تقلیل وجه اعجاز به فصاحت و بلاغت جفای در حق قرآن است

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ پنجمین همایش ملی اعجاز قرآن، امروز، دهم مهرماه، با حضور جمعی از اندیشمندان و علاقه‌مندان در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد.

منصور پهلوان، استاد گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران، در این همایش بیان کرد: آیت‌الله خویی وقتی که در کتاب البیان، در بحث اعجاز نمونه‌ای از شگفتی‌های علمی را بیان می‌کند، ذکر می‌کند که این شگفتی‌ها هنوز هم ادامه دارد و این مواردی که ما تا اوایل قرن بیست‌ویک فهمیده‌ایم بخشی از شگفتی‌ها است. موضوع سخن بنده نیز «نگاه نوین به اعجاز قرآن کریم» است. در این موضوع کلی می‌خواهم در مورد این بحث کنم که وجه مشهوری که برای اعجاز قرآن مطرح شده وجه درستی نیست و ضمن نقد این نظریه، به ارائه نظریه جایگزین نیز می‌پردازم.

وی در ادامه تصریح کرد: در باب اعجاز قرآن، اقوال مختلفی وجود دارد. البته که خداوند وجهی را ارائه نکرده که بگوید قرآن صرفا از این جهت اعجاز است و اگر وجوه اعجاز را می‌شماری و می‌گوییم که اخبار از غیب، فصاحت، بلاغت و ... از جمله وجوه اعجاز قرآن هستند، همگی تصوراتی است که ما داریم. اما قرآن روی یک مورد تصریح نکرده است بلکه زمانی که تحدی کرده نیز فرموده که مانند قرآن را بیاورید، اما قیدی نزده که بگوید صرفاً این کلامی که می‌آورید به جهت فصاحت و بلاغت قوی باشد.

این استاد دانشگاه تهران بیان کرد: اما به این نظریه مشهور که معتقد است مهم‌ترین وجه اعجاز قرآن فصاحت و بلاغت است، نقد وارد است و به نظر بنده ارائه این نظریه جفا در حق قرآن است، کتابی که در خود انواع علوم و معارف فلسفی، حکمی، اجتماعی و ... را دربردارد. مانند این است که کتاب حکمی ابن‌سینا را بخوانیم و بگوییم این کتاب صرفاً از جهت فصاحت و بلاغت اهمیت دارد و از همه معارف مهم آن غفلت کنیم، اما در طول تاریخ شاهد این بوده‌ایم که بسیاری از دانشمندان روی بعد فصاحت و بلاغت قرآن تأکید داشته‌اند.

پهلوان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نظریه جایگزین این تئوری تصریح کرد: قرآن کریم خودش تصریح ندارد که وجه اعجازش کدام است، بلکه همه وجوه در آن لحاظ شده است و فصاحت و بلاغت نیز به عنوان یک وجه از اعجاز توجه و مورد قبول واقع می‌شود. کسانی که مهم‌ترین وجه اعجاز را فصاحت و بلاغت دانسته‌اند، تابع مکتب خلفای بنی‌امیه و بنی عباس بوده‌اند و نه مکتب ائمه(ع). این در حالی است که علم قرآن منحصر به ائمه(ع) است. خلفای اموی و عباسی می‌خواستند خود را از ائمه(ع) بی‌نیاز کنند و از طرفی به کسانی مانند سیبویه و دیگر نحویان رجوع کردند و از این جهت می‌خواستند بگویند که علم قرآن نزد این‌ها است و این‌ها نیز جز فصاحت و بلاغت چیز دیگری نمی‌دانستند. بنابراین آن‌ها برای تفسیر قرآن به لغت متوسل شدند و خواستند قرآن را بر اساس المنجد تفسیر کنند، اما از حقیقت قرآن دور بودند.

این استاد دانشگاه تهران در ادامه افزود: اما در بیانات ائمه(ع) و در قرآن به فصاحت اشاره نشده، بلکه به جای فصاحت به حدود چهل صفت مانند «آیت»، «بینه»، «بصائر»، «ذکر» و ... اشاره شده است که همه این‌ها جنبه علمی و معنوی دارند؛ بنابراین باید از قشری‌نگری پرهیز و به محتوای قرآن توجه کرد.

برای مشاهده گزارش تصویری اینجا کلیک کنید!

انتهای پیام