غصب و طوقی از آتش بر گردن غاصب

 

 

 

یکی از گناهان بزرگ از نظر اسلام که از مصادیق حق‌الناس مالی نیز به شمار می‌رود، غصب است. بارزترین مثال‌ها در این زمینه، غصب خانه، باغ، مغازه یا زمین دیگران است. گناه غصب به اندازه‌ای بزرگ است که امام صادق(ع) از قول پدر بزرگوار و اجدادشان(ع) و آنان از پیامبر اکرم(ص) نقل می‌کنند که اگر کسی حتی یک وجب از زمین دیگران را غصب کند، در قیامت آنچه غصب شده طوقی از آتش می‌شود و به گردن غاصب می‌افتد و با این رسوایی، او را به صف محشر می‌آورند و با همان حالت در پیشگاه حق تعالی حاضر می‌گردد، مگر اینکه توبه کند و برگردد. معلوم است که اگر غاصب بدون توبه و بدون جبران غصب از دنیا برود، برای این کار زشتش او را به جهنم می‌برند. امام صادق(ع) می‌فرمایند: چنین کسی در جهنم با شراره‌های آتش سرو کار دارد؛ «مَنْ أَکُلَ مَالَ أَخِیهِ ظُلْماً وَ لَمْ یَرُدَّهُ إِلَیْهِ أُکُلَ جَدْوَةً مِنَ النَّارِیوم القیامة».

 

قبلاً بیان شد که طبق روایتی از امام سجاد(ع) هنگام محاسبه اعمال نیز به اندازه ظلم او، از اعمال خوبش می‌گیرند و به مظلوم می‌دهند. قرآن کریم می‌فرماید: بعضی افراد در قیامت اعمال خود را همچون گرد و غبار پراکنده می‌یابند، یعنی کار‌های نیکو و اعمال خیرشان در اثر حق الناس، پوچ می‌شود؛ «وَ قَدِمْنَا إِلَى مَا عَمِلُوا مِنْ عَمَلِ فَجَعَلْنَاهُ هَبَاءً منثوراً». از امام سجاد(ع) سؤال شد: اگر اعمال نیکی نداشت یا اعمال او تمام شد و بدهکاری او تسویه نشد چه؟ فرمودند: گناهان کسی که در حقش ظلم شده را به پرونده ظالم اضافه می‌کنند، یعنی باری روی بار و وزری روی وزر او می‌آید و با این بار سنگین او را به جهنم می‌برند.

 

از رسول خدا(ص) روایت شده است که هرکس زمینی را به ناحق غصب کند، مجبور می‌شود، در جهنم نیز علاوه بر عذاب گناهان خودش، از جمله غصب، باید عذاب گناهان کسی که مال و حقش را غصب کرده را تحمل نماید. از این دست روایات، در کتاب‌های روایی فراوان یافت می‌شود، باید توجه شود که احتمال وقوع عقوبت‌های غصب نیز انسان عاقل را از آن باز می‌دارد. یعنی اگر کسی یک درصد هم احتمال بدهد که چنین و چنان می‌شود، باید دیوانه باشد تا حق دیگران را غصب کند، وگرنه احتمال یک درصد هم منجّز تکلیف است و عقل هر آدمی به خوبی تشخیص می‌دهد که باید غصب در زندگی او نباشد.

 

امیرالمؤمنین(ع) در خطبه‌ای می‌فرمایند: به خدا قسم، اگر تمام شب را تا صبح بر روی خار‌های سعدان به سر ببرم یا با غل و زنجیر به این سو و آن سو کشیده شوم، برای من گواراتر از آن است که خدا و رسولش را در روز قیامت در حالی ملاقات کنم که به بعضی از بندگان ستم یا چیزی از اموال بی‌ارزش دنیا را غصب کرده باشم.