فعال قرآنی عراق عنوان کرد:
«پرهیز از اسراف»؛ مقوله‌ای ارزشمند در تحقق سبک زندگی قرآنی
گروه بین‌الملل: خداوند متعال در قرآن کریم بارها انسان را از اسراف و تبذیر نهی کرده، بنابراین با توجه به ضرورت اهتمام ویژه به این اصل قرآنی در زندگی امروز، «پرهیز از اسراف» را می‌توان مهم‌ترین مقوله در تحقق سبک زندگی اسلامی ـ قرآنی دانست.
استاد «حیدر مصطفی هجر»، مدیر گروه علوم قرآن دانشکده ادبیات دانشگاه «ذی قار» عراق، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، پیرامون ارائه الگویی مناسب برای سبک زندگی با تکیه بر ارزش‌ها و معارف قرآنی سخن گفت و توصیه‌های قرآنی برای تحقق زندگی سعادتمند را یادآور شد.
وی گفت: شواهد زیادی در قرآن وجود دارد که انسان‌ها را به سوی زندگی سعادتمند هدایت کرده و «تقوا» از امور مهمی است که در قرآن کریم بارها بر آن تأکید شده است، چرا که تقوا نوعی مصونیت و پوشش برای انسان محسوب می‌شود، همانطور که در آیه 26 سوره اعراف «وَلِبَاسُ التَّقْوَى ذَلِكَ خَيْرٌ»( بهترين جامه [لباس] تقوا است) تقوا به لباس تشبیه شده است.
حیدر مصطفی هجر ادامه داد: انسان در زندگی دنیوی می‌تواند به وسیله این پوشش (تقوا) خود را در برابر لغزش‌ها و امور دنیوی که او را از خدا دور می‌سازد و راهی که خدا برای او تعیین کرده منحرف می‌سازد، مصون کند. انسان نمی‌تواند در میدان مبارزه بدون سپر، زره و اسلحه وارد جنگ شود و از جهتی نباید شکست بخورد و پشت کند، بلکه باید مقابله کند و در کارزار دنیوی نیز تقوا عامل و سپری در برابر لغزش‌ها و گناهان است.
این فعال قرآنی عراق در ادامه به دیگر توصیه‌های قرآن کریم برای مقابله با لغزش‌ها و سختی‌های زندگی و جنگ با دشمن اشاره کرد و گفت: ذات مقدس الهی در آیه 60 سوره انفال می‌فرماید: «وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ...»( و هر چه در توان داريد از نيرو و اسب‌هاى آماده بسيج كنيد..) بنابراین هنگام مقابله با دشمن باید تمام نیروی خود را آماده کنیم تا شکست نخوریم و در رابطه با ایستادگی در برابر مشکلات زندگی و لغزش‌های دنیوی در آیه 6 سوره تحریم نیز آمده است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ....» (اى كسانى كه ايمان آورده‌‌ايد خودتان و كسانتان را از آتشى كه سوخت آن مردم و سنگ‌هاست حفظ كنيد...).
تأکید قرآن بر دوری از اسراف و تبذیر
این استاد عراقی در ادامه، بهره‌مندی از نعمت‌های دنیوی به اندازه نیاز و دوری از اسراف و تبذیر را از جمله توصیه‌های قرآن برای زندگی دانست و گفت: خداوند متعال در این زمینه در آیه 31 سوره اعراف می‌فرماید: «يَا بَنِي آدَمَ خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ » (اى فرزندان آدم جامه خود را در هر نمازى برگيريد و بخوريد و بياشاميد [ولى] زيادهروى مكنيد كه او اسرافكاران را دوست نمی‌دارد ) همچنین در آیه بعدی این سوره نیز می‌فرماید: «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَالطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ قُلْ هِيَ لِلَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا خَالِصَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ »[اى پيامبر] بگو زيورهايى را كه خدا براى بندگانش پديد آورده و [نيز] (روزي‌هاى پاكيزه را چه كسى حرام گردانيده بگو اين [نعمت‌ها] در زندگى دنيا براى كسانى است كه ايمان آوردهاند و روز قيامت خاص آنان مىباشد اين گونه آيات [خود] را براى گروهى كه مىدانند به روشنى بيان میكنيم).
قرآن؛ پایه فرهنگ و تمدن و عامل تشکیل‌دهنده هویت و شخصیت مسلمانان
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره تهاجم فرهنگی غربی که سبک زندگی مسلمانان را هدف قرار داده است، گفت: همانطور که گفتیم، قرآن اساس و پایه فرهنگ و تمدن و عامل تشکیل‌دهنده شخصیت و هویت مسلمانان است که خداوند بر این اساس می‌خواهد ما مسلمانان را به‌عنوان هویتی که به ذات و فطرت خود وابسته است نه دیگران از دیگر مردم متمایز کند، انسانی که این توانایی را دارد، خود را در عرصه‌های دانش، فرهنگ و غیره ثابت کند.
