فراز و نشیب‌های سینمای ایران در سالی که گذشت

به گزارش ایکنا، سال 98 را شاید بتوان یکی از پر حادثه‌ترین سال‌های نیم قرن اخیر دانست که مردم ایران‌زمین را با بحران‌های گوناگون مواجه کرد. این سال با سیلی ویرانگر آغاز شد و در ادامه اتفاقاتی که مربوط به حوادث آبان‌ماه بود هم استرس فراوانی را به جامعه تحمیل کرد و هم تجربه قطعی اینترنت بسیاری از کسب‌وکارهای حقیقی و مجازی را تحت تأثیر قرار داد. هنوز جامعه از تب و تاب این وقایع رها نشده بود که خبر شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی شوکی دیگر به ایرانیان وارد کرد، اما این پایان ماجراها نبود، چون عده‌ای بسیاری از هموطنانمان در مراسم تشییع پیکر سردار شهید در شهر کرمان جان باختند، بهت و حیرت مردم هنوز فروکش نکرده بود که سقوط هواپیمایی مسافربری اوکراینی فاجعه‌ای دیگر آفرید و مردم مصیبت‌زده ایران چشم‌انتظار پایانی خوش برای سال 98 بودند که شیوع یک بیماری مرگبار نه تنها ایران، بلکه کل جهان را لرزاند و این بیماری تاکنون نزدیک به هزار نفر از هموطنان را به کام مرگ کشانده است. 

 

سینما یکی از حوزه‌های متأثر از وقایع کشور بود و در طول این سال غیر از تعطیلات تقویمی دو بار دیگر نیز تعطیل شد؛ اولین تعطیلی به مناسبت عزاداری شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی بود و حالا برای دومین بار سینماها به دلیل شیوع کرونا چند هفته‌ای تعطیل شده است، در حالی که در این ایام، عموماً اکران‌های نوروزی بیشترین فروش را در سال‌های گذشته داشتند. در گزارش زیر نگاهی اجمالی به وقایع رخ داده در سینمای ایران داریم.

سینمای ایران در سال 98 حدوداً 70 فیلم سینمایی را روانه اکران کرد که در این میان نزدیک به ۲۰ اثر درون مایه طنز داشتند و از بین ۱۰ فیلم پرفروش سال نیز هفت اثر کمدی بودند. این اکران‌ها 296 میلیارد درآمدزایی داشته‌اند. البته این رقم درآمد معقولی برای میزان فروش 70 فیلم سینمایی نیست، چون آثاری که حداقل با رقمی 5 میلیاردی تولید می‌شود باید فروشی بیش از این ارقام را داشته باشند تا سینما به سوددهی برسد. در ضمن بخش عمده‌ای از فروش ذکرشده نیز محدود به چند فیلم پرفروش است و بسیاری از آثار سینمایی حتی نتوانستند هزینه بازیگران خود را بازگردانند. 

سینمای ایران در بهار 113 میلیارد، در تابستان 65، در پاییزه 72 و در زمستان 45 میلیار فروش داشت و این میزان بیانگر کاهش شدید فروش در فصل زمستان است، چون فقط 38 میلیون از 45 میلیارد به فیلم «مطرب» اختصاص دارد و فروش تابستانی سینما که باید بیشترین رقم را داشته باشد به دلیل همزمانی با ماه‌هایی چون رمضان، محرم و صفر اصلاً مطلوب نبود.

 

 

اکران نوروزی سال 98 به فیلم‌های؛ «متری شیش‌و‌نیم»، «غلامرضا تختی»، «چهارانگشت»، «زندانی‌ها»، «رحمان ۱۴۰۰»، «ژن خوک» و «پیشونی سفید» اختصاص داشت که تنها فروش نزدیک به 28 میلیون متری شیش‌و‌نیم دومین ساخته سعید روستایی و 23 میلیونی رحمان 1400 مطلوب بود و دیگر آثار فروشی نامطلوب داشتند. نکته حاشیه‌ای درباره اکران نوروزی به فیلم رحمان 1400 مربوط می‌شود که با وجود فروش خوب از گردونه اکران خارج شد. همچنین فروش ناامیدکننده تختی با توجه به قابلیت‌های بالای فیلم، اتفاق عجیب دیگری در سینمای ایران بود.

