مدیر باید سعه صدر داشته باشد

به گزارش ایکنا، آیت‌الله جوادی آملی؛ مفسر قرآن کریم و نهج‌البلاغه، هفتم خردادماه در جلسه درس اخلاق در مسجد اعظم قم به تشریح چند کلمه دیگر از کلمات نهج‌البلاغه پرداخت.

 

وی با اشاره به کلمه 172 «النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا» با بیان اینکه انسان به خود علاقه‌مند است، افزود: انسان به اوصاف نفسانی و افعال خود جدا علاقه‌مند است و از این‌ها به عنوان حریم جدی خود دفاع می‌کند و خانه و حزب و جریان او جزء متعلقات فردی ثانوی است؛ انسان چون به خود علاقه دارد به کارهایی که خودش می‌کند دلبسته است ولی به کارهایی که دیگران می‌کنند علاقه ندارد و دلبسته نیست؛ به چیزی که می‌داند دلبسته است و چیزی را که نمی‌داند دشمن آن است.

 

این مرجع تقلید بیان کرد: خدوند سرمایه به انسان داد و یک دستور؛ سرمایه اول اینکه فطریات را در وجود او قرار داد و راه پی بردن از بدیهیات به علوم نظری را هم به او آموخت و فرمود علم کسب کن. در افعال هم به شرح ایضا؛ علاقه به کار نیک، عدل، احسان و کار خوب را به انسان داد؛ توان کار خیر را هم به او عطا کرد سپس فرمود تزکیه کنید و عمل صالح داشته باشید. 

 

آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه توده مردم منهای تعلیم و هدایت انبیاء به نفس خود و علاقه‌مندی و کارها و اوصاف خود علاقه دارند لذا کارهای دیگران و اوصاف دیگران را که خودش ندارد نمی‌پسندد، تصریح کرد: حضرت امیر(ع) این مفهوم را در این جمله نورانی کوتاه بیان فرمود: الناس اعداء ما جهلوا، اعداء ما لا یعلمون. این جمله می‌گوید ای انسان به افعال و اوصاف حقانی وابسته باش نه به خود. بعد فرمود؛ مَنِ استَقبَلَ وُجوهَ الآراءِ عَرَفَ مَواقِعَ الخَطَأِ. هر كس آراى گوناگون را ببيند، جايگاه‌هاى خطا (نادرست‌انديشى) را باز شناسد؛ اگر کسی هجرت علمی نکند ضلالت را از هدایت و حق را از باطل تشخیص نخواهد داد؛ اگر کسی از بدیهیات اولیه فطری به سمت کسب علوم هجرت کند می‌فهمد چه چیزی زشت و چه چیزی زیباست؛ بنابراین هجرت فقط مکانی نیست بلکه هجرت مکانتی است.

 

صاحب تفسیر تسنیم با بیان اینکه فطریات در انسان مانند غضب باید جهت داده شوند، افزود: فرمود غضب به منزله یک شمشیر است و آن را تیز کنید برای باطل، زیرا جهاد از همین غضب برمی‌آید؛ اگر انسان این شمشیر را تیز نکند و کند شود روز حمله بیگانه قدرت دفاع ندارد؛ فرمود شما وظیفه دارید شمشیر غضب را تیز کنید ولی آن را علیه هر کسی که با وصف و فکر ما مخالف است به کار نبرید بلکه هر کسی با دین ما و ناموس و وطن ما مخالف است با او جهاد می‌کنیم و این ممکن نیست مگر اینکه انسان قبل از آن که با دشمن بیرونی بجنگد باید با دشمن درونی بجنگد.  

 

وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه گاهی انسان فلان مطلب و کتاب را برای خود سنگین می‌داند، ادامه داد: فرمودند این سنگینی درست است ولی هیبت آن شما را نگیرد؛ تا انسان شرح صدر نداشته باشد و بلندنظر نباشد کار او بِر نیست و وجود او هم جزء اَبرار نیست؛ لَيْسَ الْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَكُمْ قِبَلَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ وَلَٰكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَالْمَلَائِكَةِ وَالْكِتَابِ وَالنَّبِيِّينَ... .

 

آیت‌الله جوادی آملی تصریح کرد: بِر آن نیست که بگوید خدایا پدر و مادرم را بیامرز بلکه برای همه استغفار کند. اگر کسی بلندنظر باشد با پیشرفت کسی مخالفت نمی‌کند و خودش هم عقب نمی‌ماند؛ چرا در نماز شب گفته‌اند حداقل 40 نفر را دعا کنید، به همین دلیل.