مدیر علوم قرآنی دانشکده ادبیات دانشگاه «ذی قار» اضافه کرد: متأسفانه امروزه جوامع اسلامی از سلب هویت و فقدان آن رنج می‌برند و هویت خود را با غفلت از قرآن کریم از این‌جا و آن‌جا می‌جویند. اندیشمندان، فعالان قرآنی و کسانی که در این زمینه در حال کاوش هستند، می‌توانند در بسیاری از تألیفات و پژوهش‌های خود به مقوله سبک زندگی قرآنی و اسلامی بپردازند.
وی با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامی در رابطه با تفکر اسلامی در سایه قرآن که بر ضرورت بازگشت به قرآن کریم تأکید دارد، گفت: ارائه «سبک زندگی قرآنی» از سوی علما، متخصصان و صاحب‌نظران امروز یک ضرورت بسیار مهم است.
توصیه‌های قرآن در زمینه روابط میان اعضای خانواده
حیدر مصطفی هجر با اشاره به برخی توصیه‌های قرآنی در زمینه روابط میان اعضای خانواده تأکید کرد: همانطور که می‌دانید قرآن کریم در بحث خانواده همه چیز را اعم از حقوق و واجبات خانواده و فرد بر یکدیگر را تشریح و مرز‌ها و واجبات را در حالت‌های گوناگون ترسیم کرده است. مثلا در بحث حقوق فرد بر خانواده اگر والدین از نظر فکری و عقیدتی از سمت و سوی خدا منحرف باشند، خداوند درآیه 15 سوره لقمان می‌فرماید: « وَإِنْ جَاهَدَاكَ عَلَى أَنْ تُشْرِكَ بِي مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا مَعْرُوفًا وَاتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنَابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» (و اگر تو را وادارند تا درباره چيزى كه تو را بدان دانشى نيست به من شرك ورزى از آنان فرمان مبر [ولى] در دنيا به خوبى با آنان معاشرت كن و راه كسى را پيروى كن كه توبه‌‌كنان به سوى من باز مىگردد و [سرانجام] بازگشت شما به سوى من است و از [حقيقت] آنچه انجام مىداديد شما را با خبر خواهم كرد). لذا فرزند را به معاشرت خوب با والدین امر می‌کند.
همچنین در رابطه با وظیفه فرزند در قبال والدین در آیه 24 سوره اسراء می‌فرماید: «وَاخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَقُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا» (و از سر مهربانى بال فروتنى بر آنان بگستر و بگو پروردگارا آن دو را رحمت كن چنانكه مرا در خردى پروردند).
این استاد عراقی بیان کرد: قرآن کریم همچنین تمامی واجبات و وظایف همسر(زن) را برای او شرح کرده است و در همان حال نیز زن را جزئی از نفس و روح مرد و او را مایه آرامش و سکون مرد دانسته و بین هر دو مودت و رحمت قرار داده است، همانطور که در آیه 21 سوره روم می‌فرماید: «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ » (و از نشانههاى او اينكه از [نوع] خودتان همسرانى براى شما آفريد تا بدان‌ها آرام گيريد و ميانتان دوستى و رحمت نهاد آرى در اين [نعمت] براى مردمى كه مى‌‌انديشند قطعا نشانههايى است).
وی افزود: خداوند متعال در رابطه با وجود اختلاف میان زوجین نیز فرموده است: «وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ فَإِنْ كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَى أَنْ تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا...» (...و اگر از آنان خوشتان نيامد پس چه بسا چيزى را خوش نمى‌داريد و خدا در آن مصلحت فراوان قرار مى دهد.) آیه 19 سوره النساء. همچنین خداوند در آیاتی، فرزندان را به محبت، فتنه(آزمایش)، رحمت و نعمت توصیف کرده است، اما در آیاتی نیز گفته است که همانطور که اینان رحمت و نعمت هستند می‌توانند مایه غفلت انسان از خدا شوند و او را از خداوند دور کنند. شاهد این مطلب آیه 14 سوره التغابن است که می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ وَأَوْلَادِكُمْ عَدُوًّا لَكُمْ فَاحْذَرُوهُمْ وَإِنْ تَعْفُوا وَتَصْفَحُوا وَتَغْفِرُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ» (اى كسانى كه ايمان آورده‌‌ايد در حقيقت برخى از همسران شما و فرزندان شما دشمن شمايند از آنان بر حذر باشيد و اگر ببخشاييد و درگذريد و بيامرزيد به راستى خدا آمرزنده مهربان است).
انجام پژوهش در قرآن برای استخراج سبک زندگی قرآنی
وی در رابطه با ارائه طرحی جهت ارائه سبک زندگی قرآنی گفت: ما به عنوان فعالان عرصه قرآنی بایستی طرحی قرآنی با استناد به احادیث پیامبر(ص) و روایات ائمه معصومین(علیهم السلام) ارائه دهیم که قرآن کریم را محوری برای زندگی قرار دهد.
هجر گفت: متأسفانه اغلب از قرآن در زمینه‌های فقهی و عقایدی استفاده شده و به ندرت از آن در زمینه سبک زندگی و استخراج قوانینی که به زندگی سعادتمند می‌انجامد، استفاده شده است. همچنین مسلمانان آن را رها کرد‌ه‌اند فقط گاهی به‌عنوان یک کتاب مقدس می‌بوسند و بر سر می‌گذارند و آن را در تاقچه‌ها رها می‌کنند، این امت باید به قرآن بازگردد و سبک زندگی خود را در آن بجوید.
