اما و اگرهای برپایی یک رویداد قرآنی بین‌المللی ویژه روشندلان
گروه مسابقات ــ دو نفر از دست‌اندرکاران برگزاری فعالیت‌های قرآنی سازمان بهزیستی ضمن تشریح چالش‌های پیش روی این فعالیت‌ها به ویژه مسابقات بین‌المللی قرآن روشندلان جهان اسلام، برخی نقدها به این رویداد را نشانه گم کردن مسیر دانستند.
سازمان بهزیستی کشور طی سال‌های اخیر تلاش کرده است تا ورودی همه‌جانبه به عرصه فرهنگی داشته باشد. شاید بسیاری از فعالیت‌های این سازمان را پرداخت مستمری ماهیانه و حمایت‌های مادی از مددجویانش بدانند، در صورتی که اجرای برنامه‌های فرهنگی برای جامعه هدف یکی از مأموریت‌های این سازمان است.
برگزاری سی‌وشش دوره مسابقات سراسری قرآن برای جامعه هدف و چهار دوره مسابقات بین‌المللی قرآن، امضای تفاهم‌نامه با سازمان‌های مختلف برای آموزش قرآن، برپایی محافل انس با قرآن و تشکیل شورای عالی قرآن سازمان بهزیستی بخشی از برنامه‌های فرهنگی سازمان بهزیستی است.
در همین راستا خبرنگار ایکنا میزگردی با حضور حسین سیف‌اللهی، کارشناس قرآن و عترت سازمان بهزیستی و دبیر مسابقات بین‌المللی قرآن روشندلان جهان اسلام و نیز ذبیح‌الله روحی، مسئول فنی مسابقات بین‌المللی قرآن روشندلان جهان اسلام، برگزار کرده است تا چالش‌های این سازمان در عرصه فعالیت‌های قرآنی اعم از مسابقات کشوری و بین‌المللی بیان شود.
ایکنا ــ مسابقات بین‌المللی قرآن روشندلان به عنوان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های فرهنگی و قرآنی سازمان بهزیستی طی این سالها مطرح شده که به نظر می‌رسد بعد از چهار دوره برگزاری به ثبات نسبی رسیده است؛ برای رسیدن به این ثبات چه چالش‌هایی داشته‌اید؟
سیف‌اللهی: همیشه یکی از دغدغه‌های ما در بحث برگزاری مسابقات نابینایان این بود که هم به مجموعه داخلی سازمان و هم به مجموعه‌های قرآنی دیگر اهداف، لزوم و چرایی برگزاری این مسابقات را بشناسانیم. در حال حاضر چهار دوره از این مسابقات را پشت سر گذرانده‌ایم و این دغدغه وجود دارد که برای چه مسابقات را برگزار می‌کنیم و چرا باید این راه را ادامه بدهیم؟
ایکنا ــ مطمئناً پاسخ‌هایی برای این چراها داشته‌اید که مسابقات تاکنون ادامه یافته است، این طور نیست؟
سیف‌اللهی: بله؛ بارها توضیح داده‌ایم که برگزاری این مسابقات یکسری جنبه‌های تبلیغی دارد و یک سری جنبه‌ها که وظیفه سازمان بهزیستی است. روشندلان بخشی از جامعه هدف بهزیستی هستند که با توجه به شرایطشان حق آنهاست که در شرایط مساوی در عرصه قرآنی حضور داشته باشند. همین طور که این فضا را در بحث‌های ورزشی برای افراد دیگر مهیا می‌کنیم، برای فعالان قرآنی که جامعه هدف سازمان بهزیستی هستند هم باید چنین شرایطی را فراهم کنیم.
