سلمان شخصیتی فراملی و فرادینی برای جهانیان است + صوت

حجت‌الاسلام و‌المسلمین علی آتش‌ زر، کارشناس رسانه در گفت‌و‌گو با ایکنا پیرامون شخصیت سلمان فارسی و سریالی که درباره وی در حال ساخت است بیان کرد: برخی از شخصیت‌ها، محلی برای تجلی ویژگی‌های فرا شخصی و ملی هستند.  در کارهای دراماتیک برخی آثار ماجرامحور هستند. یعنی داستانی را روایت می‌کنند و بر محور حوادث و وقایع، داستان را پیش می‌برند اما برخی دیگر کارهایی هستند که صرفاً بر وقایع و حوادث متکی نیستند، بلکه محور اصلی در این کارها، کاراکتر است. در واقع تحولات و احوالات انسانی بر پایه درام شکل می‌گیرد.

وی افزود: شخصیت‌هایی مانند سلمان وسعت و گستره عظیمی دارند و می‌تواند حکایت حال نه یک شخص ملی که تنها متعلق به یک سرزمین یا مذهب است بلکه حکایت حال همه انسان‌ها باشد. به‌نحویکه روایت زندگی ایشان قادر باشد برای همه انسان‌ها کاربرد داشته باشد. همچنین پرداختن به زندگی سلمان فارسی روایتگر با شکوه انسانی است که انتظار می‌رود الگویی برای جمع کثیری از مردم عالم باشد. این رویکرد را در فیلمی که مجید مجیدی درباره حضرت رسول (ص) ساخت شاهد بودیم. وی در کارش تلاش کرده بود شخصیت سلمان را فراتر از دین اسلام نشان دهد.

مجیدی نگاهی جهانشمول به حضرت رسول (ص) داشت

آتش‌زر ادامه داد: در فیلمی سینمایی «محمد رسول الله» مجیدی به گونه‌ای لایه‌های شخصیت را باز کرده بود که رسول الله تنها مختص به دین اسلام نشده بود بلکه همه ادیان را در بر می‌گرفت البته از نگاه قرآنی اسلام هم دینی جامع است که در آن مسیحیت و یهودیت نیز مشاهده می‌شود. به تعبیر مولانا «چونکه صد آمد، نود نیز پیش ماست». پیامبر اکرم (ص) در واقع اسم جامع همه پیامبران است، بنابراین نباید حضرت محمد (ص) را در کنار حضرت موسی (ع) یا حضرت عیسی (ع) قرار دهیم بلکه رسول الله همان موسی (ع) و عیسی (ع) است. برای همین وقتی زیارت‌نامه ائمه را هم می‌خوانم در متن آنها همه پیامبران مد نظر قرار می‌گیرد. این نوع نگاهی نشئت گرفته از برداشتی انسانی است که همه آدمیان را شامل می‌شود.

وی درباره برخی هجمه‌ها که در فضای مجازی پیرامون سلمان مشاهده می‌شود نیز چنین گفت: به نظر می‌آید این رویکردها، اتفاقاتی سطحی و تاریخ گذشته هستند. درباره دلیل رخ دادن چنین مسائلی و هجمه عده‌ای قلیل، نشئت گرفته از تنش‌های سیاسی است وگرنه به لحاظ فرهنگی و تاریخی مباحث ناسیونالیستی کور که در این موارد مشاهده می‌شود قابل استناد نیست. امروز آدم‌های منطقی و متعادل چنین ملی‌گرایی سطحی را برنمی‌تابند زیرا حتی در حوزه ملی‌گرایی نیز امروزه سعی می‌شود نگاهی فراملی را برای شخصیت‌های مدنظرشان قائل شوند. با این توضیح حتی افرادی که می‌خواهند از شخصیت‌ها بهره فراملی برند نیز انتظار می‌رود از وجود سلمان فارسی بهترین استفاده را کسب کنند، چراکه چنین شخصیت‌هایی در تقابل دیگر چهره‌های مطرح جهان قادرند خودشان را اثبات کنند. در ضمن پرداختن به سلمان فارسی قادر است ملی‌گرایی فرهنگی را هم اشباع بکند.

