فیلم | روش‌های تدبر در قرآن / چگونه درون قرآن سفر کنیم
برای آن که تدبر ناقصی در آیه‌ای نداشته باشیم باید به ارجاعات آن توجه داشت، گاهی این آیه به آیه دیگری برای توضیح دارد و گاهی نکات داخل آیه نیاز به معلمی برای تفسیر دارد که برترین معلمان عالم ائمه هدی(ع) هستند.
به گزارش ایکنا، اسماعیل عاکفی، پژوهشگر علوم قرآنی، در شانزدهمین جلسه روش‌های تدبر در قرآن به بیان یکی دیگر از روش‌های تدبر در قرآن پرداخت که متن و فیلم آن در ذیل آمده است؛
«بسم الله الرحمن الرحیم
در جلسات قبل درباره آیه دوم از سوره مبارکه جمعه «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِی الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِنْهُمْ يَتْلُوعَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَ إِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِينٍ» نکاتی را عرض کردم. اما دیگر نکاتی که می‌توان از آن آموخت، چیست؟ در این آیه آمده است؛ اوست کسی است که در میان اُمی‌ها فرستاده‌ای از خودشان را برانگیخت؛ سؤال این است که این برانگیختن برای رخ دادن چه اتفاقی است؟ می‌توان چنین بیان کرد، اول؛ «يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ» تا برای آنان تلاوت کند و از نشانه‌ها بگوید، دوم؛ «وَيُزَكِّيهِمْ» تا آنان را تزکیه کند، سوم؛ «يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ» حکمت به آنان بیاموزد، چهارم؛ «وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُبِينٍ» هر چند که آنان در گمراهی آشکاری باشند.
در این آیه، نکات بسیار مهمی را برای تدبر در قرآن می‌آموزیم، از جمله اینکه خداوند، بعثت پیامبر اکرم(ص) را به خودش نسبت می‌دهد، «هُوَ الَّذِی بَعَثَ» چون جمله با ضمیر «هو» آغاز شده و اسمیه است، پس یک تأکید است. مثل اینکه این آیه، پاسخ به سؤالی است که شاید فرد یا افرادی پرسیده‌اند که چه کسی پیامبر را برانگیخت؟ خود خداوند در این آیه فرمودند: «این خداوند بود که برانگیخت».
«هو» ضمیر و جانشین اسم است و ما را از تکرار اسم بی‌نیاز می‌کند، پس قطعاً قبلاً اسمی آمده بوده است، پس باید یک مراجعه به آیه قبل داشت. با این آیه این روش را یاد بگیریم که هر موقع آیه، ما را به آیه دیگری ارجاع داد، حتما باید این ارجاع را دقت داشته تا تدبر کاملی داشته باشیم.
اما آیه قبل چه بوده است؟ «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ الْمَلِكِ الْقُدُّوسِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ» اینجا مشخص می‌شود که «هو» به «الله» باز می‌گردد. پس یاد گرفتیم اگر در تدبر به این رسیدیم، این یک «سفر درون‌قرآنی» نام می‌گیرد، «إن القرآن يفسر بعضه بعضا».
حتی قرآن در «يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ» بیان می‌کند که به بیرون آیات قرآن هم نظر بیندازید، یعنی وقتی می‌گوید که پیامبر، کتاب را یاد بدهد، یعنی به جز قرآن، فرمان پیامبر اکرم(ص) را هم گوش کنید.
خلاصه آن که در تدبر در یک آیه قرآن در مواقعی باید ضابطه‌مند به آیات دیگر و در مواقعی نیز ضابطه‌مند به بیرون از قرآن یعنی روایات ائمه هدی(ع) مراجعه داشته باشیم.
امیدوارم این مطلب نیز مفید فایده قرار گرفته باشد.»
یادآور می‌شود، مباحث روش‌های تدبر در قرآن با تدریس اسماعیل عاکفی، مدرس و پژوهشگر قرآنی، به همت ایکنا و با همکاری استودیو مبین جهاددانشگاهی روزهای یکشنبه و پنجشنبه منتشر می‌شود.
انتهای پیام