بنابراین، بر این موضوع تأکید داریم که برگزاری این مسابقات در ایران یک «برند» محسوب می‌شود. در حوزه نابینایان خیلی از کشورهای اسلامی بسیار در امر انتشار کتاب، آموزش و ... هزینه می‌کنند. از سوی دیگر جمهوری اسلامی نیز باید از جایی ورود می‌کرد. به نظر من یکی از حوزه‌هایی که توانستیم پیش‌قدم باشیم، مسابقات بین‌المللی قرآن روشندلان است. بنابراین یکی از چالش‌هایی که طی این سالها داشته‌ایم این موضوع بوده است.
ایکنا ــ در بخشی از صحبت‌های خودتان به هدررفت نیرو برای توجیه مدیران درون‌سازمان نیز اشاره‌ای داشتید؛ چالش‌های درون‌سازمانی پایان یافته یا همچنان وجود دارد؟
سیف‌اللهی: بحث الانم دفاع از سازمان نیست. با وجود این چالش‌ها، خوشبختانه سازمان همیشه همراه بوده است؛ سعی کردند که موانع را بردارند. به هر حال برگزاری مسابقات قرآن یک کار جدید بوده و شاید به طور مستقیم جزء وظایف ذاتی سازمان نبوده است، چون یک رقابت تخصصی است و شاید بیشتر به نهادهای تخصصی قرآنی مربوط می‌شد، ولی ما این همراهی‌ها را در این چند سال دیدیم.
ایکنا ــ برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن از سوی سازمان بهزیستی باعث نشد که بهزیستی این توانایی را در خودش ببیند که در عرصه‌های دیگر هم فعالیت‌های بین‌المللی را آغاز کند؟
سیف‌اللهی: سازمان بهزیستی مخاطبان زیادی دارد و خدمات این سازمان صرفاً برای نابینایان نیست. شاید بتوان گفت سازمانی است که بیش از هر دستگاه دولتی دیگری، تنوع در جامعه هدف دارد. ضمن اینکه نگاه ما به مسابقات بین‌المللی صرفاً برگزاری یک مسابقه نیست، به مسابقات قرآن روشندلان به منزله رویدادی نگاه می‌کنیم که بر اساس آن بتوانیم تعاملات بین‌المللی را در حوزه نابینایان بیشتر کنیم.
با توجه به اینکه مخاطب سازمان بهزیستی زیاد است، شاید نتوانیم این کار را انجام دهیم. سازمان بهزیستی محدودیت‌هایی در حوزه مالی دارد و سعی ما این است برنامه‌ها با محوریت آموزش باشد. برگزاری مسابقات بین‌المللی نیازمند همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های دیگر است. سازمان بهزیستی شاید تمام ابزارهای لازم را برای فعالیت تمام‌عیار نداشته باشد که البته طبیعی است. لذا اجرای چنین برنامه‌ها و فعالیت‌هایی اگر با همکاری دستگاه‌ها و نهادهای دیگر همراه باشد امکان‌پذیر است. لذا اگر دستگاه‌های دیگری کمک و همراهی بیشتری داشته باشند، قطعاً در سازمان بهزیستی این ظرفیت و عزم هست، همان‌گونه که رؤسای مختلف سازمان در این حوزه کم نگذاشتند ولی به هر حال فعالیت‌های گسترده در سطح بین‌المللی نیازمند یکسری امکانات و بودجه است.
