چشم‌انداز مبهم جنگ قدرت و بن‌بست سیاسی در لیبی

به گزارش ایکنا؛ اعتراضات در لیبی در اوایل سال 2011 میلادی در شهر البیضا به دلیل شرایط نابسامان اجتماعی شروع شد.

9 ماه پس از آغاز تظاهرات، قذافی در اکتبر 2011 به قتل رسید که زمینه را برای مناقشات بیشتر فراهم کرد.

پس از آن، گروه‌های مختلف نظامی و سیاسی در این کشور برای رسیدن به قدرت و تصاحب میدان‌های نفتی با همدیگر به منازعه و درگیری پرداختند که موجب کشته شدن تعداد زیادی از شبه‌نظامیان و مردم عادی شد.

هرچند توافق‌های مختلفی با میانجیگری سازمان ملل میان طرف‌های درگیر در این کشور شکل گرفت، اما بعد از مدتی این توافق‌ها به دلایل گوناگون لغو و درگیری‌ها دوباره آغاز شده است.

آغاز درگیری‌ها

لیبی از اوایل سال 2011 صحنه اعتراضات مردمی به حکومت شد. این اعتراض‌ها در چهاردهم ژانویه 2011 در شهر البیضا کلید خورد، اما هفدهم فوریه را به نام روز «انقلاب لیبی» می‌شناسند؛ روزی که «یوم الغضب» (روز خشم) نام داشت.

10 روز پس از روز خشم، یعنی در 27 فوریه 2011، «شورای ملی انتقالی» در «بنغازی»، دومین شهر بزرگ لیبی که مقر اصلی مخالفان حکومت بود، تشکیل شد و یک ماه بعد «دولت موقت» به ریاست مصطفی عبدالجلیل، وزیر دادگستری جداشده از حکومت قذافی شکل گرفت.

9 ماه بعد از آغاز اعتراض‌ها قذافی به قتل رسید که زمینه را برای مناقشات بیشتر فراهم کرد. در ژوئیه 2012، انتخابات «مجمع ملی عمومی» یا همان «پارلمان»‌ برگزار و یک ماه بعد قدرت از شورای ملی انتقالی به مجمع ملی منتقل شد.

                                                           معمر قذافی، رهبر پیشین لیبی                                                

عملیات کرامه و ائتلاف فجر لیبی

در سال 2014 خلیفه حفتر،‌ از فرماندهان نظامی که نیرویی به نان «ارتش ملی لیبی» را تشکیل داده عملیاتی به نام «کرامه» را برای حمله به گروه‌های شبه‌نظامی تندرو در بنغازی انجام داد. در مقابل گروه‌هایی مانند «انصار الشریعه»، «اتاق انقلابیون لیبی» و «درع لیبیا الوسطی» ائتلافی به نام «فجر لیبی» برای مقابله با این عملیات تشکیل دادند. این ائتلاف سرانجام دولتی به نام «دولت نجات» به ریاست «عمر الحاسی» در طرابلس تأسیس کرد.

                                            عمر الحاسی، رئیس ائتلاف فجر لیبی                                           

درگیری‌ها در لیبی، به خاطر اختلافات قبیله‌ای، منطقه‌ای، سیاسی و حتی مذهبی روی داده است. هر ائتلافی در لیبی مؤسسات حکومتی و نظامی را برای خودش ایجاد کرده که سبب تقسیمات مختلفی در این کشور شده‌اند.

توافق و تشکیل دولت وفاق ملی

درگیری‌ها در لیبی ادامه داشت تا اینکه سرانجام برای پیدا کردن راه‌حلی در زمینه پایان دادن به مناقشات و تشکیل دولتی واحد، «برناندینو لئون»، فرستاده اسبق سازمان ملل همراه با «مارتین کوبلر» توافقی میان مجلس نمایندگان در طبرق و مجمع ملی عمومی در طرابلس برقرار کردند. این توافق سیاسی شامل همه طرف‌های درگیر در لیبی بود که در سال 2015 امضا شد تا به جنگ داخلی در لیبی پایان داده شود.

این توافقنامه منجر به تشکیل دولت وفاق ملی، مجلس نمایندگان، شورای عالی دولت و جلب حمایت بین‌المللی شد. دولت وفاق ملی بعد از آن برای تشکیل یک حکومت متحد و دارای ثبات با موانع زیادی روبه‌رو شده است.

                           خلیفه حفتر و فایز السراج، رئیس دولت وفاق ملی                         

توافق تا جایی پیش رفت که چهار ماه بعد از امضای آن، اعضایی از دولت در طبرق(شرق) در پنجم آوریل 2016 به طرابلس رفتند که تحت کنترل مجمع ملی و شبه‌نظامیان فجر لیبی بود، اما اختلافات نه تنها به پایان نرسید بلکه تا امروز ادامه پیدا کرده و دولت موقت در طبرق با دولت وفاق ملی (شورای ریاستی) در طرابلس هنوز دچار اختلاف هستند.

