حجتالاسلام والمسلمین عیسی عیسیزاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم طی یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده است، نوشت: اولین شاخصهای که در قرآن برای افراد صالح ذکر شده است مؤمن بودن شخص است. ایمان به مرکز و قلب هستی باعث میشود تا شخص در مسیر اجرای دستورات الهی گام بردارد و برای پیاده کردن آن در جامعه اسلامی تلاش کند. این ویژگی آنقدر مهم است که قرآن میفرماید: «اَفَمَن کانَ مُؤمناً کَمَن کانَ فاسقاً» (سجده/ ۱۸) آیا شخص مؤمن و شخص فاسق با هم برابر هستند.
با توجه به شرایط زمان و مقتضیات هر عصر و مکان، میبایست کسانی انتخاب شوند که دارای علم همان زمانه باشند و در امور علمی کم نیاورند. خداوند با آوردن واژه «العلم» یعنی مصدر با لام از مردم میخواهد تا در انتخاب کارگزار حکومتی و رهبر جامعه، کسانی که از مطلق علم برخوردار هستند، استفاده شود. به این معنا که از علوم زمان خود برخوردار بوده و در تحلیل برنامهها و فهم موضوعات و مسائل جامعه کم نیاورد. (بقره آیات ۲۴۶ و ۲۴۷) اینگونه است که علم خاص حتی برای شرایط خاص نیز مطلوب بوده و مورد تأکید و گزارش قرآن قرار گرفته تا این مفهوم بهخوبی جا افتد که نقش علم در مدیریت سیاسی جامعه تا چه اندازه مهم و اساسی است. (یوسف/ آیه ۵۵)
بیشتر بخوانید:
«مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ؛ محمد فرستاده خدا است و کسانى که با او هستند در برابر کفار سرسخت و شدید، و در میان خود مهربانند، پیوسته آنها را در حال رکوع و سجود مىبینى.»(سوره فتح/ آیه 29)
براساس این آیه با توجه به هجمه دشمنان اسلام و توطئه فراوان از سوی آنان بر علیه ملت غیور ایران و اسلام عزیز ضرورت دارد نماینده مردم از ویژگی قرآنی، شدت و سرسختی در مقابل کفار و دشمنان اسلام ناب محمدی برخوردار و از سویی در مقابل دوستان فروتن باشد و نیز اهل عبادت و بندگی خدا باشد.
نامزدهای انتخاباتی باید از تمجید برای کارهای انجام نداده پرهیز کنند، قرآن میفرماید: «یُحِبُّون اَن یُحمَدوا بِما لَم یَفعَلوا؛ دوست دارند به خاطر کارهایی که در حیطه وظایف آنها بوده و انجام ندادهاند مورد ستایش قرار گیرند.» (آل عمران/۱۸۸)
قرآن کریم برای تشخیص افراد صالح و درستکار معیاری را ارائه کرده است که با دقت در رفتار افراد میتوان او را شناخت که آیا شایستگی نمایندگی امت را در مجلس سرنوشتساز دارد یا خیر، و آن معیار هم این است که آیا دوست دارد به جهت کارهای انجام مورد تمجید قرار گیرد یا خیر؟ اگر چنین خصلتی دارد معلوم میشود آن معیار صلاحیت را ندارد؛ و اگر از این امر پرهیز دارد معلوم میشود فرد شایستهای است.
فردی که منصب مهمی را عهدهدار میشود باید متقی و خداترس باشد تا این جایگاه را جولانگاه منافع شخصی، حزبی، گروهی و فامیلی نکند؛ و این مقام را وسیلهای برای رسیدن به رحمت الهی و خدمت خالصانه به خلق خدا بداند و در این جهت گام بردارد. در این مورد قرآن کریم میفرماید: «اِنَّ اَکرَمَکُم عِنداللهِ اَتقآکم» (حجرات/ ۱۳) کریمترین و بزرگوارترین شما نزد خداوند متعال باتقواترین شماست.