ایکنا ــ بعد از اینکه در دوره اخیر رشته قرائت از مسابقات بین‌المللی قرآن روشندلان به خاطر کم بودن تعداد شرکت‌کنندگان حذف شد، این نقد به سازمان بهزیستی وارد شد که سازمان بهزیستی با پشتوانه کافی وارد مسابقات نشده است. یعنی این سازمان باید قبل از آغاز مسابقات برای چندین دوره اقدام به شناسایی شرکت‌کننده می‌کرد یا حتی با کشورهای دیگری هم ارتباط برقرار می‌کرد و بحث آموزش نابینایان آن کشورها را برای حضور در مسابقات ایران برعهده می‌گرفت؛ آیا بهزیستی با چنین رویکردی وارد مسابقات شد یا خیر و به مشکل کمبود شرکت‌کننده فکر کرده بود؟
ذبیح‌الله روحی: براساس تقسیم‌بندی‌ای که در ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن صورت گرفته است، بخش دعوت از شرکت‌کنندگان برعهده کمیته بین‌الملل این ستاد است، یعنی ما اجازه دخل و تصرف چندانی را در این قضیه نداریم، کما اینکه سال گذشته زودتر از موعدی که خود سازمان اوقاف شروع کرده بود، دعوت‌نامه‌ها را تهیه کردیم. با همکاری دوستان ما در خبرگزاری ایکنا دعوت‌نامه‌ها به حدود هشت زبان ترجمه شد، اما با توجه به اینکه کلیات دعوت‌ها برعهده سازمان اوقاف است، دچار کمبود شرکت‌کننده شدیم، وگرنه برای این موضوع مشکلی وجود ندارد.
علاوه بر این، سال گذشته شاهد بودیم که سازمان اوقاف تصمیم گرفت تا یک آزمون مقدماتی از شرکت‌کنندگان در کشور محل سکونتشان به عمل بیاورد. این موضوع باعث شد تا تعداد شرکت‌کنندگان برای حضور در این مرحله ریزش داشته باشد. این البته با وجود ایراداتی که داشت، کار بسیار خوبی هم بود.
ضمناً برخی از کشورها که صاحب جایگاه و صاحب سبک هستند، برگزاری گزینش مقدماتی در کشور خودشان برای شرکت‌کنندگان را جالب ندانستند و تصمیم گرفتند در پاسخ به این موضوع نماینده‌ای را معرفی نکنند. برای مثال در مسابقات روشندلان معمولاً نمایندگان کشور ترکیه جزء رتبه‌های برتر بوده‌اند، اما برگزاری مسابقه گزینشی برای نمایندگان این کشور باعث ناراحتی آنها شد.
ایکنا ــ من به پاسخ سؤال خودم نرسیدم، سؤال من این بود که قبل از اینکه آیین‌نامه مسابقات بین‌المللی قرآن روشندلان را بنویسید، به موضوعی همچون کاهش تعداد شرکت‌کنندگان فکر کرده بودید؟
روحی: اولاً اطلاعی از این موضوع نداشتیم که تعداد شرکت‌کنندگان نباید کمتر از 10 نفر باشد، مسابقات بین‌المللی قرآن روشندلان چهار سال است که برگزار می‌شود. سال اول هم مسابقات فقط در رشته حفظ کل و با حضور نمایندگان 18 کشور برگزار شد، سال دوم هم رشته قرائت را اضافه کردیم و تعداد رشته قرائت در آن سال 13 نفر بود و تعداد شرکت‌کنندگان این رشته در دومین سال برگزاری خود به 9 نفر رسید و طبق قانون نمی‌توانیم برای 9 نفر مسابقه برگزار کنیم، در حالی که مسابقات بین‌المللی قرآن جمهوری اسلامی ایران حتی در دوره‌های بیستم به بعد نیز با حضور تعداد معدودی از کشورها برگزار شد که کمتر از 10 نفر بودند.
ایکنا ــ یعنی شما اعتقاد دارید که حذف رشته تلاوت از مسابقات روشندلان نباید صورت می‌گرفت و سخت‌گیرانه بوده است؟
روحی: من اعتقاد دارم می‌توانستند مقداری کمک کنند، اگر مسابقات با شش یا هشت شرکت‌کننده در رشته قرائت برگزار می‌شد، چه مشکلی ایجاد می‌کرد؟ به یاد دارم در اولین دوره مسابقات بین‌المللی ایران کلاً 12 نفر حضور داشتند که سه نفر از ایران بودند و گفتند هر کدام از ایرانی‌ها بیشترین امتیاز را بیاورد در رده‌بندی نهایی حضور می‌یابد.
