اساسی‌ترین شرط اجابت دعا در شب قدر چیست
استاد حوزه و دانشگاه گفت: اگر بخواهیم مهمترین عامل در استجابت دعا را بیان کنیم، باید به تقوا و خداپروایی اشاره کنیم، زیرا اساسی‌ترین شرط استجابت دعا خداپروایی است.
حجت‌الاسلام والمسلمین اسماعیل چراغی کوتیانی، عضو هیئت علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از قم، در خصوص شرط استجابت دعا در شب قدر اظهار کرد: یکی از راه‌های ارتباطی بنده با خداوند، سخن گفتن با خدا از مسیر دعا است؛ در ادبیات عرفانی، از دعا به‌عنوان قرآن صاعد یا بالا رونده یاد شده که نشان از جایگاه والای دعا است.
وی گفت: خداوند بندگان را به دعا توصیه کرده و در قرآن می‌فرماید که ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ بخوانید مرا تا استجابت کنم شما را، در روایت نیز از دعا به‌عنوان «مغز عبادت» یاد شده است. از طرفی ماه مبارک رمضان ماه دعا و مناجات با خداست.
شروط استجابت دعا در شب‌های قدر
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: شب‌های قدر، شب‌های ویژه‌ای است که در آن تقدیر انسان تا سال آینده مشخص می‌شود و بی‌شک دعا و مناجات و تضرع به خدا نقش مهمی در تقدیر خوب، خواهد داشت بنابراین برای اینکه در این شب دعا مستجاب شود باید به شروط استجابت آن توجه کرد.
وی گفت: اگر بخواهیم مهمترین عامل در استجابت دعا را بیان کنیم باید به عامل «تقوا» و «خداپروایی» اشاره کنیم، زیرا اساسی‌ترین شرط استجابت دعا خداپروایی است، اما این یک پاسخ اجمالی است که نیازمند تبیین است، زیرا خداپروایی بی‌قاعده به دست نمی‌آید بلکه الزاماتی دارد.
چراغی کوتیانی بیان کرد: یکی از لوازم خداپروایی شناخت خود خدایی است که باید از او پروا کرد، که (خداشناسی) در برخی روایات وارد شده است که فرمودند علت عدم استجابت دعای شما این است که معرفت به خدا ندارید.
وی ادامه داد: شرط دوم استجابت دعا، شناخت خود است، اینکه بدانیم هر چه در این هستی وجود دارد از آن خداست و ما بنده‌ای ناتوان و نیازمند هستیم که تامین همه نیاز‌های ما بدست خداست.
استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه وقتی خدا و خود را شناختیم باید تلاش کنیم، افزود: باید ادب بندگی و هنجار‌های الهی (حدود الهی) را رعایت کنیم و این شناخت وظیفه در سه عرصه نمود دارد که شامل شناخت هنجار‌های الهی در تعامل با خدا (حق‌الله)، در تعامل با بندگان خدا (حق‌الناس) و حتی در تعامل با پدیده‌های محیطی می‌شود.
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بیان کرد: اگر کسی در این ساحت‌های سه‌گانه تلاش کند، دعایش در شب قدر مستجاب است و برای اینکه اهمیت این لوازم روشن شود پاسخ حضرت امیر المؤمنین(ع) به سؤالی در این خصوص را در این جا بیان می‌کنم، شخصی نزد امیرمؤمنان على(ع) از عدم استجابت دعایش شکایت کرده گفت با اینکه خداوند فرموده: دعا کنید من اجابت مى‌کنم؛ چرا ما دعا مى‌کنیم و به اجابت نمى‌رسد؟! که امام در پاسخ فرمود: «قلب و فکر شما در هشت چیز خیانت کرده (لذا دعایتان مستجاب نمى‌شود). امام فرمود که شما خدا را شناخته‌اید، اما حق او را ادا نکرده‌اید، به همین دلیل شناخت شما سودى به حالتان نداشته، شما به فرستاده او ایمان آورده‌اید سپس با سنتش به مخالفت برخاسته‌اید ثمره ایمان شما کجا است، کتاب او را خوانده‌اید ولى به آن عمل نکرده‌اید، گفتید شنیدیم و اطاعت کردیم سپس به مخالفت برخاستید، شما مى‌گویید از مجازات و کیفر خدا مى‌ترسید، اما همواره کارهایى مى‌کنید که شما را به آن نزدیک مى‌سازد. مى‌گویید به پاداش الهى علاقه دارید، اما همواره کارى انجام مى‌دهید که شما را از آن دور مى‌سازد، نعمت خدا را مى‌خورید و حق شکر او را ادا نمى‌کنید، به شما دستور داده دشمن شیطان باشید (و شما طرح دوستى با او مى‌ریزید) ادعاى دشمنى با شیطان دارید، اما عملاً با او مخالفت نمى‌کنید، شما عیوب مردم را نصب العین خود ساخته و عیوب خود را پشت سر افکنده‌اید. با این حال چگونه انتظار دارید دعایتان به اجابت برسد؟ در حالى که خودتان درهاى آن را بسته‌اید؟ تقوا پیشه کنید، اعمال خویش را اصلاح نمائید امر به معروف و نهى از منکر کنید تا دعاى شما به اجابت برسد.»
