«برنده باش» اگر قمار هم نباشد، ضدفرهنگ است
گروه فرهنگی ــ یک استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم گفت: ساخت برنامه‌هایی که به تولید اقتصادی و علم کمک نمی‌کند، به لحاظ فقهی مرجوح است و صداوسیما نباید برای درآمدزایی خود، به تولید هر برنامهای بپردازد.
حجت‌الاسلام مصطفی دری، مدیر مؤسسه فقه‌پژوهی دانشوران، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، درباره پرونده لغو برنامه برنده باش و فتوای آیت‌الله مکارم شیرازی در رابطه با آن اظهار کرد: صداوسیما نباید برای درآمدزایی، هر برنامهای را تولید کند. برخی برنامه‌ها اگرچه مخاطب زیادی را جذب می‌کند اما به لحاظ فرهنگی برای جامعه مضر است و صداوسیما نباید دست به تولید چنین برنامه‌هایی بزند.وی گفت: بنده با توجه به اینکه سابقه تولید برنامه‌هایی در عرصه رسانه‌های تصویری دارم، باید به این موضوع اشاره کنم که اولاً کسب درآمد در صداوسیما از طریق تولید برنامه‌های شاخص، فقط منحصر به تولید اینگونه برنامه‌هایی که شبیه به لاتاری و قمار هستند، نیست بلکه در همین صداوسیمای فعلی، برنامه‌های شاخص دیگری نظیر برنامه‌های ورزشی، خندوانه و عصر جدید هم هستند که علی‌رغم جذب مخاطبان فراوان، از اینگونه آسیب‌ها مصون هستند.
مسئول پروژه «فقه رسانه» در اداره‌کل پژوهش‌های اسلامی صداوسیما بیان کرد: برنامه‌های گفته شده، علاوه بر اینکه به موضوعات اساسی و جدی کشور، از قبیل تزریق شادی به جامعه، حمایت از استعدادهای برتر، مقابله با فساد در ورزش و... می‌پردازند، ارزش افزوده مالی فراوانی را هم برای رسانه به دنبال دارد.
برنامه‌ها فقط به دنبال کسب درآمد نباشند
دری خاطرنشان کرد: به عقیده من، وقتی برنامهای تنها افراد را به کسب درآمد از راهی که هیچ آموزشی هم به همراه ندارد، تشویق می‌کند، باید به لحاظ رسانه‌ای هم از پخش آن جلوگیری می‌شد. در این برنامه، افرادی که رتبه‌های اول را کسب می‌کنند، افرادی هستند که با سرعت بیشتری، در اینترنت جواب سؤالات را پیدا می‌کنند؛ امری که هیچگونه جنبه آموزشی به همراه ندارد و با وجود اینکه این برنامه با شعار کتاب و کتاب‌خوانی شروع شد اما در ادامه، پرسش‌هایی را برای شرکت‌کنندگان مطرح می‌کند که دانستن و یا ندانستن آن‌ها هیچ اهمیتی نداشته و هیچ هدف آموزشی را دنبال نمی‌کند.
این استاد سطح عالی حوزه بیان کرد: این در حالی است که «برنده باش» مردم را به کسب درآمد از طرق غیراصولی و غیرتولیدی تشویق می‌کند.
وی گفت: حتی اگر بنا به نظر فقها، این برنامه مصداق قمار نباشد، این پرسش مطرح می‌شود که چرا باید صداوسیما، جامعه را تشویق به پول درآوردن و کسب مال از طریقی که هیچ تولید اقتصادی در آن صورت نمی‌گیرد، سوق دهد؟ به نظر می‌رسد مقام معظم رهبری هم از این منظر به این موضوع پرداختند و مسئله ایشان، تنها بحث قمار نبود.
این نویسنده و پژوهشگر اظهار کرد: در رابطه با بحث قمار که آیت‌الله مکارم شیرازی به آن اشاره داشتند باید گفت ادله‌ای که در رابطه با قمار آمده، در رابطه با صورتی است که افراد مبلغی را روی هم می‌گذارند و بازی را انجام می‌دهند که آن بازی در آن برد و باخت وجود داشته باشد و تمام پول جمع شده برای فرد برنده محاسبه شود. این کار در دین ما حرام به‌شمار می‌رود.
