کوتاهی در حوزه هنر انقلاب/ فونتی به نام شهید حاج قاسم سلیمانی طراح شود

به گزارش ایکنا، آیین رونمایی از «فونت سنوار، فونت مقاومت» عصر امروز ، 23 مهرماه در حوزه هنری برگزار شد. 

«فونت سنوار» توسط حسین چمن‌خواه گرافیست، طراحی شده است. این فونت با مدیریت هنری مسعود نجابتی در آتلیه کانون هنر شیعی طراحی و اجرا شده است. 

در ابتدای این برنامه، مسعود نجابتی، هنرمند گرافیست با بیان خاطره‌ای از دیدار با شهید حاج رمضان، اظهار کرد: روزی که توفیق داشتیم خدمت شهید حاج رمضان برسیم، ایشان با وجود شناخته نشدن در ایران، در فلسطین و حوزه مقاومت شناخته شده بودند. در این دیدار وی از کارهای مختلفی که در این سال‌ها در حوزه پست‌های کاریکاتوری و تصویرسازی‌ها انجام شده بود، تقدیر کرد. در این دیدار نکته‌ای توجه مرا جلب کرد، این بود که ایشان به عنوان یک فرمانده نظامی که معمولاً توجه کمتری به چنین جزئیاتی دارد، دقیق کارهای گرافیکی را رصد کرده و ذهنی باز و ویژه به کارهای ماندگار داشتند. یادم هست که حتی از یکی از دوستان ما خواسته بود سمفونی‌ برای فلسطین ساخته شود. این ابعاد فکری شهید حاج رمضان برای ما بسیار محترم بود.

نجابتی ادامه داد: این برخوردهای فرهنگی و هنری، موجب شد در ذهن ما این سؤال پیش آید که ماندگارترین اثر گرافیکی چیست؟ بسیاری از آثار ما تاریخ مصرف دارند و تنها برخی پوسترها موفق می‌شوند در تاریخ گرافیک ماندگار شوند. یکی از ماندگارترین آثار گرافیکی، بدون شک فونت است. فونت‌ها هویت دارند و برای آن‌ها نام‌گذاری می‌شود، امری که در مورد هیچ محصول گرافیکی دیگری در این سطح مشاهده نمی‌شود. ما برای هر پوستر یا جلد کتاب، نامی متناسب با موضوع آن می‌گذاریم، اما فونت، به خودی خود هویتی مستقل دارد.

وی همچنین به اهمیت نام‌گذاری فونت‌ها اشاره کرد و افزود: در طول تاریخ، بسیاری از فونت‌ها به نام مشاهیر طراحی شده‌اند. متأسفانه ما در طول این سال‌ها در حوزه هنر انقلاب، کوتاهی کرده‌ایم و تاکنون فونتی به نام شهید حاج قاسم سلیمانی یا سایر شخصیت‌های مهم انقلاب طراحی نکرده‌ایم.

این هنرمند گرافیست تصریح کرد: امیدواریم که از همین تریبون به این موضوع توجه بیشتری شود و نهادهای فرهنگی در این راستا پیش‌قدم شوند. برای مثال، باید فونت‌هایی به نام شخصیت‌های بزرگی همچون حضرت امام (ره) و... طراحی و معرفی شوند. این قبیل اقدامات به عنوان اجزای هویت هنر انقلاب می‌توانند در تاریخ ثبت شوند.

نجابتی همچنین به نیاز به تولید فونت‌های خاص و اختصاصی در نهادهای مختلف اشاره کرد و افزود: حوزه هنری باید در این زمینه پیشرو باشد و حتی از این پس باید فونت‌هایی در ارتباط با شخصیت‌های فرهنگی و هنری مهم ایجاد کنیم. این فونت‌ها نه تنها در فضای داخلی کشور، بلکه در عرصه بین‌الملل نیز می‌توانند تاثیرگذار باشند و فرهنگ انقلاب اسلامی را در سطح جهانی معرفی کنند.

وی در پایان گفت: این پروژه در کانون هنر شیعی از چند ماه پیش آغاز شد و آقای حسین چمن‌خواه به عنوان طراح حروف، مسئولیت پیشبرد این پروژه را بر عهده گرفتند. ما به هیچ عنوان ادعای بی‌نقص بودن کار را نداریم، اما سعی کردیم نشان دهیم در این مسیر ایستاده‌ایم و ادامه خواهیم داد.