سیف‌اللهی: هیچ وقت تلاش نکردیم که که آمار شرکت‌کنندگان رشته قرائت را برسانیم به آماری که در رشته حفظ داریم. نظر من این است که اگر مقداری بیشتر ورود می‌کردیم شاید در رشته قرائت هم حد نصاب را داشتیم، ولی خیلی اصرار نکردیم. اعتقاد دارم با همین حد نصاب 10 یا 11 نفر می‌توانیم برای سالها اقدام به برگزاری مسابقات کنیم. نباید انتظار داشته باشیم که مثلاً چون در رشته حفظ کل تعداد کشورها بیشتر است، در رشته قرائت نیز تعداد کشورها را افزایش دهیم. اگر به مسابقات بین‌المللی بزرگسالان هم نگاه کنید، متوجه می‌شوید که همیشه تعداد شرکت‌کنندگان رشته حفظ کل از قرائت بیشتر است و این امر طبیعی به نظر می‌رسد. ضمن اینکه شاید بتوانیم تعداد شرکت‌کنندگان رشته قرائت را افزایش دهیم، اما باید بدانیم که از یک حدی به بعد کیفیت افت می‌کند. به هر حال در جهان اسلام توجه بسیاری از کشورها به حفظ بسیار بیشتر از تلاوت است. همان گونه که گفتم حذف رشته قرائت از مسابقات روشندلان مقداری سخت‌گیرانه بود.
ایکنا ــ این امر نمی‌طلبد که شما برای جذب افراد بیشتر به مسابقات فعالیت‌های خود را بیشتر کنید، مثلاً اگر قبلاً پنج ماه قبل از آغاز مسابقات کارها را شروع می‌کردید، در دوره بعد هشت ماه قبل از آغاز مسابقات فعالیت‌ها را آغاز کنید یا برنامه‌ای برای آموزش نابینایان کشورهای دیگر داشته باشید؟
سیف‌اللهی: این نکته‌ای که می‌گویید در حوزه داخلی درست است، اما در بحث خارج از کشور شاید یک نگاه آرمانی خیلی خوبی باشد. اتفاقاً نظر مدیران حوزه فرهنگ سازمان بر این است که بتوانیم خارج از کشور فعالیتی داشته باشیم، ولی بالاخره باید در این حوزه به لحاظ توانمندی‌هایی که داریم، فعالیت‌های قرآنی را اولویت‌بندی کنیم. باید ببینیم که آیا فعالیت ما باید پرورش قاری در خارج از کشور باشد؟ این شاید مهم باشد اما الان در آن مرحله نیستیم.
ایکنا ــ در دوره گذشته رشته قرائت از مسابقات حذف شد. بین برخی این نگرانی ایجاد شده است که نکند رشته حفظ کل نیز به چنین سرنوشتی دچار و مسابقات نابینایان حذف شود. برای جلوگیری از چنین موضوعی اقداماتی هم انجام داده‌اید؟ چقدر این تضمین وجود دارد که رشته حفظ هم حذف نشود؟
سیف‌اللهی: به اعتقاد من، در مورد موضوعی که با آمار و عدد و رقم سروکار دارد نباید برداشت یا نتیجه‌گیری حسی داشت. ما تمام امتیازات تیم‌های داوری را، که هر سال سازمان اوقاف اعلام می‌کند، داریم. بر اساس همین ریزنمرات، مسابقات بخش نابینایان هر سال با کیفیت بهتری در قیاس با سال قبل برگزار شده است. در واقع رشد میانگین نمرات شرکت‌کنندگان گویای این است. مسابقات روشندلان به حدی از کیفیت رسیده است که «سعید علی‌اکبری»، از حافظان برجسته و مطرح کشور، رتبه دوم را به دست آورد. بنابراین مسابقاتی که هر سال با کیفیت بیشتری برگزار شده است، چرا باید با حذف شدن مواجه شود؟
روحی: مسابقات در رشته حفظ با کیفیت خوبی در حال برگزاری است و یکی از نشانه‌های باکیفیت بودن آن این است که در چهل‌ودومین دوره مسابقات سراسری قرآن، که از مسابقات بین‌المللی بسیار باکیفیت‌تر است، دو نفر از روشندلان، که در مسابقات بهزیستی هم حضور داشته‌اند، حضور دارند. در مورد حذف رشته قرائت نیز برخی ادعا داشتند که حذف مسابقات به خاطر کیفیت پایین آن بوده است، در صورتی که این گونه نبود و اگر مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی، اندونزی و حتی ایران را نگاه کنید، به جز چهار یا پنج نفر برتر هیچ کسی تلاوت درجه یکی ندارد.