چگونه رحمت الهی را در شب قدر کسب کنیم
چراغی کوتیانی بیان کرد: این شرایط بدین معنا نیست که همین شب قدر باید همه را مهیا کنید تا دعا مستجاب شود بلکه بدین معناست که عزم و اراده ما باید در این مسیر باشد و تلاش کنیم در این مسیر حرکت کنیم تا مورد توجه خدا قرار گرفته و دعای ما را مستجاب کند.
وی با بیان اینکه چگونه رحمت الهی را در شب قدر کسب کنیم، افزود: برای پاسخ به این سؤال من قدری از ادبیات عرفا وام می‌گیرم، به باور اهل عرفان، در یک نگاه کلی مراحل حرکت به سوی خدا چهار مرحله است، «تخلیه» یعنی تهی‌ساختن درون از رذیلت‌های اخلاقی، «تحلیه» یعنی آراستن به فضائل اخلاقی، «تجلیه»، یعنی تابیدن انوار الهی بر قلب و «فنا» یعنی گذار از همه ما سوی و رسیدن به حق.
این استاد حوزه بیان کرد: بر این اساس برای به‌دست آوردن رحمت خدا در این شب بزرگ اول باید تصمیم جدی بگیریم که گناه نکنیم و از همه گناهان گذشته خویش توبه کنیم که این قدم اول است. در قدم دوم، عهد ببنیدیم که در هر شرایطی، معیار عمل ما تکالیف الهی باشد و خود را به فضیلت‌های اخلاقی، چون راستی گویی، درست‌کاری، خیرخواهی، عفاف، حیا و ایثار آراسته کنیم.
وی ادامه داد: با عمل به مرحله اول و دوم زمینه‌های کسب رحمت الهی به‌وجود می‌آید و از آن پس احساس خواهیم کرد که نور الهی بر قلبمان تابیده است که در این میان توسل به اهل بیت(ع) نیز از کارآمدترین اسباب است، خصوصاً که شب قدر شب تجدید عهد با امام زمان(عج) نیز هست.
چراغی کوتیانی بیان کرد: اینکه در سخنان بزرگان دین از امام حسین(ع) تحت عنوان «رحمه الله الواسعه» یاد می‌شود، اشاره به همین ظرفیت است، از این‌رو می‌بینیم که در اعمال و ادعیه شب قدر، زیارت امام حسین(ع) جزء مهمترین‌هاست.
وی در پاسخ به این سؤال که برای فهم حقیقت شب قدر چه باید کرد، افزود: در سوره قدر، خدا در معرفی شب قدر در آغاز برای بیان عظمت حقیقت این شب خطاب به انسان بیان می‌کند که «وَ مَا أَدْرَاكَ مَا لَيْلَةُ الْقَدْرِ» یعنی «تو چه می‌دانی که شب قدر چیست؟» این بیان نشان از غیرقابل توصیف بودن حقیقت شب قدر دارد، اما با این همه قرآن ضمن آنکه شب قدر را «بهتر از هزار ماه» معرفی می‌کند به تجلیاتی از حقیقت شب قدر اشاره دارد که می‌تواند برای فهم شب قدر مفید باشد.
