تشویق فرزندان ۳ تا ۵ برابر تذکرهای منفی باشد

به گزارش ایکنا از گیلان، «تشویق» از وسایل و ابزار فوق‌العاده مهمی است كه در تربیت، از آن بهره بسیاری می‌توان برد، عاملی است بسیار قوی برای به حرکت انداختن فرد و گروه‌ها، حاصل تشویق ممکن است فایده‌ای برای آدمی نداشته باشد ولی همین که حس خودپسندی او را اقناع می‌کند و به او اطمینان می‌دهد که عملش عاقلانه و مورد تایید بوده است موجب دلگرمی و نشاط او می‌شود.

از طریق تشویق می‌توان از نیروی یک فرد یا جامعه حداکثر فایده را برد و تمام خواسته‌های خود را با دست دیگران برآورده ساخت. در تربیت، والدین می‌توانند با تشویق فرزند را به کاری وا دارند که مورد نظر آن‌هاست و از کاری باز دارند که بدان راضی نیستند.

شک نیست که والدین برای فرزند خود چیز بدی را نمی‌خواهند، آنچه را که آرزو می‌کنند در مسیر خیر و سعادت اوست، ولی فرزند آن را درک نمی‌کند. بدین نظر محرکی چون تشویق و گاهی هم تنبیه برای به حرکت در آوردن او به سوی هدف مورد نظر الزامی است. ما در تشویق با تكیه بر نقطه‌ای مثبت كه در فرزندمان یافته‌ایم او را به تلاش و كوشش وادار می‌كنیم تا همان رفتار مثبت را تكرار كنند.

فرزندان هنگام عصبانیت احساس می‌كنند كه حقشان ضایع شده و والدین نسبت به آن‌ها بی تفاوت بوده‌اند، در این شرایط حتی پرخاشگری می‌كنند، اما والدین نباید این حرف‌ها را به دل بگیرند و اصولا ردشدن از كنار این رفتارها بهترین واكنش است.

تربیت فرزندان و اصولا پدر و مادر بودن، وظیفه‌‌ای دشوار و حساس است. اگر فرزند شما در برابر ساده‌ترین درخواست‌ها و معمولی‌ترین حرف‌های شما حاضر جوابی كرد، از سر لجبازی حرف نزد، با سر جواب منفی داد و شانه بالا انداخت، چه كار می‌كنید؟

وقتی خواسته‌های فرزندان با نظر و اقتدار والدین تعارض پیدا می‌كند، آنها احساس ناامیدی می‌كنند و استفاده از واژه‌هایی كه دیگران را عصبانی یا ناراحت می‌كند، به بچه‌ها احساس غرور می‌دهد، اما با این حال نباید تمام رفتارهای گستاخانه آنها را، مبارزه‌  طلبی تلقی كرد.

متخصصان علوم تربیتی معتقدند یكی از مؤثرترین راه‌ها برای آموختن رفتار درست به فرزندان، تشویق آنها هنگامی است كه مطابق نظر شما حرف می‌زنند یا عمل می‌كنند.

سن «نه گفتن»

سنین ۱۵ ماهگی به بعد، اصولا مشهور به سن «نه گفتن» است و كودكان تا ۳-۲ سالگی به نافرمانی و لجاجت متهم می‌شوند. درحالی كه این رفتار نشان دهنده سیر تكاملی فرزندان و واكنش طبیعی برای كسب شخصیتی مستقل از والدین است.

البته در هنگام تلاش فرزندان برای رسیدن به استقلال در این سنین، آنها با محدودیت‌هایی در توانایی خود برای انجام بخشی از كارها روبه رو و در نتیجه دچار نوعی تضاد و تناقض می‌شوند كه این مسأله نیز به نوبه خود كودكان را دچار اضطراب می‌كند." برگزفته از کتاب روانشناسی تربیتی اثر علی شریعتمداری.

