به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، طراحی گرافیکهای شهری متناسب با فرهنگ هر شهر اجرا میشود اما متاسفانه در برخی کلانشهرهای مذهبی کشور، طرحهای گرافیکی نامتعارفی که هیچگونه همخوانی با فرهنگ بومی ما ندارد رویت شده که این خود سوغات شوم استعمار غرب بر در و دیوار شهرهای مذهبی به شمار میرود، برای جلوگیری از آسیبهای احتمالی گرافیک شهری و تطبیق آن با مذهب و آئین شهر و کشور به سراغ جمعی از هنرمندان برجسته این گرایش هنری رفتیم.
کاظم خراسانی، استاد برجسته گرافیک در گفتو گو با
(ايكنا) در خصوص گرافیک دینی، تصریح کرد: گرافیک یعنی ارتباط بصری، همان طور که ما گرافیک اجتماعی و سیاسی داریم گرافیک دینی هم یکی از همین گرایشها به شمار میرود.
وی با اشاره به اینکه به گرافیکی دینی گفته میشود که در خدمت مسائل دینی باشد، ادامه داد: اکثر طرحهای گرافیک به دو شاخه اجتماعی، تجاری و فرهنگی، دینی تقسیم میشوند، در سطح شهر نیز طرحهای گرافیکی کمی با موضوع دین وجود دارد.
خراسانی با اشاره به اینکه گرافیک جزو معدود رشتههایی است که شاخههای بسیار زیادی دارد، عنوان کرد: یک گرافیست نمیتواند اشراف به همه آن موضوعات داشته باشد.
وی در خصوص رابطه بین گرافیک دینی و غیر دینی، افزود: اصل موضوع در هر دو یکی است، تفاوت اساسی بین این دو موضوع وجود ندارد.
عضو شورای جذب مدرسین علمی و کاربردی خراسان رضوی، ادامه داد: برای طراحی هر نوع گرافیکی با توجه به اطلاعات و شاخصههای بصری که دارد دست به عمل میزنیم.
عضو کارگروه جذب مدرسین علمی و کاربردی خراسان رضوی با بیان اینکه اشاره مستقیم و معطوف بودن یک طرفه به مسائل پیرامون مذهب در شهری که به خودی خود مذهبی است، به نوعی باعث ضعف میشود، اظهار کرد: در شهری که سمبل مذهب آن به قدر کافی بزرگ است و نیازی به بزرگنمایی بیشتر آن نداریم، باید مکملهایی وجود داشته باشند که بتوانیم این جریان را با دیدی کارشناسانه و قوی ارائه دهیم.
خراسانی با اشاره به اینکه وجه اشتراک بین گرافیک دینی و غیر دینی در نوع رنگهایی که برای آثار دینی و فرهنگی استفاده میشود است، ادامه داد: به نوعی رنگهایی که برای کارهای تجاری انجام میشود، متفاوتتر از طرحهای دینی و فرهنگی به شمار میرود.
عضو انجمن توسعه هنرهای تجسمی کشور با بیان اینکه کارکردن در زمینه گرافیک دینی راحتتر است، بیان کرد: رویکرد کار فرهنگی و موتیف، اقلیم و ... تاثیرگذاری آن بیشتر از طرحهای دینی است.
خراسانی افزود: رویکرد گرافیک فرهنگی و توریستی را جدا از هم میدانم، طراحی المانها و گرافیکهای شهری در شهر مذهبی همانند مشهد آن هم در سال 2017 به رویکرد هنری نیاز دارد.
وی ادامه داد: مسئولانی که دستی در این کار دارند باید رویکردشان هنری باشد؛ اگر شما و تیمی که میخواهید آثار را داوری کنید باید دید زیباییشناسی داشته باشید.
عضو انجمن هنرمندان بینالمللی چیتو پاریس عنوان کرد: نباید نگاه سیاسی در کار فرهنگ دخیل شود، متاسفانه در المانهای نوروزی طرحهای سیاسی دیده میشود که جایش در فضای شهری نیست.
