت بندی شود اشراف داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه بحث سبک زندگی به ویژه در سال‌های اخیر نه در ایران بلکه در دنیا مسئله به روز و مطرحی بوده و حوزه پژوهشی و آموزشی جدیدی را به وجود آورده است، گفت: رد پای توجه به سبک زندگی از چهار دهه گذشته دیده می‌شود اما در دو دهه اخیر توجه بیشتری به آن شده و علت آن هم نوع زندگی مدرن است که هزینه‌هایی را تحمیل کرده که این هزینه‌ها عموماً سلامت افراد را نشانه گرفته است.

صداقت بیان کرد: تغییر الگوهای غذایی، تغییر الگوهای فعالیتی، روابط و استرس زیادی که زندگی مدرن به ما تحمیل می‌کند باعث شده بیماری‌ها به ویژه بیماری‌های غیرواگیر گسترش پیدا کرده و هزینه سنگینی را به نظام سلامت کشور تحمیل کند.

وی ادامه داد: ما گروه پژوهشی متشکل از تخصص‌های مختلف در حوزه پزشکی بودیم که فعالیت می‌کردیم و دریافتیم که حوزه سبک زندگی تقریباً در کشورمان مورد غفلت واقع شده است. البته جسته گریخته بر روی حوزه‌های تخصصی مثل تغذیه، فعالیت‌های جسمانی، تربیت بدنی و ... کار شده اما اینکه این موضوع به نحوی دنبال شود که بتواند وارد زندگی افراد شود، انجام نشده است.

عضو گروه پژوهشی پزشکی مبتنی بر سبک زندگی تصریح کرد: سبک زندگی یعنی آنچه در روزمرگی ما جریان دارد و اگر ما این سبک زندگی را اصلاح کنیم، هزینه‌های مربوط به سلامت بسیار پایین می‌آید. یعنی ما با درست زندگی کردن و رفتارهای روزمره صحیح می‌توانیم شرایط سالمی را برای خودمان به وجود بیاوریم به نحوی که برای خود و اجتماعمان هزینه کمی در پی داشته باشد.

مقاومت کمپانی‌های داروسازی برای اصلاح سبک زندگی

وی ادامه داد: نکته جالب اینجاست که در کشورهای توسعه یافته که پیش و بیش از ما در این زمینه تجربه دارند این حوزه از سمت کمپانی‌های داروسازی مورد مقاومت قرار گرفته است؛ به خاطر اینکه اگر سبک زندگی اصلاح شود هم بحث پیشگیری و هم بحث درمان در جامعه ارتقا پیدا می‌کند. اما باید توجه داشته باشیم اگر این حوزه برای آنها یک حوزه نوین لاکچری در زمینه کارهای علمی، پژوهشی و آموزشی است برای ما یک نیاز و ضرورت است.

صداقت تصریح کرد: توجه به سبک زندگی سالم در ایران قبلاً مطرح بوده و از طریق طب ایرانی به شدت مورد توجه قرار گرفته است. چگونگی زندگی کردن در هر فرهنگی مهم است و آنچه که ما در طب ایرانی داشتیم، رژیم‌های غذایی بود که از بیماری‌های مختلف جلوگیری می‌کرد، در کشورهای دیگر نیز به شکل‌های دیگر توجه به سبک زندگی وجود داشته مثلاً رژیم غذایی مدیترانه‌ای را در کشورهای اروپایی به عنوان یک سبک زندگی تغذیه‌ای داریم و هر جامعه‌ای به فراخور توجه و نیازی که احساس کرده سعی کرده به این مهم پاسخ دهد.

تهدید‌های سبک زندگی مدرنیته را بشناسیم

وی در خصوص اینکه چرا با ظهور مدرنیته، سبک زندگی سالم مورد غفلت قرار گرفت، گفت: این مسئله جزو هزینه‌هایی است که ما برای مدرنیته پرداخت کرده‌ایم. مدرنیته دستاوردهای خاص خود را داشته اما به هر حال باید تهدید‌های آن را هم شناخت و با آن مقابله کرد.

صداقت به تشریح بیماری‌هایی پرداخت که ناشی از سبک زندگی مدرن است و گفت: ما با بسیاری از معضلات مثل پرفشاری خون، مشکلات قلبی و عروقی و به طور کلی بیماری‌های غیرواگیر مواجه هستیم. کودکان ما به اضافه وزن و چاقی و حتی پرفشاری خون مواجه هستند و یکی از محورهای مهم در پزشکی مبتنی بر سبک زندگی مدیریت استرس است که باید برای آن فکر و برنامه‌ریزی شود. روابط بین فردی یکی از مسائل مهمی است که به ویژه در دوران کرونا به ما لطمه رسانده و تمام جامعه به ویژه کودکان و جوانان ما بسیار متضرر شده‌اند. تبعات کم شدن روابط اجتماعی نیز خود را در افزایش افسردگی و مشکلات خلقی نشان داده است.

وی اضافه کرد: در بحث پزشکی مبتنی بر سبک زندگی به همه این مسائل پرداخته می‌شود و از آنجایی که این مقوله بین رشته‌ای است پزشکان و متخصصان از حوزه‌های مختلف باید با هم همکاری کنند تا اتفاقی که به دنبال آن هستیم رخ دهد.

عضو گروه پژوهشی پزشکی مبتنی بر سبک زندگی در پاسخ به این سؤال که چه قدر زمان می‌برد به مرحله‌ای برسیم که عموم مردم مطلع شوند که به غیر از پزشکی مبتنی بر درمان، پزشکی مبتنی بر پیشگیری براساس اصلاح سبک زندگی نیز وجود دارد و باید از آن بهره برد؟ گفت: زمان بردن این مقوله باز می‌گردد به پاسخی که از طرف حاکمیت و جامعه دریافت می‌شود که این پاسخ بسیار متنوع است.

وی اضافه کرد: حاکمیت، وزارت بهداشت، ارگان‌های سازمان‌های ذی‌ربط حامی این مسئله باید وارد عمل شود؛ از سوی دیگر سازمان‌های مردم نهاد، NGO ها و رسانه‌ها در این مسئله فعال شوند تا مقوله‌ای که جای آن در دل زندگی مردم است، جای خود را به خوبی پیدا کند. گاهی یک کار علمی صورت می‌گیرد که نتیجه آن به جامعه دانشگاهی باز می‌گردد اما سبک زندگی عملاً کل جامعه را درگیر می‌کند و باید تلاش کنیم عموم مردم با این مقوله مهم آشنا شده به آن توجه کنند.