پنجره/جایگاه خانواده در تحقق جامعه متعالی

نهاد خانواده مهمترین رکن تشکیل جامعه و اولین هسته تحقق زندگی اجتماعی است، رکنی که واسطه و حلقه بینابین زندگی فردی و اجتماعی بوده و فرد را به جامعه متصل می‌کند و در این انتقالِ فرد به واسطه خانواده! نه تنها فرد بلکه جهان‌بینی، ایدئولوژی و فرهنگ است که منتقل می‌شود؛ از این رو تمرکز بر مسئله خانواده امری مهم و شاید مهمترین امر باشد.

این نهاد خانواده است که با تربیت افراد، آنها را به بلوغی می‌رساند که قابلیت حضور اجتماعی را کسب می‌کنند و تک تک این افراد در کنار هم قرارگرفته و نهادی بزرگتر به نام جامعه را خلق می‌کنند؛ تصور اینکه هر فردی از یک جهان‌بینی و ایدئولوژی برخوردار بوده و داعیه‌دار یک فرهنگ است؛ این سؤال را در ذهن ایجاد می‌کند که چگونه چنین جامعه‌ای می‌تواند استوار و پویا باشد؟

مسلما جامعه‌ای که از تعدد جهان‌بینی و ایدئولوژی و فرهنگ برخوردار است دچار آسیب‌های اجتماعی می‌شود؛ چرا که این سه مقوله در طول و مقوم یکدیگرند و خروجی جهان‌بینی و ایدئولوژی می‌شود فرهنگ یک جامعه و در صورت تعدد فرهنگ ـ فرهنگ نشأت گرفته از جهان‌بینی ـ آسیب‌های اجتماعی ظهور بروز می‌یابد؛ به عنوان مثال در یک جامعه اسلامی مسئله حجاب؛ فرهنگی پذیرفته شده و غالب است و در صورتی که موضوع بدحجابی یا بی‌حجابی ترویج شود؛ نهایتا به عنوان یک معضل اجتماعی از آن یاد خواهد شد؛ چرا که در تقابل با فرهنگی است که از جهان‌بینی اسلامی نشأت می‌گیرد، و مثال‌هایی از این دست...

نقش خانواده به عنوان پتانسیل بالقوه در سوق دادن جامعه به تعالی و یا به اضمحلال کشیدن آن کاملا محوری است؛ چراکه خانواده سنگ بنای تربیت افراد را می‌نهد و هر قدر این بنیان بر اصول و جهان‌بینی صحیح استوار باشد، کار کرد مفید اجتماعی افراد بیشتر و آسیب‌ها و معضلات آنها کمتر خواهد بود؛ به عبارتی تحقق جامعه‌ای ایده‌آل و متعالی در گرو تربیت افراد ایده‌آل و متعالی‌اندیش است که محوریت این تربیت با خانواده است.

خانواده خدمات مختلفی را از ضروریات اولیه زندگی تا متعالی‌ترین نیازها به فرد ارائه می‌دهد؛ پوشاک، تغذیه، تفریح، تحصیل، تأدیب، گویش، بهداشت جسمی و جنسی، آداب و رسوم، ازدواج، ایدئولوژی و جهان‌بینی به هر اندازه در این زنجیره، خدمات کاملتر و در سیر منطقی به فرد ارائه شود کارکرد وی در اجتماع مثمر ثمرتر خواهد بود؛ به عنوان مثال اگر در نهاد خانواده این مسئله نهادینه شود که پوشش فردی باید متناسب با جنسیت، آراسته و پاکیزه باشد و این آراستگی و پاکیزی برای هر جنس از افراد خانواده تعریف صحیح به آن جنس شود؛ به طور قطع در ظهور و بروز اجتماعی چنین افرادی، جامعه با ژنده‌پوشی، اختلاط پوشش مرد و زن، آلودگی در پوشش و مواردی از این دست مواجه نخواهد بود.

توجه به این نکته بسیار حایز اهمیت است! تمامی خدمات خانواده به فرد، به صورت شبکه‌ای منسجم به هم پیوسته است و عدم توجه به هر بخشی عامل آسیب به بخش‌های دیگر خواهد شد البته میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری بین این خدمات متفاوت است و برخی بر بعضی دیگر استیلاء دارد.

اولین گام در نهاد خانواده، ازدواج است؛ یعنی عاملی که سبب تشکیل مهمترین نهاد در ایجاد جامعه می‌شود؛ لذا پرداختن به موضوع مهم ازدواج و تبیین ابعاد این مسئله بسیار ضروری است و این سؤال مطرح می‌شود که:

چه ازدواجی سبب تشکیل خانواده طراز در سطح جامعه‌ای متعالی خواهد شد؟

ادامه دارد...

حمیدرضا یونسی