باید دید کدام یک از افراد در انقلاب سهم دارند و اهل جبهه و جنگ و به اصطلاح اهل جهاد در راه خدا بودهاند و در راه استقرار نظام اسلامی از جان، مال، ناموس و... هزینه کردهاند و به قول معروف امتحان پس دادهها کدامند؟ قرآن کریم در این باره میفرماید: «فضل الله المجاهدین علی القاعدین اجراًعظیما» یعنی خداوند مجاهدین را به غیر مجاهدین برتری داده است. (نساء/ ۹۵) و در جایی دیگر میفرماید: «السابقون السابقون اولئک المقربون.» (واقعه/ ۱۱ و ۱۰)
البته نکته ظریفی در اینجا وجود دارد و آن اینکه این ویژگی و تمام ویژگیهای دیگر باید پیوسته در فرد بوده و استمرار داشته باشد. افراد باسابقه باید در حال حاضر هم این سابقه را حفظ کرده و با اعمال و گفتار خود، آن سابقه را از بین نبرده باشند.
همانطور که شرط رستگاری در قیامت به همراه داشتن عمل صالح تا هنگام مرگ است. به همین دلیل است که قرآن میفرماید: «من جاء بالحسنه» یعنی کسی که اعمال خوب را به همراه خود بیاورد، و نفرمود: «من عمل صالحا» یعنی کسی که کار شایستهای انجام داد. پس نابود نکردن سابقه با رفتار و کردار ناشایست نیز لازم است.
«اِنَّ اللهَ یَأمُرُکُم آن تُودُّوا الاَمانات إلی اَهلِها» خداوند به شما امر میکند تا امانت را به اهلش بسپارید. (نساء/ ۵۸) سرنوشت ملت بزرگ با داشتن هدفهای مهم و نیز درگیر بودن با انواع مشکلات بیرونی و داخلی نیاز به فردی امین و لایق دارد تا با مدیریت صحیح و درست، بتواند این کشتی را در مقابل طوفانهای سهمگین داخلی و خارجی حفظ کرده و در مسیر درست هدایت کند. این مهم آن قدر مورد توجه است که خداوند متعال کلمه «یأمرکم» را به کار میبرد؛ و امر به چیزی دلالت بر مهم بودن آن دارد.
آیات پیرامون اطاعت از ولایت در قرآن کریم خیلی زیاد است و ما در این قسمت به ذکر بعضی از آیات به همراه ترجمه اکتفا کرده و از توضیح واضحات پرهیز میکنیم. «یا اَیُّها الَّذین آمَنوا لا تُقَدِّموا بَینَ یَدیِ اللهِ و رَسولِهِ» یعنی ای کسانی که به خدا ایمان آوردهاید، (در هیچ کاری) بر خدا و رسول پیشی مگیرید.» (حجرات/ 1) «اَطیعُواللهَ و اَطیعُوا الرَّسولَ و اُولیِ الأَمرمِنکُم؛ از خدا و رسول و صاحبان فرمان اطاعت کنید.» (نساء/ 59)
«اِنَّما المُؤمنون الَّذینَ آمنوا بِالله و رَسولِه و اِذا کانوا مَعَهُ عَلی اَمٍر جامِعٍ لَم یَذهَبُو حَتّی یَستَأذِنُوهُ» (نور/ ۶۲) یعنی مؤمنان واقعی کسانی هستند که به خدا و رسولش ایمان آوردهاند و هنگامی که در کار مهمی با او باشند، بیاجازه او جایی نمیروند. «واَطیعُوا اللهَ و رَسولِهِ و لا تَنازَعُوا فَتَفشَلوا و تَذهَبَ ریحُکُم» و از فرمان خدا و پیامبرش اطاعت کنید و نزاع و کشمکش نکنید که سست شوید و قدرت و شوکت شما از بین برود. (انفال/ ۴۶) «مَن یُطِعِ الرسولَ فَقد اَطاعَ اللهَ» یعنی و هر کسی رسول را اطاعت کند، خدا را اطاعت کرده است. (نساء/ ۸۰)
شرح صدر و تحمل مشکلات آنقدر مهم است که موسی از خداوند طلب شرح صدر میکند. «رب اشرح لی صدری؛ پروردگارا سینهام را گشاده گردان» (طه/ ۲۵) یا خداوند در یادآوری نعمتهای مهم به حضرت رسول(ص) شرح صدر را ذکر میکند و میگوید: «اَلم نَشرَح لَکَ صَدرَکَ؛ آیا ما سینه تو را گشاده نساختیم» (شرح/ ۱) شرح صدر و تحمل در برابر مشکلات حرفهای منافقان داخلی و خارجی، دشمنان و... آنقدر مهم است که این مسئله در اولین آیه از سوره شرح آمده که خود بیانگر اهمیت موضوع است و کاندیدهای انتخاباتی باید این روحیه شرح صدر و تحمل مشکلات را داشته باشند.