نباید بگذاریم فرزندان با لجاجت به خواسته خود برسند

اعظم عاشوری، فوق تخصص‌ روانپزشكی كودكان و نوجوانان در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، اظهار کرد: والدین اصولا در سنین ۱۵ماهگی تا ۳ سالگی فرزندان، آنان را بدخلق و لجباز می‌خوانند. از این رو بهترین راهكار در این شرایط درگیر نشدن با كودكان و ساده گذشتن از كنار مسائل است.

وی با تأكید بر این كه در سنین مذکور نمی‌توان با تحلیل و منطق با فرزندان كنار آمد، افزود: در صورت رفتار مناسب والدین در این شرایط، نوع برخوردهای كودكان نیز به مرور زمان تغییر می‌كند.

مشاور و مددكار اجتماعی نیروی انتظامی گیلان با بیان اینكه فرزندان خواسته‌هایی داشته و خواهان تسلیم والدین به انجام آن‌ها هستند، را مسأله‌ای عادی دانست و گفت: اگر والدین تسلیم رفتارهایی چون پای كوبیدن فرزندان برای رسیدن به خواسته‌های خود شوند، بچه‌ها احساس می‌كنند راه رسیدن به هدف‌های شان از طریق همین رفتارهاست و در این صورت دیگر نمی‌‎توان از فرزندان در این مورد ایرادی گرفت.

این فوق تخصص‌ روانپزشكی كودكان و نوجوانان تاکید کرد: نباید بگذاریم فرزندان با لجاجت به خواسته خود برسند، در ضمن، مقابله با آن‌ها نیز كار درستی نیست. در این شرایط بهترین عملكرد، بی محلی نسبت به رفتارهای لجوجانه فرزندان است. در این شرایط كج خلقی‌ها كاهش یافته و رفع می‌شود.

جریمه كودكان را با شكسته شدن خط قرمزها شروع كنید

عاشوری با بیان اینكه تنها باید نافرمانی‌هایی در حد جیغ و داد كودكان را نادیده گرفت، تصریح کرد: اگر بچه‌ها از حد خود فراتر رفته و شروع به زدن، پرت كردن وسایل، توهین و در اصل شكستن خط قرمزها كردند، باید بدون توجه به سن، آنها را جریمه كرد.

وی ادامه داد: در هنگام جریمه، باید فرزندانتان را در محلی مشابه قرنطینه كه تاریک و ترسناک نبوده و در عین حال امن باشد، به نحوی كه با ماندن در آن محل، حوصله وی سر رود، قرار دهیم و زمان ماندن در آن محل را هنگام قطع لجاجت، محاسبه كنیم. البته بسیاری از والدین در این شرایط به پزشكان شكایت می‌كنند كه در هنگام تنبیه كودكان به این شیوه، آنها از محل بیرون آمده یا اینكه آن قدر جیغ و داد می‌كنند كه والدین نگران آن‌ها می‌شوند. اما روانپزشكان توصیه می‌كنند والدین در این شرایط باید در این محل را ببندند و به هیچ وجه نگران سرو صدای زیاد آن‌ها نشوند.

این فوق تخصص‌ روانپزشكی كودكان و نوجوانان اضافه کرد: عده‌ای از والدین نیز در هنگام تنبیه فرزندان خود در شرایطی كه از آنها ناراضی هستند، با عذرخواهی فرزندان روبه رو می‌شوند و در این شرایط گاهی با عذرخواهی، از تنبیه آن‌ها منصرف شده یا به تنبیه ادامه می‌دهند.

عاشوری بیان کرد: توصیه می‌شود جریمه فرزندان با گذشتن آن‌ها از خط قرمزهای تعیین شده، باید حتما صورت گیرد، حتی اگر فرزندان از عمل خود معذرت خواهی كنند.

مشاور و مددكار اجتماعی نیروی انتظامی گیلان گفت: با عذرخواهی فرزندان می‌توان جریمه را كاهش داد، اما باید توجه داشت عذرخواهی كلامی كافی نیست، بلكه باید در قبال آن از فرزندان خواست برای جبران، كاری را انجام دهند.