آسیب گرافیک دینی؛ اشاره مستقیم و یک طرفه به مسائل مذهبی
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر وضعیت گرافیک محیطی در مشهد ضعیف است، ادامه داد: این ضعف را نمیتوان به دلیل وجود برخی المانهای موجود یا نمادهای موقت و علائم که جزو ملزومات شهری هستند، دانست. بلکه رویکرد کلی که بر شهر حاکم است معمولاً نشان دهنده وضعیت گرافیک شهری یا کشور است.
خراسانی ادامه داد: از این رو به صرف مذهبی بودن مشهد، چنین رویکردی پای گرفته است که این ویژگی باید در تمامی المانهای شهری نیز وجود داشته باشد.
عضو اسبق هیئت علمی دانشگاه فردوس مشهد تصریح کرد: مشهد قرار است در سال 2017 پایخت فرهنگی و معنوی شود؛ جدا از مطالبی که در مورد امام رضا(ع) به غیر از حرم داریم مکانهایی همانند بارگاه مسجد گوهرشاد که منبع غنی برای اکثر گرافیکها به شمار میرود؛ میتواند در این زمینه طرحهای خوبی اجرا شود.
وی با بیان اینکه خیلی از هنرمندان میتوانند از فضای بصری حرم استفاده کنند، عنوان کرد: هنرمندان میتوانند در جشنواره امام رضا(ع) با توجه به زیرشاخههایی که دارد شرکت کنند و آثار خوبی ارائه دهند.
خراسانی افزود: میتوانیم یک سری کارهای مشترک داشته باشیم که همه جا نمود داشته باشد و درهمه جای سطح شهر دیده شود، میتواند این طراحی دو بعدی یا سه بعدی باشد، هنرمندان بزرگی در مشهد هستند که میتوانند به خوبی فعالیت کنند.
وی با اشاره به این که مشهد هنرمندان خوبی دارد اما از آنها به درستی استفاده نمیشود، تصریح کرد: بعضی هنرمندان بر اساس رویکردی که برخی ادارهها نسبت به آثار هنری دارند، ترجیح میدهند که کار نکنند.
عضو باشگاه نوابغ مدیریت ایران با اشاره به نوع نگاهی که هنرمندان قدیم به آثار مذهبی و گرافیک دینی داشتند، تصریح کرد: هنرمندان قدیم به ماندگاری اثر فکر میکردند؛ این نوع نگاه در بعضی هنرمندان جدید وجود ندارد تمایل هنرمند و شخص سفارشدهنده هم خیلی در استحکام بودن طرح موثر است.
نگاه مادی، مانع خلق گرافیک دینیوی با بیان اینکه اگر در آثار گرافیک دینی و مذهبی تنها به جنبههای مادی آن نگاه نشود بهترین کار را ارائه خواهیم کرد، بیان کرد: نمیتوان گفت، جنبه مادی برای هنرمند مهم نیست اما نباید جنبه مادی بر کیفیت کار تاثیر بگذارد.
سیاوش میهندوست، گرافیست و مدرس مشهدی در ادامه گرافیک را رسانهای دانست که سعی میکند با زبان تصویر با مخاطب ارتباط برقرار کند و جاذبهاش را بدون نیاز به ترجمه آن اثر بیان کند.
وی گرافیک را زبان بینالمللی بدون مرز دانست و افزود: با این رویکرد میتوان گرافیک تجاری و تبلیغاتی را یکی از اهداف گرافیک دانست که هدفش تشویق مخاطب به خرید است همچنین نوع دیگر گرافیک که در حوزه فرهنگ فعالیت میکند.
خلاصهنویسی وجه اشتراک گرافیک دینی و غیر دینی
عضو هیئت علمی دانشکده انقلاب اسلامی تهران و مشهد، با اشاره به این نکته که نمیشود گرافیک دینی را از سایر رشتههای گرافیکی جدا کرد؛ رابطه بین گرافیک دینی و غیر دینی را به زبان تصویر و خلاصهگویی دانست که میتوان از خلاصه گویی به عنوان مهترین وجه اشتراک گرافیک دینی و غیردینی نام برد.
