استاد دانشگاه نیویورک با «ایندیپندنت» مطرح کرد:
استعمار و میسیونر؛ عامل شکاف تحصیلی مسلمانان و مسیحیان آفریقا
گروه بین‌الملل: «ملینا پلاتس» معتقد است کاهش مدارس اسلامی توسط دولت‌های استعماری و تأسیس مدارس میسیونری در مناطق مسلمان‌نشین کشورهای آفریقایی زیرصحرا توسط مبلغان مسیحی، عامل اصلی شکاف تحصیلی بین مسلمانان و مسیحیان در این کشورها بوده است.
بخشی از مصاحبه «ملینا پلاتس» را از نظر می‌گذرانیم:
ایندیپندنت: آیا تاریخچه ورود اسلام و مسیحیت به کشورهای آفریقایی زیرصحرا تأثیری در تحصیلات مسلمانان و مسیحیان داشته است؟
ـ گسترش مدارس میسیونری که بیشتر آنها ستون‌های بخش آموزش را در آفریقای زیرصحرا شکل دادند، تأثیر طولانی و عمیقی روی پیشرفت تحصیلی مسیحیان داشته است.
مدارس میسیونری به دلایل سیاسی و جغرافیایی بیشتر در مناطق مسلمان‌نشین تأسیس شدند و این در حالی بود که قبل از تأسیس این مدارس مسلمانان دارای مدارس اسلامی بودند و نظام آموزشی و حتی نظام سیاسی خود را داشتند.
در این مناطق دولت‌های استعماری به ویژه دولت‌های مسیحی سرمایه‌گذاری‌های آموزشی را برای مسلمانان محدود کردند و این عامل اصلی به وجود‌آمدن شکاف تحصیلی بین مسلمانان و مسیحیان شد.
ـ یکی از یافته‌های اصلی تحقیقات شما این است که این شکاف بزرگ هنوز وجود دارد. در این مورد چه توضیحی دارید؟
ـ یکی از مشکلاتی که باید مورد توجه قرار گیرد، شکاف تحصیلی و عمیق بین مسلمانان و مسیحیان در این مناطق از گذشته بوده است و همچنان ادامه دارد.
به عنوان مثال در کشور نیجریه این شکاف بدین صورت است که مسیحیان اغلب وارد دانشگاه شده‌اند؛ اما مسلمانان این‌گونه نبوده و به تحصیلات تکمیلی ادامه نداده‌اند؛ در حالیکه در کشور «روآندا» چون بیشتر مسلمانند، تعداد مسلمانان باسواد نسبت به مسیحی بیشتر است و این روند را می‌توانیم به صورت زیر توضیح دهیم:
در کشورهایی که مسلمانان اکثریت را تشکیل می‌دهند، این شکاف نسبت به کشورهایی که مسلمانان اقلیت را تشکیل می‌دهند، کمتر است و این الگوی ثابتی در طول سال‌ها بوده است.
ـ چرا شکاف تحصیلاتی علی‌رغم اتمام دوره استعمارگری، همچنان به قوت خود باقی مانده و در برخی مناطق افزایش یافته است؟
ـ برای روشن‌شدن این مطلب می‌توان به کشور «مالاوی» اشاره کرد که مسلمانان با وجود اینکه اکثریت را تشکیل می‌دهند، در تحصیل پیشرفت چندانی نداشته‌اند و محرومیت و فقر خانواده‌ها و عدم دسترسی به مدارس باعث شده است میزان تحصیلات آنان نسبت به مسیحیان کمتر باشد و این باز هم ریشه در دوره استعمارگری دولت‌های مسیحی دارد که با سیاست‌های خود سبب محرومیت جامعه مسلمانان شدند.
ـ آیا شکاف تحصیلی در کشور نیجیریه ارتباطی با گروه تروریستی «بوکوحرام» دارد؟
ـ شکاف تحصیلی در کشور نیجریه بسیار بالا است و دلیل آن ظهور گروه تروریستی بوکوحرام نیست، با اینکه این گروه مخالف روش‌های غربی در امر آموزش است اما این شکاف ریشه سیاسی دارد که این کشور را با خود درگیر کرده است.
نیجریه کشوری بزرگ و پرجمعیت با نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی نسبت به مسلمانان است که بیشتر روی درآمدهای منابع طبیعی تکیه داشته و سرشار از فساد مالی است.
ـ آیا مخالفت با الگوهای آموزشی غرب در میان مسلمانان نیجریه وجود دارد که باعث به وجود آمدن این شکاف شده باشد؟
ـ بر اساس تحقیقات هیچ شواهدی مبنی بر دیدگاه خصمانه مسلمانان نسبت به الگوهای آموزشی غرب در کشورهای آفریقایی زیرصحرا وجود ندارد.
تحقیقات نشان می‌دهد بیشتر کودکان مسلمان آفریقایی فقط مرحله ابتدایی تحصیل را پشت سر گذاشته و از ادامه تحصیل باز می‌مانند و خانواده‌های مسلمان با وجود میل و اشتیاق زیاد؛ اما به دلیل محرومیت و مشکلات اقتصادی نمی‌توانند آن‌گونه که می‌خواهند فرزندانشان را در مراکز آموزشی ثبت نام کنند، بنابراین دلیل این شکاف مخالفت خانواده‌های مسلمان با الگوهای غربی نیست.
همچنین مصاحبه‌هایی که با خانواده‌های مسلمان در کشورهای اوگاندا، نیجریه، غنا، مالاوی انجام شده است، نشان می‌دهد خانواده‌های مسلمان اشتیاق زیادی به ادامه تحصیل فرزندان خود دارند اما این امر به دلیل تبعیض دولت‌ها محقق نشده است.
ـ چرا در کشورهای آفریقایی زیرصحرا شکاف تحصیلی بین مسلمانان و مسیحیان نه تنها تغییری نکرده، بلکه افزایش یافته است؟
ـ در کل کشورهای آفریقایی زیرصحرا، کشورهای فقیری هستند و دلیل وجود شکاف تحصیلی تا حدی مربوط به نبود فرصت‌های استخدامی برای مسلمانان، منابع اندک برای حمایت کودکان مسلمان و مدارس بی‌کیفیت است که دولت‌های مسیحی اعمال کرده‌اند.
در بسیاری از کشورهای دنیا، بانوان مسلمان نسبت به مردان تحصیلات بالاتری دارند، آیا این مسئله می‌تواند تصورات اشتباه در مورد اسلام مبنی بر ظلم در حق زنان و محروم نگه‌داشتن آنها را اصلاح کند؟
ـ بخش قابل توجهی از پیشرفت‌های بزرگ تحصیلی در مقاطع عالی برای زنان مسلمان در کشورهای حوزه خلیج فارس اتفاق افتاده است و این تصور اشتباه که زنان مسلمان مورد ظلم واقع شده‌اند، متاسفانه در سراسر دنیا وجود دارد، اما با وجود زنان مسلمان تحصیل‌کرده در دنیا و حتی مناطق آفریقایی این تصور غلط به حساب آمده و پذیرفتنی نیست و این نشان می‌دهد اسلام محدودیتی برای پیشرفت تحصیلی زنان ندارد.
