اعتقادی به مقامات موسیقایی ندارم/ تلاوت تأثیرگذار خشوع می‌خواهد

«احمد نعینع»، قاری بین‌المللی قرآن و از مشاهیر مصر در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به ارائه دیدگاه خود را درباره مقامات موسیقایی در تلاوت قرآن کریم و بازار داغ دوره‌های یادگیری این مقام‌ها در مصر پرداخت. 
استاد نعینع در این باره گفت: من به شخصه با بحث مقامات موسیقایی در تلاوت قرآن به کلی مخالف هستم، به اعتقاد من تلاوت و صوت زیبا یک موهبت از جانب خداوند متعال است. یک قاری با دارا بودن این موهبت و یادگیری احکام تلاوت، بنا بر سلیقه، خشوع، همزیستی با قرآن، حضور قلب و الهامی که به او می‌شود، می‌تواند به خوبی و زیبایی قرآن را تلاوت کند.
این قاری بین‌المللی مصر ادامه داد: من و دیگر قاریان شناخته‌شده هنگامی که قرآن را تلاوت می‌کنیم، در واقع از روی سلیقه، الهام، حضور قلب، خشوع، همراه با تدبر و درک، آیات الهی را به زبان می‌آوریم.
وی با اشاره به حدیث پیامبر «إنَّ مِن أحسَنِ الناسِ صَوتا بالقرآنِ الذي إذا سَمِعتُمُوهُ يَقرَأُ حَسِبتُموهُ يَخشَى اللّه: از جمله خوش صوت‌ترين مردم در قرائت قرآن، كسى است كه وقتى بشنوى قرآن مى‌خواند گمان برى كه از خدا مى‌ترسد»(الترغيب و الترهيب : ۲/۳۶۴/۹)، گفت: پس خشوع و تضرع در برابر مقام الهی و همچنین حسی که به قاری الهام می‌شود، باید به او کمک کند تا به خوبی اساتیدی چون استاد محمد رفعت و استاد مصطفی اسماعیل تلاوت کند. 
نعینع افزود: من کاملا و قاطعانه با بحث مقام‌های موسیقایی در تلاوت مخالفم و اگر مقام جدیدی نیز کشف شود، هیچ وقت خود را به تکلف نخواهم انداخت تا با آن تلاوت کنم، بلکه از روی سلیقه و آنچه که به من الهام می‌شود، می‌خوانم، در واقع نباید بیشتر از ظرفیت قرآن، چیزی را بر آن تحمیل کنیم، آیا هدف قرآن، آوازخوانی است؟!
وی همچنین توضیح داد: به شخصه به این امر اهمیت نمی‌دهم و در برابر کشف و ایجاد مقام‌های جدید مقاومت می‌کنم، من خود در آغاز مسیر تلاوت قرآن با این مقام‌ها آشنایی نداشتم و کسی هم به من آموزش نداده بود ولی وقتی در مجالس تلاوت می‌کردم، می‌شنیدم مردم می‌گویند که نعینع دارد مقام بیاتی را می‌خواند یا نهاوندی یا صبا... که در واقع من از روی سلیقه، الهام و حضور قلب می‌خواندم.
احمد نعینع با اشاره به خاطره‌ای که شیخ مصطفی اسماعیل از تلاوت‌های خود در قاهره تعریف کرده بود، گفت: استاد مصطفی اسماعیل نخست در روستای بیت غزال از توابع شهر طنطا مرکز استان الغربیه مصر و دیگر شهرها قرآن را تلاوت می‌کرد، اما به گفته او وقتی به قاهره رفت و در آنجا تلاوت را شروع کرد، مردم می‌گفتند که قاری خوش صدای جدیدی آمده است، برویم و بشنویم و موسیقیدانان بزرگی چون ابوالعلا محمد، شیخ زکریا احمد و ریاض الصمباتی و دیگر موسیقیدانان به مجالس او می‌آمدند و هنگامی که استاد مصطفی اسماعیل تلاوت می‌کرد، بین خودشان می‌گفتند که دارد مقام بیاتی را می‌خواند یا چگونه از مقام صبا به عجم منتقل شد. شیخ اسماعیل نیز بعدها فهمید که این‌ها نام‌های خاصی دارد.
این قاری پیشکسوت مصر ادامه داد: وقتی کسی استعداد و موهبت نداشته باشد و بخواهد با پیوستن به یک سری کلاس‌های آموزشی، به رعایت مقامات موسیقایی در تلاوت اصرار ورزد، نتیجه‌ای نخواهد داشت، همچنین کثرت مقامات باعث می‌شود، قاری از احساس و احکام تلاوت دور شود و خود را به قواعد موسیقی محدود کند، بنابراین نتیجه مطلوبی در پی نخواهد داشت.
وی با اشاره به بازار داغ آموزش مقامات موسیقایی در مصر گفت: گسترش مقامات موسیقایی که این روزها در جامعه مصر بازار گرمی دارد، قبلا اصلا وجود نداشت و اغلب کسانی که به یادگیری این مقام‌ها می‌پردازند، قاریان نوپا هستند که چون فقط در مقامات و لحن مشغول می‌شوند و فقط آواز می‌خوانند؛ احساس، خشوع، حضور قلب، تضرع، تدبر و احکام تلاوت را فراموش می‌کنند. در واقع کلام خدا در ذهن و فکرشان جایی ندارد.
احمد نعینع افزود: برخی به یادگیری نت‌های موسیقی می‌پردازند، در حالی که این هم فایده‌ای ندارد، قرآن خود موسیقی درونی و ربانی مخصوص خود را دارد و لزومی ندارد نت‌های دیگری را وارد آن کنیم.
این استاد حفظ و قرائت با اشاره به این مطلب افزود: آموزش مقامات و تحمیل آن بر قرآن در واقع اهانت به کلام‌الله مجید است و قرآن «تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ: وحى‌[نامه]اى است از حكيمى ستوده»(آیه 42 سوره فصلت) و کلام خداست و باید مورد احترام باشد.
نعینع درباره مقام موسیقایی کشف شده توسط طه عبدالوهاب، داور بین‌المللی صوت و لحن مصر گفت: من چیزی درباره این مقام موسیقایی نشنیده‌ام ولی همانطور که شما گفتید، گویا آن را به نام پسرش «شادی» نامیده است.
قاری بین‌المللی مصر در پایان خاطرنشان کرد: تلاوت قرآن و صوت زیبا، موهبتی از جانب خداوند متعال است و بر این باورم که یک قاری باید این موهبت را داشته باشد و در کنار آن احکام تلاوت را یاد بگیرد و بر اساس سلیقه، احساس، خشوع و همزیستی با قرآن، آن را تلاوت کند. اما وقتی کسی موهبت نداشته باشد و بخواهد با پیوستن به کلاس‌های آموزش مقام‌های موسیقایی، بر تلاوت اصرار ورزد فایده‌ و نتیجه‌ای نخواهد داشت، همچنین کثرت مقامات باعث می‌شود قاری از احساس و احکام تلاوت دور شود و خود را به قواعد موسیقی محدود کند؛ بنابراین نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.