تشویق فرزندان باید همواره ۳ تا ۵ برابر تذكرهای منفی باشد

وی با اشاره به این موضوع كه تشویق فرزندان باید همواره ۳ تا ۵ برابر تذكرهای منفی باشد، افزود: بسیاری از لجبازی‌های فرزندان به این علت است كه والدین در هنگام انجام رفتارهای مناسب، فرزندان خود را تشویق نمی‌كنند. آنها نیز تشخیص نمی‌دهند كه رفتار مناسب چیست، بنابراین باید رضایت خود را در برابر رفتار صحیح فرزندانمان نشان دهیم.

عاشوری خاطرنشان کرد: اغلب پیش می‌آید كه والدین متوجه دروغگویی فرزندان خود می‌شوند. البته به عقیده كارشناسان این حالت بسیار طبیعی است. دروغگویی فرزندان همواره به یک صورت نیست، گاهی آنها حرف‌هایی خلاف واقع می‌گویند و تخیلات خود را در قالب داستان سرایی غیر واقعی بیان می‌كنند. گاهی نیز دروغگویی فرزندان برای سرگرم كردن والدین است. در هر دو مورد، والدین باید به خوبی به حرف فرزندانشان گوش دهند و حرف‌های خلاف واقع آنها را به هر نحو اصلاح كنند.

هماهنگ عمل كردن والدین در تربیت فرزندان ضروری است

این فوق تخصص روانشناسی كودكان و نوجوانان با اشاره به اینكه گاهی فرزندان برای جلب رضایت والدین دروغ می‌گویند، تصریح کرد: گاهی والدین زمینه دروغگویی فرزندان خود را فراهم می‌كنند. در شرایطی كه مطمئن هستیم فرزندمان كار خلافی انجام داده است، لزومی ندارد در آن مورد از وی سؤال كنیم تا او نیز به ما دروغ بگوید. البته جریمه كودكان با دروغگویی باید ۲ برابر شود، هم به علت عمل خلاف انجام شده و هم به علت حرف‌های دروغ فرزندان.

عاشوری، با بیان اینکه بسیاری از والدین نیز در هنگام واكنش به اعمال خلاف فرزندان خود، دچار اختلاف نظر می‌شوند و آن را در حضور فرزندان بروز می‌دهند، هماهنگ عمل كردن والدین در تربیت فرزندان ضروری است، والدین نباید فرزندان را در اختلاف نظرهای خود در زمینه تربیت آنها دخالت دهند. در این شرایط، هركدام كه طرف مخالف محسوب شود با واكنش فرزندان برای پناه گرفتن روبه رو خواهدشد. بنابراین باید بی‌طرفانه فقط نقش گزارشگر را در اتفاق روی داده ایفا كند.

تشویق فرزندان باعث تقویت و پرورش رفتارهای مثبت می‌شود

وی گفت: والدین برای تربیت صحیح فرزندان خود به یاد داشته باشند که هماهنگ عمل كنند، توجه لازم به رفتارهای مناسب فرزندان داشته باشند، «بله» یا «نه» های خود را با اصرارهای كودک تغییر ندهند، برای رفتارهای نامناسب حتما جریمه را لحاظ كنند و قوانین خود را با اصرار كودک تغییر ندهند، قوانین تربیتی را برای فرزندان روشن كنند، توقعات زیادی از فرزندان نداشته باشند، تشویق را بیشتر از تنبیه لحاظ كنند.

مشاور و مددكار اجتماعی نیروی انتظامی گیلان در خصوص اصول تشویق و تنبیه، گفت: یکی از مهمترین و کارآمدترین ابزار‌های تربیتی، تشویق کردن است. از آنجا که کودک تمایل بسیار زیادی به جلب توجه و تایید شدن دارد، به تشویق و تحسین واکنش مثبت نشان می‌دهد و به او اطمینان خاطر می‌دهد که مورد توجه قرار گرفته است. از این رو تشویق کردن، نه تنها موجب تقویت و پرورش رفتارهای مثبت می‌شود بلکه آرامش و نشاط کودک را درپی خواهد داشت.

