چشم‌زخم از نگاه آیات و روایات/ تأیید امکان وجود چشم‌زخم از نظر عقل و علم

به گزارش ایکنا از لرستان، بسیاری از مردم معتقدند در بعضی از چشم‌ها اثر مخصوصی است که وقتی از روی اعجاب به چیزی بنگرند ممکن است آن‌را از بین ببرد، یا در هم بشکند و اگر انسان است بیمار یا دیوانه کند.این مسئله از نظر عقلی امر محالی نیست، چه این‌که بسیاری از دانشمندان امروز معتقدند در بعضی از چشم‌ها نیروی مغناطیسی خاصی نهفته شده که کارایی زیادی دارد، حتی با تمرین و ممارست می‎توان آن‌را پرورش داد، خواب مغناطیسی از طریق همین نیروی مغناطیسی چشم‌ها است.
در سوره قلم آیه 51 با این مضمون «وَإِن يَكَادُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَيُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَيَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ » آمده است: نزدیک است کافران هنگامی‌که آیات قرن را می‎شنوند تو را با چشم خود هلاک کنند».
در دنیایی که اشعه لیزر که شعاعی است نامرئی می‎تواند کاری کند که از هیچ سلاح مخربی ساخته نیست پذیرش وجود نیرویی در بعضی از چشم‌ها که از طریق امواج مخصوص در طرف مقابل اثر بگذارد چیز عجیبی نخواهد بود.
بسیاری نقل می‌کنند که با چشم خود افرادی را دیده‌اند که دارای این نیروی مرموز چشم بوده‌اند و افراد یا حیوانات یا اشیایی را از طریق چشم زدن از کار انداخته‌اند.لذا نه‌تنها نباید اصراری در انکار این امور داشت بلکه باید امکان وجود آن‌را از نظر عقل و علم پذیرفت.
در روایات اسلامی نیز تعبیرات مختلفی دیده می‎شود که وجود چنین امری را اجمالاً تایید می‎کند.در حدیثی می‎خوانیم که «اسماء بنت عمیس« خدمت پیامبر(ص) عرض کرد: گاه به فرزندان جعفر چشم می‎زنند، آیا رقیه‌ای برای آن‌ها بگیرم(منظور از «رقیه» دعاهایی است که می‎نویسند و افراد برای جلوگیری از چشم‌زخم با خود نگه می‎دارند و آن‌را تعویذ نیز می‎گویند.(مکارم شیرازی، ناصر، یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ، ص 595).پیامبر اکرم(ص) فرمود: «آری، مانعی ندارد، اگر چیزی می‎توانست بر قضا و قدر پیشی گیرد چشم زدن بود»(طبرسی، فضل بن حسن، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، ج 10، ص 341) و در حدیث دیگری آمده است که امیرمؤمنان(ع) فرمود: پیامبر(ص) برای امام حسن و امام حسین(ع) «رقیه» گرفت و این دعا را خوانده: «اعیدذ کما بکلمات الله التامة و اسماءالله الحسنی کلها عامة، من شر السامة و الهامة و من شر کل عین لامة و من شر حاسدٍ اذا حسد؛ شما را با تمام کلمات و اسماء حسنای خداوند از شر مرگ و حیوانات موذی و هر چشم بد و حسود آن‌گاه که حسد می‎ورزد می‎سپارم» (شریف‌الرضی، محمدبن حسین، نهج‌البلاغه،کلمات قصارجمله 400) سپس پیامبر(ص) نگاهی به ما کرد و فرمود: «این‌چنین حضرت ابراهیم برای اسماعیل و اسحاق تعویذ نمود».
در نهج‌البلاغه نیز آمده است العین حق و الرقی حق: «چشم‌زخم حق است و توسل به دعا برای دفع آن نیز حق است».مکارم شیرازی، ناصر، یکصد و هشتاد پرسش و پاسخ، ص 595)