میهندوست، اطلاع و آگاهی کافی نداشتن اساتید این رشته از نقشمایهها و نمادهایی که میتواند محتوای دینی داشته باشد را دلیل فقدان جایگاه مناسب گرافیک دینی در جامعه برشمرد و اظهار کرد: اگر اساتید ما از این نقشمایهها و نمادهای دینی شناخت کافی داشته باشند، باعث میشود که نوع پیام و تصویری که انتخاب میکنند مرتبط با آئین و دین جامعه باشد.
وی ادامه داد: اگر پیام و تصویر انتخابی توسط گرافیست مرتبط باشد، مخاطب بلافاصله پس از مشاهده آن میفهمد که پیام این تصویر یک پیام فرهنگی در ارتباط با یک دین مشخص است. این به سواد گرافیست مرتبط میشود که در دینهای مختلف چه نمادهای تاثیرگذاری وجود دارند.
رسالت گرافیک دینی؛ شناسایی مخاطب و هدایتش به مسیر مدنظرکارشناس ارشد مدیریت رسانه، در رابطه با تفاوت آثار گرافیک دینی و آثار دیگر گفت: در حوزه گرافیک دینی؛ باید یک اثر گرافیکی بتواند مخاطب را تحت تاثیر قرار دهد و ارزشهای مدنظر را به شکل درست به او منتقل کند، موجب تغییرات او شود تا جایی که اطلاعات دینی کم مخاطب بتواند با یک اثر دینی افزایش پیدا کند، چرا که رسالت گرافیک دینی در ابتدا شناسایی مخاطب، سپس تحت تاثیر قرار دادن و هدایت کردنش به مسیر مدنظر است.
میهندوست ضمن انتقاد به گرافیک شهری مشهد، رسالت گرافیکی این شهر را بالا دانست و افزود: ما به هر شهری وارد میشویم، بر اساس ذهنیت آن شهر قضاوت میکنیم. وقتی گفته میشود پایتخت فرهنگی جهان اسلام، مسافران انتظار دیگری از آن شهر دارند همچون زیبایی در، معماری، گرافیک شهری، مبلمان شهری، بیلبوردها و سازههای متفاوت در سطح شهر.
فقدان استاندارد در گرافیک شهری مشهدوی با بیان اینکه مشهد استانداری در گرافیک شهری ندارد، ادامه داد: بعضی اوقات اقدامات سلیقهای و مقطعی انجام میشود که هیچ هماهنگی و انسجامی بین معماری، مبلمان شهری و فضای سبز، المانها وجود ندارد همین مساله باعث میشود ما از گرافیک شهر مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام احساس رضایت نکنیم.
عضو هیئت علمی دانشکده انقلاب اسلامی تهران و مشهد، با اشاره به اینکه هنرمندان از رنگ و طرحهای گرافیکی گذشته کمتر استفاده میکنند، اطلاع و آگاهی گرافیستها نسبت به فرهنگ، دین و المانهای شهری را برای استفاده در آثار گرافیکی مفید دانست و گفت: ما یک فرم داریم، یک رنگ، به عنوان مثال، در رنگها، رنگ فیروزهای و لاجوردی رنگهایی است که در معماری ایرانی و اسلامی کاربرد دارد.
میهندوست ابراز کرد: خوب است گرافیستها در آثار گرافیکی، رنگهایی که حالت نمادین پیدا کرده و معرف یک فرهنگ مشخص هستند را پس از بروز و ترکیببندی کردن استفاده کنند، به هر حال رنگ و لعاب باید یک هارمونی داشته باشند که متاسفانه در معماری و آثار گرافیکی محیطی رعایت نمیشود.
عضو هیئت علمی دانشکده انقلاب اسلامی تهران و مشهد، طرحهای گرافیکی حرم مطهر رضوی و مکانهای مذهبی را بیکیفیت دانست و افزود: سازههای اطراف حرم هیچ همانگی با معماری ایرانی اسلامی حرم امام رضا(ع) ندارد، لذا باید از مسئولان درخواست کرد که گرافیک محیطی اطراف حرم را مدیریت کنند، چرا که شهرها احتیاج به پیرایش از آلودگیهای تصویری و سپس اصلاحات دارند.