 

مفسر قرآن کریم و نهج‌البلاغه بیان کرد: خیلی از چیزهاست که انسان قدرت آن را ندارد و توقع هم نیست ولی اینکه انسان دائما دهان باز کند و بگوید من فارغ‌التحصیل شده‌ام و دیگر درس لازم ندارم کار پسندیده‌ای نیست؛ فرمود ترس تو از سنگینی یک کار بیشتر است و چون ترس تو بیش از دشواری علم است باعث عقب‌ماندگی تو خواهد شد.

 

آیت‌الله جوادی آملی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به راز  دیگری از مولا علی(ع) در نهج‌البلاغه مبنی بر«آلَةُ الرِّيَاسَةِ، سَعَةُ الصَّدْرِ.»، اظهار کرد: ریاست چیز خوبی است ولی هوس خوب نیست؛ اینکه کسی رئیس حوزه و غیر حوزه شود و بتواند مدیر و مدبر خوبی باشد کمال است ولی اینکه بگوید چون من رئیس هستم این کار را می‌کنم و این کار را دوست دارم رذیلت است؛ مدیر باید سعه صدر داشته باشد و به هر چیزی گیر ندهد و به هر نقطه ضعفی هم بهانه نگیرد.

 

وی اضافه کرد: زندگی مردم یک شیشه است که دوسوم شیشه، تدبیر و زیرکی است؛ یک سوم تغافل و خود را به غفلت زدن است نه غفلت و مابقی هم زرنگی است. اگر یک وزیر این طور رفتار کند موفق خواهد شد. زود عصبانی نشدن و زود اخراج نکردن به خصوص در محیط دانشگاهی و استادان و دانشجویان نیازمند سعه صدر است.

 

مفسر قرآن کریم ادامه داد: دو نوع می‌شود فردی را که بیراهه می‌رود تنبیه کرد؛ یکی اینکه کسی را به زندان بفرستیم و تنبیه کنیم و اخراج ولی گاهی با گرامی‌داشت خوبان می‌توانیم افراد کم کار و منحرف را اصلاح کنیم. 

 

وی افزود: حضرت امیر(ع) در تعبیر دیگری فرمودند بدی را از قلب دیگران اصلاح کن با اصلاح آن در قلب خودت؛ در تعابیر دیگری فرمودند زود عصبانی شدن و لجبازی راه رای پاک و صحیح را می‌بندد؛ آب زلال از چشمه پاک می‌جوشد و عصبانیت راه زلال‌بودن اندیشه را سد می‌کند.

 

این مرجع تقلید بیان کرد: این ایام متعلق به وجود امام جواد(ع) است؛ کلینی روایاتی از امام جواد(ع) نقل کرده است که مثلا پرسیدند شما از کجا می‌فهمید پدرتان در خراسان رحلت کرده است؟ فرمودند ما ذلتی برای خودمان در پیشگاه خدا احساس می‌کنیم و اینقدر خضوع در نزد خدا داریم که متوجه می‌شویم خدا اعمال ما را می‌پذیرد؛ اطلاع هم گاهی از طریق علم غیب است ولی گاهی شدت خضوع در برابر خدا منشا اطلاع از غیب است لذا تا انسان نفهمد خدا چیست و خدا کیست به جایی نمی‌رسد.

 

وی با اشاره به قدرت نامتناهی خداوند، تاکید کرد: این خضوع ائمه(ع) در برابر خداوند نشانه و علامت بزرگی خدا است؛ خدایی که فرمود ما کل آسمان را لوله خواهیم کرد؛ يَوْمَ نَطْوِي السَّمَاءَ كَطَيِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ ۚ كَمَا بَدَأْنَا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ ۚ وَعْدًا عَلَيْنَا ۚ إِنَّا كُنَّا فَاعِلِينَ. روزی که آسمان را در هم می پیچیم، مانند در هم پیچیدن طومار، همان‌گونه که نخستین بار آفریده‌ها را آفریدیم، دوباره آنان را باز می‌گردانیم. وعده‌ای است [که تحقق دادنش] بر عهده ما [ست]، به یقین آن را انجام می‌دهیم. انسان تا خشوع نداشته باشد این آیات را که می‌خواند فقط فهم ظاهری دارد ولی خشوع باعث شهود قدرت الهی خواهد شد البته هر کسی به قدرت وسعت وجودی و توان خویش.