زمان تدوین نظریه ادبیات انقلاب اسلامی فرا رسیده است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، محمدرضا سنگری، پژوهشگر حوزه ادبیات آئینی در آیین رونمایی کتابش به نام «از نتایج سحر» گفت: ابعاد مختلف شعر انقلاب اسلامی باید شناسایی و بررسی شوند و دیگر زمان تدوین نظریه ادبی انقلاب اسلامی فرا رسیده و انسان جسوری را می‌طلبد که در این راه نیش‌ها و مانع‌ها را به جان بخرد. اکنون حوزه شعر آیینی در دوره درخشانی به سر می‌برد و خصوصاً شعر انتظار این دوره قابل مقایسه با دوره‌های پیشین نیست.
سنگری با بیان اینکه ما متعلق به نسلی هستیم که سلسله جبال اخلاص و شهادت به ما درس‌های شگرفی را آموختند و اگر از این نسل و راویانش یعنی شاعران آن عصر سخن نگوییم، زبان‌مان تنها به درد لیسیدن بستنی قیفی می‌خورد، تصریح کرد: عصر انقلاب اسلامی دورانی بود که موج‌هایی آمدند و رفتند و انقلاب اسلامی در عصری رخ داد که شعر به یأس رسیده بود و در دهه 40 و 50 با وجود شکفتگی‌هایش بیشتر از بن‌بست، تاریکی، زمستان و شب سخن گفته می‌شد تا اینکه انقلاب اسلامی رخ داد و مضمون و اسم اشعار به «سرود سپیده» و مضامینی روشن و امیدوار کننده تبدیل شد. گویی به یک‌باره افق‌ها روشن شدند و درها باز و همه به استقبال آمدند و گمشده‌ها پیدا شدند و خود تاریکی روشن شد و به خودباوری رسیدیم.

شعر بزرگترین رسانه انقلاب اسلامی

وی افزود: کم کم دریافتیم اتفاقات بزرگی در ادبیات ما در حال رخ دادن است. با اینکه تمام دشواری‌ها و نارسایی‌ها ما را آزرده می‌کند و با رودخانه‌های مصائب روبه رو می‌شویم، ولی حقیقت شعر انقلاب اسلامی یک جریان است نه موج و شعر بزرگترین رسانه انقلاب اسلامی است.
نویسنده «از نتایج سحر» تاکید کرد: برخی تصور می‌کنند این تحول فقط در محتوا روی داده، ولی در فرم و ساختار نیز اتفاقاتی افتاده است. در عین حال ادبیات انقلاب اسلامی حتی در ذهن آفرینندگانش نیز هنوز به درستی تحلیل نشده و چهره‌های نسل دوم ادبی در کاربرد درست تعابیر دچار مشکل می‌شوند. اکنون اگر بپرسیم شاعر و شعر انقلاب چه تعریفی دارد تعابیر مختلفی پیش می‌آید؛ در حالی که این ادبیات ابعاد وسیعی دارد و حتی شعر عاشقانه را هم در بردارد.
این عاشوراپژوه توضیح داد: به عنوان نمونه اگر دو نمونه شعر عاشقانه از دو شاعر قبل و بعد از انقلاب را که هر دو درباره همسرشان شعر سروده‌اند را در کنار هم قرار دهیم می‌توانیم با علائم زبان‌شناختی آنها را از هم تشخیص دهیم.

لزوم روشن شدن ویژگی‌های شعر انقلاب اسلامی
سنگری با بیان اینکه باید ویژگی‌های شعر انقلاب اسلامی روشن شود، گفت: برخی می‌گویند باید یک دوره بگذرد تا به تحلیل ادبیات یک عصر خاص بپردازیم، در حالی که امروزه با شتاب ادبی رو‌به ‌رو هستیم و فاصله دوران‌ها از یک دهه کمتر است.
وی اظهار کرد: در کتاب «از نتایج سحر» به بحث‌های تلگرافی پرداخته‌ام که چرا پس از انقلاب رباعی و دوبیتی احیا می‌شود؛ ما در حوزه شعر انقلاب اسلامی با اتفاقات تازه محتوایی و فرمی مواجه می‌شویم و در این راستا بسیاری پرسش‌های دیگر درباره فرم و محتوای شعر انقلاب وجود دارد که قابل بررسی است.
سنگری با تاکید بر دشواری تعریف شعر انقلاب اسلامی گفت: پدیده‌های جدید تعاریف قدیم را می‌شکند و طرح ویژگی‌ها هم در این راستا دشوار است.