آیات و روایات درباره چشم‌زخم
از روایات معصومین(ع) برمی‌آید که «چشم‌زخم» واقعیت دارد و در وجود انسان‌ها و حیوانات و اشیا دیگر اثرگذار است رسول اکرم(ص) فرمود: «چشم زخم واقعیت دارد و مرد را در قبر و شتر را در دیگ قرار مى‏‌دهد»، (بحارالانوار، ج 63)؛ یعنی شخص در اثر چشم‌زخم ممکن است بمیرد و شتر در اثر چشم‌زخم مریض شود و صاحبش از ترس تلف شدنش آن را ذبح ‏کند و دیگ بپزد.
از رسول گرامى اسلام(ص) روایت شده که آن حضرت روزى از قبرستان بقیع می‌گذشت؛ در آن‏‌جا فرمود: «به خدا قسم بیشتر اهل این قبرستان به سبب چشم‏ زخم در این جا آرمیده‏‌اند».(تفسیر منهج‏‌الصادقین، ج 9)
دو آیه از قرآن را بسیاری از مفسران به چشم زخم ارتباط داده‌اند.نخست؛ سوره یوسف آیه 67 که خداوند متعال در این آیه می‌فرماید: «وَقَالَ یَا بَنِیَّ لاَ تَدْخُلُواْ مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُواْ مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّقَةٍ وَمَا أُغْنِی عَنکُم مِّنَ اللّهِ مِن شَیْءٍ إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ لِلّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَعَلَیْهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ؛ و گفت اى پسران من [همه] از یک دروازه [به شهر] در نیایید بلکه از دروازه‏‌هاى مختلف وارد شوید و من [با این سفارش] چیزى از [قضاى] خدا را از شما دور نمى‌‏توانم داشت فرمان جز براى خدا نیست بر او توکل کردم و توکل‏‌کنندگان باید بر او توکل کنند».
یکی‌از احتمال‌هایی که در تفسیر این آیه گفته شده، چشم‌زخم است. از آن‌جا که برادران یوسف نیکو روی و خوش قامت بودند و تعدادشان نیز بسیار بود پدرشان حضرت یعقوب(ع) ترسید که مردم مصر آن‌ها را چشم بزنند، از این‌رو به فرزندان خود سفارش کرد که از یک دروازه، وارد نشوند؛ بلکه پراکنده شده و از دروازه‌های متعدد وارد شوند، تا چشم نخورند.(طبرسی، فضل بن حسن، ج‌ 3، ص 248 )
دومین سوره‌ای که در آن به چشم‌زخم اشاره شده، آیه51 سوره مبارکه قلم است که می‌فرماید: «وَإِن یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ» لذا علامه طباطبایی در تفسیر آیه مذکور بیان می‌کند: «بسیاری از مفسران (لیزلقونک بابصارهم) را به چشم‌زخم تفسیر کرده‌اند و هیچ دلیل عقلی برای نفی چشم زخم وجود ندارد و چه‌بسا مواردی وجود دارد که بر چشم زخم قابل انطباق است».
در شأن نزول این آیه 51 در تفاسیر آمده است که گروهی از قریش، افرادی از قبیله بنی‌اسد را که به چشم زخم و شور چشمی شهرت داشتند، اجیر کردند تا با این وسیله به رسول‌خدا(ص) آسیبی برسانند. در وصف بدچشمی برخی از افراد بنی‌اسد آورده‌اند که برخی از این قبیله چنان بدچشم بودند، که آن‌ها را زندانی کرده بودند، تا مبادا به دیگران آسیبی بزنند. همین افراد موقعی‌که پیامبر اکرم(ص) قرآن تلاوت می‌کرد، نزد پیامبر آمدند و گفتند: «این مرد چه‌قدر فصیح است! و چه‌قدر زیبا سخن می‌گوید!» ولی خداوند فرستاده خود را از گزند چشم‌زخم آن‌ها محافظت کرد».