این کارشناس رسانه متذکر شد: در کارهای داوود میرباقری فراز و نشیب‌هایی را شاهد هستیم. برای مثال در سریال «امام علی (ع)» وی به طور کامل نتوانسته بود وجه برجسته و جهانشمول حضرت علی (ع) را تصویر کند اما در سریال «مختارنامه» اینگونه نبود. وی در این کار ترسیمی کامل از پیچیدگی‌های درونی مختار را نشان می‌داد. این امر به گونه‌ای بود که فردی که این سریال را تماشا می‌کرد با آن درگیر می‌شد. این اتفاق درباره سریال «امام علی (ع)» چندان رخ نداد. برای همین جدا از اینکه برخی با این مجموعه ارتباط برقرار نکردند بلکه نسبت به آن موضع هم پیدا کردند.

آتش‌زر یادآور شد: جالب است طبق گفته‌های داود میرباقری وی بعد از ساخت امام علی (ع) در پی ساخت سلمان بود ولی به دلایلی که در صدا و سیما باید آن را جستجو کرد با ساخت این کار موافقت به عمل نیامد! لازم به ذکر است در سریال «مختارنامه» دیگر شاهد نگاه یکسویه به شخصیت‌ها نبودیم. همین امر اتفاقات بسیار خوبی را در «مختارنامه» رقم زد. بعد از موفقیت «مختارنامه» میرباقری اعلام کرد چه خوب که بعد از «امام علی (ع)» سراغ سریال «سلمان» نرفته است، چون تجربه «مختارنامه» به او کمک خواهد کرد که در سریال «سلمان فارسی» ویژگی جامع بودن مد نظر قرار گیرد.

وی اظهار کرد: در سریال «سلمان» میرباقری باید به اندازه‌ای انرژی و سلوک انسانی را جهانشمول نشان دهد تا آن عده قلیلی که در برخی فضاهای فرهنگی و مجازی پیرامون سلمان فارسی نقد وارد می‌کنند، نسبت به سریال حساس شده و آن را ببیند تا در نهایت بعد از دیدن شخصیت و سلوک انسانی سلمان نگاه غلطشان اصلاح شود. همچنین چنین کاری به آنها کمک خواهد کرد که ویژگی فرهنگی سلمان را با نگاهی متعالی مشاهده کنند.

پرهیز از فخرفروشی جاهلی

وی دیگر مزیت ساخت سریال «سلمان فارسی» را چنین توصیف کرد: ساخت چنین سریالی یک دست آورد مهم دیگر هم در پی خواهد داشت، آنهم مبارزه با تفاخر جاهلی است که ممکن است در بین برخی از افراد به دلیل ناآگاهی وجود داشته باشد. در قرآن آمده است یک از ویژگی‌های پیش از اسلام، تفاخر جاهلی (ملی گرایی‌کور) نام برده شده است. مردگان و مقبره‌ها را به عنوان سرمایه‌های ملی به رخ هم می‌کشیدند. قرآن می‌گوید « أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ » « تفاخر به بيشترداشتن شما را غافل داشت تا كارتان [و پايتان] به گورستان رسيد.» در حقیقت قرآن می‌گوید تفاخرات جاهلی شما را دیوانه کرده تا جایی که مقبره‌ها را به عنوان برتری‌های ملی و قبیله‌ای به رخ هم می‌کشید.

آتش‌زر در پایان گفت: امیدوارم داود میرباقری بتواند شخصیت جامع سلمان را به خوبی شکل دهند تا کسانی که به دلیل تعصبات جاهلی که از قرن 17 و یا 18 به جا مانده و اسیر برخی اشتباهات شده‌اند نگاهشان اصلاح شود.