فردی که قرار است به عنوان نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی حضور یابد، باید از مردم طلبکار نباشد بلکه خود را خادم مردم بداند یکی از ویژگیهای حاکمان دینی، کار کردن برای مردم و رساندن آنها به سعادت دین و دنیایشان بوده است. قرآن کریم به این موضوع در آیات متعددی اشاره کرده است. آنجا که میفرماید: «و یا قَوم لااسئلُکم عَلیهِ مالاً و اِن اَجریَ الاّ عَلیالله؛ ای قوم من، به خاطر این دعوت اجر و پاداشی از شما نمیطلبم، اجر من تنها بر خداست.» (هود/ ۲۹)
در سراسر تاریخ حاکمان دینی پیوسته در پی اصلاح دین و دنیای مردم بودهاند و هیچ وقت به خاطر این فعالیتها نه منتی بر سر آنها گذاشتند و نه تقاضای پاداشی کردند و پیوسته خود را خادم آنها میدانستهاند. حاکمان در جامعه اسلامی ما نیز باید خود را خادم مردم دانسته و با تمام تلاش در راه رسیدن به سعادت دنیا و آخرت آنها تلاش کنند و شناخت این افراد با کمی دقت و تخفیف میسر میشود؛ آیه مذکور با اندک تفاوتی از حضرت رسول اکرم(ص) و نیز پیامبرانی که در جامعه خود حکومتی هرچند کوچک داشتند ذکر شده است مثل نوح(ع)، هود(ع)، لوط(ع) و صالح(ع).
«و یطعمون الطعام علی حبه مسکیناً و یتیماً و اسیراً؛ غذای خود را با اینکه به آن علاقه و نیاز دارند به مسکین و یتیم و اسیر میدهند.» (انسان/ ۸) پیوسته در جامعه افرادی هستند که به دلایل مختلف از تهیه اولیات زندگی خود عاجز هستند. نمایندگان و مدیران باید بر اینگونه افراد نگاه خاص و ویژه داشته باشد و نیازهای آنان را برطرف کند تا دچار انحرافات اخلاقی، اجتماعی و... نشوند و هم خود و هم جامعه را از جهات مختلف دچار چالش نکنند و این مهم وقتی به سامان میرسد که حاکم در حکومت اسلامی به این موضوع اهمیت ویژه داده و از غافل شدن اینگونه افراد و پرداختن صرف به ثروتمندان بپرهیزد.
جمله معروفی از شهید بهشتی(ره) وجود دارد که میفرماید: «ای آمریکا، از دست ما عصبانی باش و از این عصبانیت بمیر، این جمله برگرفته از این آیه قرآن است که میفرماید: «قل مُوتوا بِغَیظِکُم» (آل عمران ۱۱۹) اینگونه جملات در زمانی گفته میشود که شخص مؤمن و مطمئنی عهدهدار حکومت اسلامی شود که به واسطه این انتخاب دشمنان دچار یأس و سرخوردگی میشوند، همانگونه وقتی که حضرت علی(ع) بهعنوان جانشین حضرت رسول(ص) برگزیده شد. در آیه سوم سوره مائده اینگونه بیان میشود: «اَلیَوم یَئِسَ الَّذینَ کَفرُوا مِن دینِکُم؛ امروز کافران از آئین شما مأیوس شدند.»؛ در پایان امیدواریم ملت عزیز ایران با بهرهگیری از توصیههای هدایتگرانه قرآن بتوانند در انتخاب نمایندگان مجلس و مدیران نظام اسلامی زمینه دستیابی به سعادت و دنیا و آخرت را برای جامعه ارزشی فراهم کنند.
انتهای پیام