این استاد عراقی گفت: نکته بسیار مهم این است که قرآن ما را به اصالت و خودکفایی می‌رساند. قرآن با وجود ویژگی‌های ذاتی که دارد نشان می‌د‌هد این کتاب با همان معنا و لفظ از طرف خداوند به ما رسیده است. قرآن کتابی است که متن آن بدون هیچ دخل و تصرف به ما رسیده است.
وی در ادامه تأکید کرد: تمامی مذاهب اسلامی و تمامی اندیشه‌ها و اعتقادات امت اسلام همگی از یک منبع حق که همان قرآن کریم است، سرچشمه گرفته است. تمامی اندیشه‌ها همگی اندیشه‌های نسبی، زمانی و مکانی هستند که امکان تغییر و تحول و زوال دارند، اما قرآن کتابی است که از سرچشمه حقیقت نازل شده و زوال‌ناپذیر است. قرآن کریم برای هر زمان، هر مکان و هر دوره از زندگی است و پاسخگوی تمام نیازهای انسان است و قابل تحریف نیست.
جاودانگی قرآن فرا مکانی و فرا زمانی است
مدیر گروه علوم قرآن دانشکده ادبیات دانشگاه «ذی قار» عراق تأکید کرد: تمامی اندیشه‌ها و نظریه‌‌‌ها با هر ریشه و عمقی که دارند، قابل تغییر و تحول و حتی زوال هستند، نظریه‌هایی همچون مارکسیستی، سرمایه‌داری و غیره در یک محدوده زمانی گسترش یافتند و سپس از بین رفتند، «میسل فونک» و «ژاک دریدا»، فیلسوفانی هستند که تمدن غرب را مطالعه کردند، به این نتیجه رسیدند که تمامی این اندیشه‌ها و نظریات در راستای دستاوردهایی در یک مدت زمانی و مکانی به‌وجود آمده‌اند و سپس در زمانی دیگر تغییر کردند زیرا شرایط، زمان و مکان تغییر کرد، اما قرآن کریم به دلیل اینکه یک کتاب ربانی و منبع الهی است همچنان بدون تغییر و تحول باقی مانده است.
وی گفت: متأسفانه فعالان قرآنی و متخصصان عرصه امور قرآنی در بسیاری از موارد از این تعالیم و آموزه‌های این کتاب الهی تنها برای موضوعات فقهی و اعتقادی بهره می‌برند، این در حالی است که آن‌ها می‌توانند با استناد به کلام وحی، احادیث پیامبر(ص) و روایات معصومین(علیهم السلام) سبک زندگی اسلامی ـ قرآنی را برای امت اسلام ارائه دهند.
حیدر مصطفی هجر بیان کرد: قرآن کریم حاوی سبک کاملی برای زندگی است و به تمام اموری که به جوانب ظاهری و باطنی، مادی و معنوی انسان‌ها مربوط می‌شود، اشاره کرده است. همچنین، قرآن کریم آنچه را که باعث تکامل و رشد انسان می‌شود و وی را به سوی کمال رهنمون می‌شود، با مرز و شرایط تعیین کرده است و می‌توان گفت که کلام وحی تمامی جنبه‌های زندگی در بعد فردی و اجتماعی را بیان کرده است.
این استاد علوم قرآنی عراق در ادامه تصریح کرد: شیوه ارتباط انسان با ذات مقدس الهی و همچنین، شیوه تعامل انسان با حیات پیرامون خود و شرایط و کیفیت زندگی انسان از جمله اموری است که به صورت جامع و کامل در قرآن بیان شده است.
مدیر گروه علوم قرآن دانشکده ادبیات دانشگاه «ذی قار» عراق اظهار کرد: انسان با مراجعه به قرآن کریم و فهم معارف و مبانی این کتاب الهی می‌تواند آیات موضوعی قرآن درباره مسائل و موضوعات مختلف را استخراج کند و از این طریق آینده و چشم‌اندازی سعادتمند برای زندگی خود و اطرافیان تدوین کند و در صورت پیاده‌سازی این آموزه‌ها می‌توان گفت که سبک زندگی انسان، قرآنی شده و انسان به همان راه و روش صحیحی که خداوند متعال به آن امر کرده، حرکت می‌کند و انسان با اتخاذ این سبک از پرتگاهی که عاقبت آن حرکت به سوی پلیدی، گناه و جهنم است، نجات یافته است.
وی در پایان در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که چه آیاتی در زندگی روزمره بیشترین توجه وی را جلب می‌کند، گفت: آیه 282 سوره بقره: «...وَاتَّقُوا اللَّهَ وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ» (و از خدا پروا كنيد، و خدا (بدين گونه) به شما آموزش مىدهد، و خدا به هر چيزى داناست)، از مهم‌ترین آیاتی است که بیشترین توجه من را به خود جلب می‌کند.
مطالب مرتبط