وی اضافه کرد: تشویق به جا و به موقع باعث رشد اعتماد به نفس در کودکان می‌شود. تشویق بر خلاف تنبیه از عوامل باز دارنده می‌باشد و از عواملی است که به کودکان نیرو می‌دهد. کودکی که تشویق می‌شود از کار خود احساس رضایت می‌کند. اصولا تشویق در نهاد کودک تاثیر فوق العاده‌ای دارد و او را به انجام کارهای نیکوتر و بهتر سوق می‌دهد. اگر کودک با انجام دادن کارهای خوب مورد تحسین قرار گیرد به آن کارها متمایل می‌شود و بر عکس.

این فوق تخصص روانشناسی كودكان و نوجوانان با بیان اینکه والدین باید در تشویق نکاتی را منظر قرار دهند، ادامه داد: علت تشویق باید برای کودک مشخص باشد، یعنی کودک شما باید بفهمد که به چه علت مورد تحسین والدین قرار گرفته است. تشویق باید هر چند وقت یکبار و در برابر کارهای برجسته کودک باشد، نه به صورت همیشگی و برای هر کاری زیرا در این صورت تاثیر خود را از دست می‌دهد و برای کودک مثل رشوه گرفتن است نه پاداش. همچنین به استعدادهای کودکتان توجه کنید اگر کودکتان در زمینه خاصی توانایی دارد حتما آن را شناسایی کنید و با تشویق آن باعث ایجاد پشتکار و میل به تمرین بیشتر او شوید.

تنبیه‌های قهری از بهترین روش‌های تربیتی کودک هستند

این روانپزشک در خصوص شیوه صحیح تشویق و تنبیه کودکان، بیان کرد: تنبیه در لغت به معنى آگاه کردن و در اصطلاح نوعى تحریک عاطفى از غیر راه مهرورزى و گاهى با خشونت و امرى قابل تشویق است. این تحریک که صورت هشدار و در نهایت نتیجه بازدارندگى از انجام و ادامه یک عمل را دارد ممکن است به‌صورت نشان دادن حالت نارضایتی و غم و اندوه و تأسف از عمل باشد و یا به‌صورت وارد آوردن ضربه بر بدن با دست یا با وسیله‌اى دیگر. همچنین ممکن است به صورت اجراى برنامه‌اى آزاردهنده باشد بدین گونه که او را از شیی مورد علاقه‌اش محروم کرده و از دستیابى به هدف دوست‌ داشتنى او را باز دارند.

وی اضافه کرد: فرزند تنبیه را براى خود، برخوردى ناروا مى‌شناسد و آن را براى خود هشدار یا خطرى به‌حساب مى‌آورد. تنبیه همه گاه بدنى نیست در موارد بسیار مى‌تواند صورت اخلاقی، روانى و عاطفى داشته باشد، این سخن بدان خاطر است که برخى از والدین و مربیان تصور دارند که تنها با چوب و فلک و شلاق باید فرزند پیش رفت کند و فرزند حتما باید کتک بخورد تا آن کار تنبیه به ‌حساب ‌آید.

عاشوری بیان کرد: باید توجه داشته باشید که تنبیه‌های قهری و راهنمایی به دور از نصیحت، از بهترین روش‌های تربیتی کودک هستند. برای مثال اگر کودکی رفتار ضد ارزشی از خود نشان داد، والدین بدون اینکه از تنبیه بدنی استفاده کنند می‌توانند با روش‌های قهری مانند محرومیت کودک از چیزهایی که به آن علاقه دارد استفاده کنند.

بهترین روش تربیتی در نوجوانان، برقراری رابطه دوستانه است

مشاور و مددكار اجتماعی نیروی انتظامی گیلان خاطرنشان کرد: در نوجوانان نیز بهترین روش تربیتی، برقراری رابطه دوستانه است طوری که فضایی آماده باشد تا فرزند مشکلات خود را به والدین بگوید و پدر و مادر با مشارکت فرزند و بدون تحمیل نظر خودشان راه‌هایی برای رفع مشکل پیش روی او بگذارند.