در ادامه برنامه استاد اسدالله چهره‌پرداز، هنرمند گرافیست بیان کرد: مقوله طراحی فونت یک مقوله بسیار خاص است و متأسفانه در تاریخ گرافیک خودمان توجه کافی به آن نشده است. نوشتار همواره در کنار تصویر در دنیای هنرهای تجسمی و هنرهای ارتباطی تصویری حرکت کرده است. گاهی اوقات مشاهده می‌کنیم که همکاران ما آثار یا پوسترهایی طراحی می‌کنند که در آن‌ها، حروف نوشتاری به نوعی نقش کلیدی دارند. این سبک‌ها و استایل‌ها را به اصطلاح به نام روش‌های تایپوگرافی می‌شناسیم؛ به گونه‌ای که حتی خود حروف می‌توانند لحن یا روایت خاصی داشته باشند. برای مثال، در طراحی لوگو نیز چنین ویژگی‌هایی وجود دارد. فیلم‌هایی مانند «محمد رسول‌الله» به گونه‌ای طراحی شده‌اند که همزمان حالتی از گذشته، وجه اسلامی و فضای تاریخی را منتقل کنند. این نوع طراحی به وسیله جلیل رسولی انجام و به عنوان طرح برجسته این فیلم انتخاب شده است.

وی ادامه داد: فونت‌ها را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد: یکی فونت‌های رسمی که هیچ لحن خاصی ندارند و بیشتر جنبه کاربردی دارند، مانند فونت زر که توسط حسین حقیقی طراحی شده است. این فونت‌ها به دلیل شکل ظاهری ساختار و فرم‌شان، لحن خاصی را منتقل نمی‌کنند و در کاربردهای روزمره مثل روزنامه‌ها با اندازه‌های مختلف برای تیترها و متن‌ها استفاده می‌شوند. در مقابل، فونت‌هایی داریم که لحن خاصی دارند و می‌توانند برای روایت داستان یا انتقال یک احساس خاص مورد استفاده قرار بگیرند. این فونت‌ها ممکن است با ضربه‌های قلم و نوارهایی که در طراحی‌شان به کار می‌رود، مفاهیم و احساساتی خاص مانند هنر مقاومت را روایت کنند.

این استاد گرافیست با اشاره به اینکه حروف، نسبت به فرم‌های مختلفی که در اختیار دارند، محدود هستند، تصریح کرد: کلمه «خش» را می‌توان به گونه‌ای طراحی کرد که خشونت و هیجان عصبی آن را منتقل کند، اما شاید نتوان کلمه «تبسم» را طوری طراحی کرد که تب کردن را به تصویر بکشد. در طراحی لوگوتایپ‌ها و مونوگرام‌ها نیز چنین محدودیت‌هایی وجود دارد و بسیاری از واژه‌ها نمی‌توانند از طریق طراحی به معنای اصلی خود منتقل شوند. در این زمینه، بسیاری از طراحان گرافیک تلاش کرده‌اند تا مفاهیم خاص را از طریق طراحی فونت به تصویر بکشند. به عنوان مثال، در طراحی‌هایی بر مبنای آیات قرآنی نظیر «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَميعًا وَلا تَفَرَّقوا» سعی شده است که با استفاده از خطوط باریک و کشیده‌ شده، مفهوم «چنگ زدن به ریسمان خدا» به گونه‌ای هنری و گرافیکی به نمایش درآید.

چهره‌پرداز تأکید کرد: متأسفانه در جامعه هنری ما توجه کافی به طراحی فونت‌های لحن‌دار نشده است، در حالی‌که در سایر جوامع، برای نمونه در طراحی فونت‌های مرتبط با فیلم‌ها، به شدت روی ایجاد لحن و احساسات مختلف کار شده است. برای نمونه، در طراحی فونت‌های مرتبط با فیلم‌های کودکانه، می‌توان لحن سادگی و تخیل کودکانه را به خوبی به تصویر کشید. در صورتی‌که در جامعه ما این نوع طراحی‌ها کمتر دیده می‌شود. همچنین در پروژه‌هایی مانند طراحی فونت برای بزرگان فرهنگی و علمی که به مناسبت بزرگداشت آن‌ها طراحی می‌شود، جای کار بیشتری وجود دارد. 