در 12 ماه سال 98 تنها 26 میلیون نفر به سینماها رفتند. این رقم در خور تأمل است. برای درک این معضل کافی‌ است تعداد مخاطبان سینمای ایران در سال 98 را با مخاطبان فیلم «عقاب‌ها» که در سال 64 اکران شد مقایسه کنید. در آن سال با وجود این‌که جمعیت ایران نزدیک به 40 میلیون بود نزدیک به هشت‌و‌نیم میلیون نفر این فیلم را دیدند

 

 

در 12 ماه سال 98 فقط 26 میلیون نفر به سینماها رفتند. این رقم درخور تأمل است. برای درک این معضل کافی‌ است تعداد مخاطبان سینمای ایران در سال 98 را با مخاطبان فیلم «عقاب‌ها» که در سال 64 اکران شد مقایسه کنید. در آن سال با وجود این‌که جمعیت ایران نزدیک به 40 میلیون بود نزدیک به هشت‌و‌نیم میلیون نفر این فیلم را دیدند، ولی هم‌اکنون با وجود جمعیت بیش از 80 میلیون نفر، 26 میلیون نفر به سینما رفته‌اند.

درباره تعداد تماشاگران نیز از میان 26 میلیون نفر ذکر شده، یازده میلیون نفر تنها مخاطبانی تهرانی هستند، یعنی 31 استان در مجموع 15 میلیون مخاطب داشته‌اند. این میزان مخاطب تقریباً بیانگر این امر است که سینما در شهرستان‌ها متروک است، در صورتی که در دهه 60 برخی فیلم‌ها در شهرستان‌ها فروش بیشتری داشتند. همچنین؛ کوروش، آزادی، ایران مال، باغ کتاب، هویزه مشهد، مگامال، اطلس مشهد، هنر شهر آفتاب شیراز، چارسو و ملت تهران پرمخاطب‌ترین سینماهای کشور بودند.

 

فیلم سینمایی مطرب ساخته مصطفی کیایی که از نیمه آبان‌ماه نمایش خود را آغاز کرد و به مدت ۱۶ هفته روی پرده سینماها نمایش داشت با فروشی بیش از ۳۸ میلیارد تومان و بیش از دو میلیون مخاطب رکورد پرفروش‌ترین فیلم را در سینمای ۹۸ از آن خود کرد که در مقایسه با فیلم «هزارپا» ابوالحسن داوودی که سال گذشته بیشترین میزان فروش را به خود اختصاص حدود ۵۰۰ میلیون تومان بیشتر بوده است. در جایگاه دوم پرفروش‌ترین فیلم سال، «متری شیش و نیم» سعید روستایی با حدود 28 حضوری موفق در گیشه داشت و در ادامه «تگزاس۲» با فروش ۲۵ میلیاردی جایگاه سوم را به خود اختصاص داد.

 

 

فیلم‌های کمدی در سال 98 جایگاه اصلی فروش را داشتند و دلایل این امر فراوان و درخور تأمل است زیرا وضعیت معیشتی مردم به گونه‌ای است که ترجیح می‌دهند برای رهایی از فشار و استرس، وقتشان را صرف تماشای فیلم‌های کمدی کنند و البته عدم وجود ژانرهای گوناگون در سینمای ایران از عواملی است که به این اتفاق دامن زده است.

 

فیلم‌های کمدی «چشم و گوش بسته»، «چهار انگشت»، «ما همه با هم هستیم» و «زیر نظر» به ترتیب با فروش ۱۲ میلیارد تومان، ۱۰ میلیارد تومان، ۱۰ میلیارد تومان و هشت میلیارد تومانی از جمله فیلم‌های پرفروش سال هستند.

 

سینمای کودک و نوجوان هم با نمایش ۶ اثر «پیشونی سفید ۳ (موزیکال)» با سه میلیارد تومان فروش، «تولدت مبارک » با ۵۳ میلیون تومان، «تپلی و من» با یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان، «تورنادو» با یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان، «منطقه پرواز ممنوع (ماجراجویانه)» پنج میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان و «بنیامین(انیمیشن)» با فروشی بیش از پنج میلیارد تومان سهم کودکان و نوجوانان از گیشه سال ۹۸ بودند. رقمی که در قیاس با گذشته خوب نیست.

در حوزه دفاع مقدس وضعیت بسیار ناامید کننده‌تر بود. چون «۲۳ نفر» و «صدای منو می‌شنوید» تنها فیلم‌هایی بودند که در این ژانر به نمایش در آمدند. در ژانر اکشن هم فیلم «معکوس» به نمایش درآمد که این فیلم با وجود داشتن ساختاری خوب با فروش 150 میلیونی خود جزء کم‌فروش‌ترین آثار سینما در سالی که گذشت بود.

 

در پایان باید آرزو کرد که با اتمام سال 98 و ریشه‌کن شدن بیماری مهلک کرونا روزهایی خوش در انتظار سینمای ایران باشد و هنر هفتم با توجه به ظرفیت‌های فراوانش بتواند به جایگاه واقعی‌اش دست یابد.