وی اضافه کرد: از نظر تربیتی تنبیه وسیله‌اى است حساس و خطرناک و باید سعى شود تا حدود امکان آن را به کار نگیرند، مگر آنگاه که فرد در مسیر لغزش و انحراف باشد و سد راه او جز از آن طریق امکان‌‌پذیر نباشد و یا مى‌خواهیم طفلى را به راه صلاح آوریم و شیوه‌اى جز این شیوه در اختیار نباشد. آنگاه که از تنبیه براى اصلاح و بازداشتن فرد از کاری استفاده مى‌شود باز هم باید اندیشید و از روى حساب باشد. درباره کیفیت و میزان و شیوه عمل باید فکر کنید که صدمه جدیدى بر کودک وارد نیاید و وضع او را از بد، بدتر نکند.

این روانپزشک گیلانی با بیان اینکه در طول زندگی همه رفتارها و عملکرد کودکانمان مناسب و مورد رضایت ما نیست، گفت: گاهی رفتارهایی از کودکانمان سر می‌زند که لازم است با آن برخورد جدی صورت گیرد اما نکته مهم این است که چگونه باید کودکان را از یک عمل باز داشت. کودکان باید بیاموزند که کردارشان توام با نتایج و عواقبی است. بدون این عواقب کودکان افرادی خودخواه بار می‌آیند و این وظیفه والدین است که به یک کودک بیاموزد که شخصی مهربان، منصف، صادق و درستکار باشد. از آن‌جایی که بیشترین یادگیری کودکان از طریق الگوها و نمونه‌هاست اینکه ما از به کار بردن کلمات خشن و تنبیه‌های غیر انسانی استفاده نکنیم، بسیار حایز اهمیت است.

وی اضافه کرد: مرزها و محدودیت‌هایی را مقرر کنید. والدین باید بدانند که چه نوع محدودیت‌هایی ختم به چالش همیشگی و دائمی کودک می‌شود. والدین لازم است به حرف خودشان عمل کنند آنچه که حالا خوب و پسندیده نیست فردا و پس فردا هم نباید پسندیده باشد. هیچگونه انحرافی از مقررات نباید داشته باشید و الا کودک گیج و سردر گم می‌شود.

تنبیه باید متناسب با عمل باشد

مشاور و مددكار اجتماعی نیروی انتظامی گیلان با تاکید بر اینکه تنبیه باید متناسب با عمل باشد، افزود: تنبیه‌های کوچک برای بدرفتاری‌های کوچک و تنبیه‌های بزرگ برای بی ادبی‌های بزرگ باشد، خونسرد و آرام باشید، والدین باید بسیار تلاش کنند که تعادل خود را از دست ندهند زیرا ممکن است حرف‌ها و یا کارهایی انجام دهند که در آینده ختم به پشیمانی گردد. از همه اینها گذشته آنها فقط کودک هستند و کودکان اشتباهات زیادی مرتکب می‌شوند و البته گاه ارتکاب این رفتارها صرفا برای آزمایش اطرافیان است.

وی ادامه داد: امتیازات و حقوق ویژه را قطع کنید، اگر فرزندی کاری بسیار ناشایست را انجام داد، امتیازات خاصی مانند حق تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری و ... را از او سلب کنید، مدت تنبیه از روی میزان نادرستی عمل انجام شده مشخص می‌شود. «تذکر دادن»، برخی از اشتباهات در حد تنبیه نیستند بلکه لازم است به کودک اخطار داده شود که اگر به این رفتار ادامه دهد تنبیه خواهد شد. اطمینان حاصل کنید که به طور واضح و با لحنی قاطع به کودک تذکر داده‌اید که اگر ادامه دهد تنبیه‌اش خواهید کرد مثلا اگر کودکتان موقع صرف شام خودسری می‌کند به او بگویید که اگر ادامه دهی تو را به اتاق انزوا خواهم برد و اجازه شام خوردن دسته جمعی را نداری. اطمینان حاصل کنید که متوجه تذکر شما هست و گرنه در آینده هم، شما را جدی نمی‌گیرد.

انتهای پیام