نبود ادبیات مشخص در حوزه گرافیک دینی
حمیدرضا فلفلانی، گرافیست مشهدی در این خصوص، گفت: گرافیک دینی یعنی، تمام اتفاقات بصری در شهر اعم
از پویا و ایستا را با نگاه و عینک دین نگاه کنید و مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید.
فلفلانی، ضمن بیان اینکه گرافیک، هنر ابلاغ پیام است، افزود: اگر
این معنی را مدنظر قرار دهیم، میتوانیم تمام پیامهای دینی و مذهبی که در ذهن داریم را توسط
گرافیک منتقل کنیم.
وی در رابطه با ارتباط بین گرافیک دینی و غیر دینی،
ابراز کرد: بین این دو گرافیک مرز مشخصی نمیتوان کشید، مگر اینکه مرزها
با هم اختلاط پیدا کنند و این کار بستگی به ادبیات گرافیکی ما دارد که اگر
دینی باشد گرافیک دینی و اگر نه، غیر دینی قلمداد میشود.
این
گرافیست مشهدی، با بیان اینکه در بحث گرافیک دینی کارشناسان قوی در مشهد وجود ندارد، این پرسش را مطرح
کرد که چقدر ما میتوانیم در مشهد آثار تصویری را نشان داده و سپس به آنها
استناد کنیم؟ آیا اصلا ارزش بالای گرافیکی و دینی دارند؟
پایگاه گرافیک دینی در مشهد
فلفلانی،
در ادامه با انتقاد از عملکرد کارشناسان مشهدی در عرصه کار گرافیک دینی،
کسانی را که در تبلیغات گرافیکی مشهد تصمیم میگیرند را ضعیف خواند و
افزود: پیامهای مهم دینی را توسط گرافیستهای ضعیف مطرح میکنیم، این
درحالی است که باید مشهد به عنوان یک کانون گرافیک دینی مطرح شود چون این
استعداد را دارد.
وی تفاوت آثار گرافیک دینی با آثار دیگر را
مربوط به مضمون و محتوا دانست و ادامه داد: بنابراین عقل حکم میکند حتی وقتی
میخواهیم گرافیک دینی را در کشور مطرح کنیم، بهتر است کانونهایی را در
کشور پیدا کنیم و سیاستهای ما در جاهایی که استعداد گرافیک دینی دارند
مطرح شود.
این گرافیست مشهدی، ضمن اشاره به اینکه ادبیات مشخصی
در حوزه گرافیک دینی وجود ندارد، گفت: مسلما نمیتوان بیان کرد که چقدر
گرافیکهای شهری منطبق بر فرهنگ ما است، چون سیاستهای متمرکز وجود ندارد
که اگر باشد قالب خودش را پیدا میکند.
برنامهریزی بلند مدت و کوتاه مدت برای گرافیک دینی
فلفلانی اظهار کرد: ما در گرافیک دینی باید برنامهریزی
کوتاه مدت و بلندمدت داشته باشیم و اگر میخواهیم 10 سال دیگر در این نقطه
نباشیم باید اهداف را مشخص و کلید واژهها را پیدا کنیم.
وی، با
اشاره به کمرنگ شدن رنگ و طرحهایی که در گرافیک گذشته وجود داشته است، علت را
مسائل اقتصادی دانست و بیان کرد: به عنوان مثال، در مشهد اتفاقاتی افتاده
که در برههای از زمان گرافیک مسیر صعودی داشته است اما متاسفانه این هزینهها کم شد
در حقیقت ارزشها تغییر پیدا کرد، لذا در کل جو عمومی ضعیفتر شده است.
این
گرافیست مشهدی عنوان کرد: گرافیک حرم مطهر رضوی در خور امام رضا(ع) نیست، مثلا خیلی از جاها از بنر استفاده شود یا در بخش اتفاقات بصری، کارهای
خاصتر و ویژهتر میتواند انجام گیرد، چرا که آستان قدس رضوی از لحاظ
اقتصادی مشکل خاصی ندارد.
فلفلانی در پایان افزود. به گرافیک شهری
اهمیت بیشتری داده شود و بار معنایی و دینی آثار گرافیکی از هزاران
کتاب و یا سخنرانی موثرتر و قویتر برای مخاطب به شمار میرود.
زری ابو