ایکنا ــ چرا سازمان بهزیستی به دنبال برگزاری مسابقات در دو رشته است. این اصرار دلیل خاصی دارد؟
سیف‌اللهی: اگر قرار است در مسابقات بین‌المللی تنوعی داشته باشیم باید دلیلی وجود داشته باشد. در بخش نابینایان این دلیل در تفاوت‌های بین قاری یا حافظ روشندل با سایر نفرات به خوبی مشخص است. در بخش‌هایی مثل طلاب یا دانشجویان از نظر توانمندی تفاوتی با شرکت‌کنندگان در بخش بزرگسالان وجود ندارد و اگر در بخش بزرگسالان شرکت کنند به توانایی‌شان خللی وارد نمی‌شود. به نظر من اگر قرار باشد تفکیکی قائل شویم، بخش روشندلان اولویت بیشتری دارد؛ چرا که این افراد در تمام بحث‌ها اعم از یادگیری و آموزش متفاوت از سایر افراد هستند. به هر حال نگاه ما به مسابقات بین‌المللی به مثابه فعالیتی است که می‌‌خواهیم بر اساس آن ارتباط‌ها را ایجاد و حفظ کنیم. اگر نگاه ما صرفاً یک نگاه فنی باشد، باید بسیاری از مسابقات بین‌المللی برگزار نشوند؛ چرا که سطح فنی بالایی ندارند. به اعتقاد من طرح چنین مباحثی نشان از گم شدن مسیر می‌دهد. ما بر روی موضوعی تمرکز کرده‌ایم که به هیچ وجه موضوع اصلی نیست و در هر شرایطی موظف هستیم برای نابینایان شرایط و امکانات را فراهم کنیم. شاید مقایسه جالبی نباشد، اما اگر به مسابقات المپیک نگاه کنید، تا الان پیش آمده است که بگویند به خاطر سطح پایین شرکت‌کنندگان این مسابقات را برگزار نکنیم یا آن را حذف کنیم؟
ایکنا ــ از بحث مسابقات بین‌المللی کمی دور شویم و به مسابقات سراسری بپردازیم. به نظر می‌رسد رقابت‌های کشوری سازمان بهزیستی هم حال و روز خوشی ندارد و حرف از برگزار نشدن دوره جدید به میان آمده است. این شایعات صحت دارد؟
روحی: مرحله استانی برگزار شده و برای برگزاری مرحله کشوری تأمین اعتبار باقی مانده است. بازدیدها و جلساتی برای تعیین محل برگزاری مرحله کشوری نیز صورت گرفته و خوشبختانه کارها به خوبی پیش رفته است.
سیف‌اللهی: سابقاً سازمان ملزم بود و حتماً سالی یک بار این مسابقات را برگزار می‌کرد. در این چهار پنج سال اخیر به دلیل مشکلات اعتباری دچار مشکل شده‌ایم و این امر مسابقات را تحت تأثیر قرار داده است و غیر از این هیچ مشکلی برای برگزاری مسابقات وجود ندارد.