آژانس پناهندگان سازمان ملل تخمین می‌زند که در نتیجه درگیری‌ها در لیبی، 217 هزار نفر آواره شده‌ا‌ند و تقریباً 1.3 میلیون نفر به کمک های بشردوستانه نیاز دارند.

اقدام حفتر برای تصرف طرابلس

در این میان خلیفه حفتر چهارم آوریل 2019 (15 فروردین 1398) به «ارتش ملی لیبی» دستور داد، به سوی طرابلس (غرب کشور) حرکت کنند. این دستور، نیروهای دولت وفاق ملی به ریاست فایز السراج مستقر در طرابلس و برخی گروه‌های مسلح در غرب لیبی از جمله «شورای نظامی مصراته» را به حال آماده‌باش درآورد و السراج دستور داد تمام ورودی و خروجی‌های پایتخت مسدود و وضعیت با پروازهای شناسایی رصد و در صورت لزوم، اقدام نظامی انجام شود.

پس از دستور حفتر، نیروهای وابسته به دولت طبرق در شرق لیبی، برای اولین بار وارد مناطق غربی و بدون درگیری وارد شهر غریان در منطقه الجبل غربی در 100 کیلومتری طرابلس شدند، اما ناظران سیاسی می‌گویند حفتر به خوبی می‌داند که موانع بزرگی مثل نیروهای مسلح در مصراته را بر سر راه دارد.

                                               خلیفه حفتر                                    

 حضور نیروهای تندرو

حضور نیروهای وابسته به داعش و تندرو در لیبی که در سال 2015 کنترل شهر ساحلی سرت را به دست گرفتند، مناقشات در این کشور را پیچیده تر کرده است. در جولای سال 2018 نیروهای ارتش ملی لیبی اعلام کردند که شهر «درنا»، آخرین پایگاه نیروهای وابسته به داعش در شرق این کشور را پس گرفتند اما شبه‌نظامیان وابسته به داعش عملیات را در سراسر لیبی انجام دادند و در سال 2018 به وزارت امور خارجه این کشور حمله کردند.

فعالان مدنی

اخیراً گروهی از فعالان لیبی در شرق این کشور برای مخالفت با جنگ چندماهه خلیفه حفتر برای تصرف پایتخت این کشور ظهور یافته‌اند. «احمد شاركسی»، فعال 29 ساله و مهندس نفت كه هم‌اكنون در تونس در تبعید به سر می‌برد، یكی از هماهنگ‌كنندگان جامعه لیبی برای همكاری مدنی بود که شامل یك شبكه كاملاً مخفی از فعالان در شهرهای شرقی لیبی از جمله «بنغازی»، «اجدابیا» و «بیدا» بودند. آنها با هر دو گروه نظامی خلیفه حفتر و گروه‌های مسلح که او در حال جنگ با آنهاست، مخالف هستند.

شاركسی می‌گوید: ما حکومت شبه‌نظامیان را در طرابلس نمی‌پذیریم، همچنین با تلاش حفتر برای تحمیل کردن دولت نظامی مخالفیم. ما صدای سوم هستیم.

این افراد شامل وکلا، کارگران، دانشجویان و مهندسان می‌شوند. آنها جلسات مخفی‌ای را با یکدیگر برگزار و سعی می‌کنند گاهی اوقات برای پخش این پیغام‌ها در یکی از کانال‌های ماهواره‌ای ظاهر شوند.

سرکوب مخالفان

در 17 جولای (26 تیر) سال جاری، نیروهای وابسته به خلیفه حفتر «سیهام سرکیوا»، یک فعال لیبیایی و نماینده سابق پارلمان را پس از اینکه او در یک شبکه تلویزیونی از جنگ انتقاد کرد، ربودند و در جریان حمله به خانه‌اش، به سمت شوهر و پسر 14 ساله‌اش تیراندازی کردند.

                                              سیهام سرکیوا، فعال لیبیایی و نماینده سابق پارلمان                              

خلیفه حفتر با حمایت امارات، عربستان سعودی، روسیه و فرانسه عملیات خود را برای کنترل طرابلس از دست دولت لیبی در چهارم آوریل (15 فروردین) آغاز کرد و به حامیانش وعده پیروزی سریع داد، اما شبه‌نظامیان در غرب لیبی علیه او متحد و از حمایت تسلیحاتی ترکیه برخوردار شدند. اکنون این درگیری‌ها در حومه طرابلس، پایتخت لیبی با مشکل مواجه شده و به بن‌بست رسیده است.

گردآوری از حیدر عبداللهی

انتهای پیام