روش‌های در امان ماندن از چشم‌زخم
سیره پیامبر اکرم(ص) نیز گواه این است که ایشان چشم‌زخم را امری واقعی می‌دانستند و برای مقابله با آن راهکارهایی را می‌فرمودند و خود نیز این راهکارها را به‌کار می‌بردند.روایت شده که امام حسن و حسین(ع) در اثر چشم‌زخم مریض می‌شوند و پیامبر خدا(ص) برای بهبودی آن‌ها به سفارش جبرئیل(ع) از حرز و دعای خاصی استفاده می‌کند.
برای مقابله و جلوگیری از چشم‌زخم در روایات به هیچ درمان مادی اشاره نشده است، بلکه در همه آن‌ها به‌نوعی یاد کردن خدا مفید شناسانده شده است؛ چنان‌که رسول خدا(ص) می‌فرماید: «چشم‌زخم حق است هر کسی از چیزی درباره برادرش به شگفت آمد، باید در آن خدا را یاد کند؛ بی‌شک اگر خدا را یاد کند، چشم‌زخم به او آسیبی نخواهد رساند».
در حدیثی امام صادق(ع) برای در امان ماندن از چشم‌زخم سفارش می‌کند که سه بار ذکر «ما شاء‌الله لاحول ولاقوٌة الٌابالله العلیٌ العظیم» گفته شود.
پیامبر اکرم(ص) برای درمان بیماری حسن و حسین(ع) که در اثر چشم‌زخم بیمار شده بودند به توصیه جبرئیل(ع) از این حرز استفاده می‌کند: «اللٌهمٌ یا ذا‌ السلطان‌العظیم و المنٌ القدیم والوجه‌الکریم ذا الکلمات‌التامٌات و الدعوات‌المستجابات عاف‌الحسن و الحسین من انفس الجنٌ و اعین‌الانس».در احادیث دیگری ذکر «تبارک الله احسن الخالقین اللهم بارک فیه» و تلاوت سوره‌های حمد، توحید، ناس، فلق و آیة‌الکرسی توصیه شده است.

یاد خدا از راه‌های خنثی کردن اثر چشم‌زخم
از دیگر راه‌های خنثی‌ کردن اثر چشم‌زخم، یاد کردن خداوند است؛ از امام صادق(ع) روایت شده است: «هر کس از سیرت و صورت برادر مسلمانش خشنود شود، خدا را یاد کند؛ زیرا وقتى خداوند را به یاد آورد ضررى به برادر مؤمنش نم‌ى‏رسد»، (بحارالانوار، ج 60 ، ص 25 )
دوم؛ گفتن «تبارک‌اللّه‏ احسن‌الخالقین» است، کمااینکه امام صادق(ع) فرمود: «کسى‌که چیزى از برادرش او را متعجب ساخت این جمله را بگوید، زیرا چشم‏‌زخم حق است»، (بحارالانوار، ج60 ص 26). گفتن «آمنتُ‌باللّه‏ وصلى‌اللّه‏ على محمدوآله» که پس‌از آن اثر چشم‏‌زخم خنثى می‌گردد، همچنین قرائت سوره «ناس» و «فلق» هنگام ترس از چشم‏ خوردن نافع است. (بحارالانوار، ج 92 )
نوشتن سوره‏‌هاى «حمد»، «توحید»، «ناس»، «فلق» و «آیة‏الکرسى» در ورقه‏‌اى و به همراه داشتن آن، نیز توصیه شده است. (بحارالانوار، جلد92، ص 25)
همچنین حرز امام جواد(ع) و یا انگشتر حاوى حرز امام جواد(ع) بنا به آن‌چه در روایت آن آمده است به جهت حفظ از بلاها و بدى‏‌ها و هر‌چه که انسان از آن می‌ترسد مفید است، (بحارالانوار، ج 50، ص 98) که از جمله آن چشم‏‌زخم می‌تواند باشد گرچه به‌‌ویژه چشم‌زخم در این روایت تصریحى نشده است.

رابطه انگشتر عقیق و دفع چشم‌زخم
درخصوص انگشتر عقیق هم روایاتى وارد شده که انسان را از بلاها و هرگونه بدى حفظ مى‏‌کند. (وسائل‏‌الشیعه، ج 5، ص 89 – 90)بنابر آن‌چه گفته شد معلوم می‌شود که چشم‌زخم می‌تواند یکی‌از علل و عوامل حوادث ناگوار باشد همان‌طور که هزاران عامل دیگر نیز می‌توانند علت حوادث ناگوار باشند مثل برف، باران، سیل، زلزله، رعد و برق، طوفان، بی‌احتیاطی، خشم، بدگمانی، حسادت، غیبت، دروغ، ناسزاگویی، راستگویی در جایی‌که مصلحت نیست، اعتماد بدون تحقیق، بی‌اعتمادی بدون دلیل، وصدها و هزاران عامل دیگر که هرکدام می‌توانند موجب بروز حادثه‌ای بد و ناگوار برای ما یا دیگران باشند؛ بنابراین چشم‌زخم هم علتی است مثل بقیه علل و تفاوت خاصی با دیگر علل طبیعی یا غیر طبیعی( ماوراءالطبیعی) ندارد.

انتهای پیام