معرفی شعر هیئت برای اولین بار در «از نتایج سحر»
همچنین در این نشست، علیرضا قزوه، استاد زبان و ادبیات فارسی و از شاعران و نویسندگان مطرح انقلاب اسلامی در سخنانی یادآور شد: کتاب «از نتایج سحر» جدی‌ترین کار در معرفی شعر آیینی است که در این کتاب بسیاری از تعریف‌ها انجام شده که همه درست است و در حد گرته‌برداری و ترجمه نیست و سند دست اول محسوب می‌شود.
وی افزود: به عنوان نمونه تعریف شعر هیئت برای اولین بار در این کتاب مطرح شده و نیز تنوع نام‌ها و شعرهای شاهد مثال در آن زیاد است و حتی از شاعران جوان گمنام هم شاهد مثال فراوانی آورده که این نقطه قوت اثر است که تنها به شاعران مشهور استناد نکرده و با جنبه مثبت به اشعار شاعران گمنامی چون وحید نجفی، شهرام میرزایی و علی اکبر رشیدی پرداته است.
قزوه همچنین گفت: در این کتاب با اصطلاحات جدید هم روبه‌رو هستیم از جمله مفردات که در ادبیات ما نادر است و یا شعر پیامکی و کوتاه‌سرایی‌ها که همه با نمونه‌های خوبی در کتاب ارائه شده است. بهتر بود در این کتاب به شاعران آیینی خارج کشور بیشتر پرداخته می‌شد.

باید به تعریف واحدی از ادبیات انقلاب برسیم
قزوه تصریح کرد: حرف‌های زیادی درباره ادبیات انقلاب اسلامی گفته می‌شود، ولی باید به یک تعریف واحد از آن برسیم.
همچنین در این نشست، میلاد عرفان‌پور، از شاعران جوان آیینی کشورمان در سخنانی با بیان اینکه صحبت درباره «از نتایج سحر» بدون شناخت شخصیت سنگری غیرممکن است، گفت: وقتی کتابی درباره شعر انقلاب اسلامی نوشته می‌شود زوایای متعددی به آن نسبت داده می‌شود.
وی تصریح کرد: سنگری سه دهه در شعر انقلاب به عنوان معلم، منتقد و شاعر حضور داشته و نسل‌های اول، دوم و سوم را همراهی کرده است. کمتر کسی مانند سنگری با دقت و اخلاص در حوزه عاشورا قدم برداشته و با نکته‌سنجی یک تصویر بسیار قابل درک از عاشورا ارائه کرده که آمیخته با شعور ادبی باشد.

شعر انقلاب می‌تواند عاشقانه و اجتماعی باشد/ شعرهای پیامکی و نیایش
عرفان‌پور به برخی تصورات غلط درباره شعر انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: سنگری آموخته که شعر انقلاب اسلامی دارای ابعاد متعدد است و حتی می‌تواند عاشقانه و اجتماعی هم باشد و در یکی از بخش‌های کتاب به شبهات درباره تعریف شعر انقلاب اسلامی پرداخته است.
وی با تاکید بر اینکه جوانان باید جغرافیای ادبیات انقلاب اسلامی و چهره‌ها و تاثیرهای آن را در متون پیرامون بشناسند، افزود: این کتاب ماموریت خود را به خوبی ایفا کرده و جغرافیای جامعی را از شعر انقلاب ارائه کرده است و برای اولین بار در این کتاب با انواع شعرهای هیئت، پیامکی و نیایش مواجه می‌شویم. وقتی از شعر متعهد سخن می‌گوییم این شعر تنها به مدح و مرثیه خلاصه نمی‌شود، بلکه انواع مختلف اشعار را می‌تواند در بر بگیرد.
عرفان‌پور تصریح کرد: کتاب «از نتایج سحر» به طور جامع ادبیات انقلاب اسلامی را توضیح داده و گامی مهم در شناساندن تئوری انقلاب محسوب می‌شود.

توأمان شدن انس و دوری‌گزینی از شعر معاصر در توان کمتر کسی است
همچنین محمدمهدی سیار از شاعران جوان آیینی در سخنانی با بیان اینکه کتاب «از نتایج سحر» حاصل جست‌وجوی خالی‌گاه‌های فرهنگ امروز و تلاشی برای پر کردن جاهای خالی ادبیات ما محسوب می‌شود، گفت: سخت‌ترین کار پیمودن جاده‌های بی‌راه است و سنگری از سنگرسازان بی‌سنگری است که خود راه باز می‌کند و تا مدتی هم تنها رهرو مسیر باقی می‌ماند که این کار ایثار می‌خواهد.
وی تصریح کرد: بسیاری ترجیح می‌دهند تولید کننده اثر ادبی باشند تا یک منتقد و نظریه‌پرداز، ولی سنگری با وجود داشتن طبع بالای شعری و نویسندگی در این مسیر نیز گام برداشته است.
سیار با بیان اینکه سخن گفتن درباره شعر و ادبیات معاصر که یک پدیده زنده و پویاست، با دشواری بسیار همراه است، گفت: برای موفقیت در این کار باید هم با شعر معاصر مأنوس باشیم و هم بتوانیم از آن فاصله بگیریم که این در توان کمتر کسی است.
آیین رونمایی کتاب «از نتایج سحر» عصر روز گذشته، 29 اردیبهشت در فرهنگسرای سرو برگزار شد.