ایکنا ــ از ابتدای امسال سازمان بهزیستی اقدام به برگزاری محافل انس با قرآن برای جامعه هدف خود کرد. محافلی که سابق بر این کمتر شاهد بودیم و در شکل و ظاهر خوبی هم برگزار می‌شد. این محافل تا پایان سال ادامه دارد؟
روحی: نظر ما این است که در همه حوزه‌ها باید به بحث آموزش توجه ویژه‌ای کنیم و در کنار این به بحث‌های دیگر که برای کل جامعه هدف عمومیت داشته باشد نیز توجه داریم. شاید برای برخی از جامعه هدف ما اجرای برنامه‌های قرآنی در قالب آموزش تخصصی و ... نگنجد، اما چنین افرادی نیز به فعالیت قرآنی نیاز دارند. اجرای محافل انس با چنین هدفی طراحی شده است. به خصوص اینکه مقام معظم رهبری اخیراً به برگزاری مجالسی که فقط در آن کلام الهی استماع شود نیز تأکید داشتند. لذا به نظر رسید اگر بتوانیم فضای خوبی فراهم کنیم که برنامه قرآنی متنوعی را ارائه کنیم که واقعاً جذابیت داشته باشد، مطلوب خواهد بود. این محافل با چنین رویکردی طراحی شده و خوشبختانه مورد استقبال هم قرار گرفت و تا پایان سال شاهد محافل بیشتری نیز خواهیم بود.
تلاش خواهیم کرد تا ماهانه این محافل را برگزار کنیم و بتوانیم آن را در استان‌ها هم گسترش دهیم چون برنامه‌های کم‌هزینه‌ای است و خروجی خیلی خوبی هم دارد.
ایکنا ــ موضوع دیگر شورای عالی قرآن سازمان بهزیستی است که زمانی جلسات آن منظم برگزار می‌شد، اما چند وقت است که دیگر شاهد برگزاری منظم آن نیستیم. علت خاصی داشته است،؟ آیا شورا حذف شده یا مسائل دیگری به وجود آمده است؟
سیف‌اللهی: یکی از دلایل برگزاری نشدن جلسات این شورا بحث جمع شدن اعضاست که بسیار سخت است. اعضای این شورا اغلب در رؤسای سازمان‌های قرآنی هستند که حضورشان گاهی به سختی ممکن می‌شود. شاید هم مقداری اغماض از سوی سازمان بهزیستی بوده باشد. علاوه بر این موارد، دور جدید این شورا با حضور همان افرادی که در دوره‌های قبل بودند با یکسری تغییرات جزئی تشکیل خواهد شد.
ایکنا ــ سازمان بهزیستی و جهاددانشگاهی همواره همکاری‌های مطلوبی با یکدیگر داشته‌اند. بخشی از این همکاری‌ها در قالب طرح «مشکوة» بوده است. ارزیابی شما از این طرح چگونه بوده و انتظارات سازمان بهزیستی را برآورده کرده است؟
سیف‌اللهی: بله، اخیراً نیز تفاهم‌نامه‌ای بین این دو نهاد امضا شد که در یکی از بندهای آن بر اجرای یکسری برنامه‌های مشترک با اولویت برنامه‌های قرآنی تأکید شده است. در یکی از این بندها به صراحت اعلام شده است که برگزاری جشنواره، فعالیت‌های آموزشی و ... با همکاری جهاددانشگاهی صورت بگیرد. پروسه انجام طرح مشکوة نیز در سطح مطلوبی است، هرچند می‌تواند اصلاحاتی نیز داشته باشد. این اصلاحات می‌تواند شامل هزینه‌ها و موارد دیگر شود.
روحی: نکته جالب در مورد این طرح این است که با پایان یافتن دوره، افرادی که در دوره حاضر بودند، تماس‌های بسیار زیادی در مورد زمان آغاز دوره جدید گرفتند که نشان می‌دهد طرح برای مخاطبان اثرگذار بوده است.
انتهای پیام