شب قدر؛ تجلی فلسفه خلقت و عوامل هدایت
عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی اماک خمینی(ره) بیان کرد: یکی از راه‌های درک حقیقت شب قدر توجه به این است که شب قدر شب تجلی عوامل هدایت و مجاری تحقق بخش فلسفه خلقت است یعنی هم شب نزول قرآن (ثقل اکبر) و هم شب عرضه مقدرات هستی بر امام زمان(عج) (ثقل اصغر) است یعنی شب قدر، شب هدایت و نجات انسان و یادآور دو گوهر یاری گر انسان در مسیر حرکت به سوی کمال و شب قدر شب تجلی قرآن و امام(ع) است که این‌ها دو عامل نجات بخش بشریت محسوب می‌شود، افزون بر اینکه برای درک حقیقت شب قدر باید به شناخت حقیقت شخصیت حضرت فاطمه زهرا(س) توجه کرد.
وی گفت: حضرت صادق(ع) فرمود که «مَنْ ادْرَکَ فاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِها فَقَدْ ادْرَکَ لَیْلَةَالْقَدْر»؛ هرکس فاطمه(س) را چنان‌که شایسته مقام اوست درک کند، شب قدر را درک کرده است، شاید علت این امر این باشد که شخصیت حضرت زهرا(س) تجلی عینی، عبودیت محض پروردگار است و شب قدر، شب تحقق فلسفه خلقت که همان عبودیت است، می‌باشد.
چراغی کوتیانی بیان کرد: شناخت انسانی که شخصیتش تجلی عبودیت و بندگی محض خدا بود، به معنای درک شب قدر است که شب کسب همه فضائل اخلاقی، شب انسان کامل و الگو محسوب می‌شود، از این‌رو حضرت مهدی(عج)، حضرت زهرا(س) را به‌عنوان الگوی زندگی خویش معرفی کرده‌اند: «اِنَّ لی فی ابنة رسولِ الله اُسوةٌ حَسَنَةٌ». از این‌رو تلاش برای هم شکلی با حضرت زهرا(س) و نزدیک‌کردن گفتار و کردار و پندار‌ها با سبک زندگی حضرت زهرا(س) ما را به فهم درک حقیقت شب قدر نزدیک‌تر می‌کند.
اعمال شب نوزدهم
وی در خصوص اعمال شب نوزدهم، افزود: به‌طور کلی اعمال شب قدر دو دسته هستند که شامل اعمال مشترک و اعمال ویژه می‌شود و اعمال مشترک بین هر سه شب قدر عبارت از اول غسل کردن، دوم دو رکعت نماز است که در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه سوره توحید خوانده می‌شود و بعد از نماز هفتاد مرتبه اَستَغفُرِاللهَ وَاَتوبُ اِلَیهِ می‌شود، سوم اینکه قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: «اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُِکَ بِکِتابِکَ المُنزَلِ وَ ما فیهِ اسمُکَ الاَکبَرُ و اَسماؤُکَ الحُسنی وَ ما یُخافُ وَ یُرجی اَن تَجعَلَنی مِن عُتَقائِکَ مِنَ النّار» و بعد حاجات خود را بیان کند و چهارم قرآن بر سر گرفتن می‌شود.
استاد حوزه ادامه داد: از اعمال مشترک همچنین پنجم زیارت امام حسین(ع) است که در روایات گفته شده که وقتی شب قدر می‌شود منادی از آسمان هفتم ندا می‌کند که حق تعالی آمرزید هر کسی را که به زیارت قبر امام حسین(ع) آمده، ششم احیا داشتن شب قدر است که براساس روایات هر کس احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هر چند به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوه‌ها وکیل دریا‌ها باشد و هفتم صد رکعت نماز است.
چراغی کوتیانی اظهار کرد: اعمال مخصوص شب نوزدهم عبارت از اول صد مرتبه اَستَغفُرِاللهَ رَبی وَاَتوبُ اِلَیه، دوم صد مرتبه اَللّهُمَّ العَن قَتَلَةَ اَمیرَالمومنینَ و سوم چند دعای خاص که در مفاتیح وجود دارد، می‌شود.
گفت‌وگو از الهام حلاجیان
انتهای پیام