کوروش پارسانژاد، گرافیست و طراح برجسته، به عنوان دیگر سخنران این جلسه اظهار کرد: خوشبختانه در یک دهه اخیر وقتی صحبت از انتخاب فونتی با لحن خاص برای یک موضوع می‌شود، شاهد فعالیت‌های بسیار تخصصی طراحان جوان در زمینه فونت‌سازی هستیم. اگر به قلم‌های خوش‌ساخت و با کیفیت که ایراد کمتری دارند و آدم با رغبت بیشتری به استفاده از آنها تمایل پیدا می‌کند نگاه کنیم، به وضوح می‌بینیم که در این دهه اخیر، نسبت به قبل، تعداد چنین قلم‌هایی رشد چشمگیری داشته است. فونتی مانند «مقاومت» که امروز به نوعی تولدش را جشن می‌گیریم، یکی از آن نمونه‌هاست. این فونت که من به شخصه به آن علاقه زیادی دارم، به طرز زیبایی با سلیقه و نگاه من همخوانی دارد. در فونت «سنوار»حروف به گونه‌ای طراحی شده‌اند که احساس می‌کنید در حال مبارزه هستند، ترکیب ضخامت‌های قلم باعث شده تا این فونت استحکام و شخصیتی مقاوم پیدا کند.

وی اضافه کرد: یکی از ویژگی‌های برجسته این فونت، سایه‌ای است که مسعود نجابتی به زیبایی در طراحی آن دخالت داده است. این زیباشناسی که در کارهای استاد نجابتی وجود دارد، در این فونت نیز به خوبی مشهود است. سایه کسانی چون مسعود نجابتی هنوز در طراحی فونت‌های فارسی تأثیرگذار است؛ چراکه ما هنوز در این حوزه نیازمند تلاش‌های بیشتری هستیم. 

این استاد گرافیک تأکید کرد: اگرچه ما فونت‌هایی همچون «نسخ» و «نستعلیق» داریم که به آن‌ها افتخار می‌کنیم، اما هنوز در ابتدای راه هستیم. اگر بخواهیم در گنجینه فونت‌های فارسی پیشرفت بیشتری داشته باشیم، باید حداقل 50 قلم درجه یک داشته باشیم که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را داشته باشند. در دنیای طراحی فونت، آنچه به‌طور خاص جلب توجه می‌کند، لهجه و شخصیت فونت است. گاهی فونتی به نظر می‌آید که لهجه‌ای کودکانه، طنزآمیز یا جدی دارد که این ویژگی‌ها در طراحی آن دخیل است. 

وی با تأکید بر اینکه طراحی فونت‌های شخصی و با هویت، هرچند جذاب است اما در عمل گاهی به چالشی تبدیل می‌شود، گفت: برای طراحان مختلف که سال‌ها در این زمینه کار کرده‌اند، استفاده از فونت‌هایی که به شدت دارای شخصیت و هویت خاص هستند، ممکن است چالش‌برانگیز باشد. مثلاً اگر من بخواهم برای کتابی که آقای سرهنگی نوشته، جلد طراحی کنم، ممکن است فونت «سنوار» مناسب باشد، اما این فونت به قدری شخصیت دارد که در برخی مواقع می‌تواند حتی بیشتر از محتوای کتاب جلب توجه کند.

حسین چمن‌خواه طراح فونت سنوار به عنوان آخرین سخنران مراسم با نمایش مراحل طراحی این فونت، به توضیحاتی درباره آن پرداخت و اظهار کرد: عمده کارهای هنری این فونت برعهده مسعود نجابتی بوده است. روایت و داستان شکل‌گیری این فونت به عملیات «طوفان الاقصی» و حجم بالای نسل‌کشی در فلسطین برمی‌گردد. من حدود دو سال مشغول طراحی فونتی بودم که با شهادت یحیی سنوار تداخل کرد که پس از آن اسم فایل‌ها را سنوار گذاشتم و آقای نجابتی از این اسم بسیار استقبال کرد.

وی افزود: سنوار به شیوه خاصی شهید شده بود و تصویر شهادتش، قهرمان گونه بود و این ترکیب سبب شد تا علاقه‌مندی به این شخصیت پیدا شود. پس از آن، آقای نجابتی گفت چه خوب است این فونت طراحی شود و سال که جدید شد، من مشغول این کار شدم.

این گرافیس اعلام کرد: قرار است این فونت وقف غذای کودکان غزه شود و از آبان ماه در سایت «نام و هنر» نمایش داده می‌شود.

در پایان مراسم، مسعود نجابتی، مسعود شجاعی طباطبایی، اسدالله چهره‌پرداز، کوروش پارسانژاد، سیدمهدی حسینی رئیس حوزه هنری استان قم، محمد روح‌الامین و حسین چمن‌خواه روی صحنه آمدند و فونت «یحیی سنوار؛ فونت مقاومت» رونمایی شد.