دری خاطرنشان کرد: با توجه به این مبنا، در مسابقه برنده باش هم فتوای ایشان بر این بوده است زیرا برای قرار گرفتن افراد در زمره 8 نفر اول مسابقه که امکان حضور در مسابقه حضوری را دارند، حتماً باید مبلغی پرداخت شده و سؤالاتی خریداری شود تا فرد در زمره این 8 نفر قرار گیرد؛ بنابراین در حقیقت همه افراد پولی را پرداخت می‌کنند و نهایتاً هم افرادی که پولی از آن‌ها جمع‌آوری شده را به فرد برنده پرداخت خواهند کرد. بر همین اساس، آیت‌الله مکارم حکم به حرمت این مسابقه از باب حرمت قمار دادند.
وی تصریح کرد: از طرفی نیز برخی از مسئولان صداوسیما در پاسخ به این موضوع گفتند، پولی که به برندگان این مسابقه داده‌ایم از مبلغی که شرکت‌کنندگان در اپلیکیشن برای ورود به مسابقه پرداخت می‌کنند نیست. بنابراین نمی‌توان این امر را به‌عنوان قمار به‌شمار آورد چراکه ما بودجه‌ای را برای برندگان در نظر گرفته‌ایم که از این بودجه برای اهدای جوایز آن‌ها صرف می‌شود.
قمار؛ تنها یکی از مشکلات مسابقه «برنده‌باش»
قمار؛ تنها یکی از مشکلات مسابقه «برنده‌باش»
این استاد حوزه اظهار کرد: اما همانطور که گفته شد، تنها یکی از مشکلات این مسابقه، صدق عنوان قمار است اما در لایه‌های بالاتر، اساسا تولید برنامهای که فرهنگ «کسب درآمد بدون تولید» را تشویق کند، خود، عنوان مستقل دیگری برای نادرستی یک امر است. به نظر می‌رسد نکته‌ای که مقام معظم رهبری دراینباره مطرح کردند نیز در رابطه با همین لایه بود.
وی خاطرنشان کرد: در این میان، ممکن است برخی‌ها اعتراض کنند که چرا حوزه و فقها دائما با برنامه‌هایی از قبیل «برنده باش» که اقبال عمومی مردم را به‌دنبال داشته و در جشنواره جام جم نیز حائز رتبه شده است، مخالفت می‌کنند؟ آن هم برنامهای که به دنبال ترویج کتاب‌خوانی و علم‌آموزی میان مردم بوده است. این پرسش حتی اگر الان مطرح نباشد اما به تجربه، در آینده مطرح خواهد شد؛ لذا هم‌اکنون باید به آن پاسخ داد.
آورده مالی وسوسه‌انگیز؛ دلیل رغبت اولیه صداوسیما برای تولید «برنده‌باش»
مدیر مؤسسه پژوهشی دانشوران با اشاره به اینکه به نظر می‌رسد دلیل رغبت اولیه صداوسیما برای تولید این برنامه، آورده مالی وسوسه‌انگیز آن برای رسانه ملی بوده است، اظهار کرد: شاید اشتباهی که صورت گرفته از این‌رو باشد که به لحاظ مالی ارزش‌افزوده‌ای برای صداوسیما داشته و با توجه به اینکه این رسانه با مشکل مالی مواجه است؛ تصور شده که تولید این برنامه می‌تواند برای حل این مشکل نیز کمک کرده باشد؛ به همین جهت این رسانه تمایل داشته که به تولید اینگونه برنامه‌ها ادامه دهد اما موضوعی که وجود دارد این است که چرا ما نباید راهبردی اساسی و سیاستی کلی در بحث رسانه‌ای داشته باشیم و براساس آن، به تولید برنامه دست بزنیم؟
دری عنوان کرد: در واقع رسانه ملی تنها رسانه تصویری رسمی در کشور است؛ اما بااین‌وجود، امروزه اغلب مردم به سمت شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های ماهواره‌ای جذب شده‌اند. بر همین اساس، به نظر می‌رسد صداوسیما باید به دنبال مزیت رقابتی خود در مقابل سایر رسانه‌ها باشد. وقتی تولید اینگونه برنامه‌های بی‌محتوا و ضد فرهنگ، در دستور کار رسانه‌های معاند قرار می‌گیرد چه دلیلی دارد که صداوسیما نیز صرفا برای کسب درآمد و دستیابی به اقبال عمومی، دست به تولید نسخه مشابه آن‌ها بزند.
انتهای پیام
