راهبرد نگاه به شرق، ناقض شعار «نه شرقی نه غربی» نیست + صوت
کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه شعار «نه شرقی نه غربی» به معنای تحت سلطه هیچ قدرتی نبودن و عدم وابستگی به شرق و غرب است، گفت: در وضعیت فعلی این کشورهای شرقی هستند که دست دوستی را به سمت ما دراز کرده‌اند و دلیلی ندارد ما این دست دوستی را نفشاریم و دولت سیزدهم با راهبرد نگاه به شرق به دنبال ایجاد توازن در روابط و سیاست خارجی است.
عماد آبشناس، کارشناس و تحلیلگر مسائل بین‌الملل، در گفت‌وگو با ایکنا درباره مسائل مطرح شده پیرامون سیاست نگاه به شرق و طرح برخی انتقادات نسبت به تناقض توسعه و تعمیق روابط با قدرت‌هایی مانند روسیه و چین با شعار اصولی و انقلابی «نه شرقی نه غربی» گفت: اغلب این مسائل از سوی کسانی مطرح شد که کاملا غربگرا هستند در حالی که در اوایل انقلاب چپ‌گرا و مخالف آمریکا بودند ولی امروز مدعی حمایت از رابطه با آمریکا هستند اما چون ایران در دولت سیزدهم به دنبال ایجاد توازن در روابط و سیاست خارجی است شروع به سر دادن چنین شعارهایی کرده‌اند.
وی افزود: واقعیت این است که شعار «نه شرقی نه غربی» به معنای تحت سلطه هیچ قدرتی نبودن و عدم وابستگی به شرق و غرب است؛ مطمئن هستم اغلب کسانی که این شعار را در مقابل گسترش روابط ایران با روسیه و چین مطرح می‌کنند، کاملا اهداف و معنای این شعار را می‌دانند. امروزه در سطح جهانی دیگر کشوری وجود ندارد که به تنهایی بخواهد در معادلات بین‌المللی فعالیت کند و کشورها تلاش می‌کنند، توازن در روابط خود با همه کشورها ایجاد کنند.
بیشتر بخوانید:
- نگاه دولت سیزدهم به روسیه واقع‌بینانه است
- تعمیق روابط با روسیه با ملاحظه حفظ استقلال تصمیم‌گیری کشور
آبشناس اظهار کرد: متأسفانه در سال‌های اخیر تلاش زیادی شد تا رابطه سلطه‌گرانه غرب بر ایران احیا شود که خوشبختانه این مسئله با شکست مواجه شد و امروز ایران درصدد آن برآمده با گسترش رابطه با شرق این توازن و تعادل را در مقابل غرب برقرار کند. غربی‌ها زمانی که مشاهده کردند ایران رابطه خود را با سایر کشورها کاهش داده، فشارها علیه ایران را تشدید کردند و در مجامع بین‌المللی و شورای امنیت چون روابط خارجی ایران براساس توازن با کشورها نبود قطعنامه‌هایی علیه ایران صادر می‌شد و همه آن را تأیید می‌کردند اما امروزه که سیاست نگاه به شرق و تحکیم روابط با شرقی‌ها در پیش گرفته شده می‌بینیم سر و صدای غرب‌گرایان درآمده است، در حالی که صحیح همین است که رابطه خود را با همه کشورها بهبود ببخشیم.
منافع بیشتر کشور در رابطه با شرق تا غرب
این کارشناس مسائل بین‌الملل بیان کرد: لزوم بهبود روابط این است که هر کشوری دست دوستی به سمت ما دراز می‌کند آن را بفشاریم و در وضعیت فعلی این کشورهای شرقی هستند که دست دوستی را به سمت ما دراز کرده‌اند و دلیلی ندارد ما این دست دوستی را نفشاریم. اگر هم در آینده غربی‌ها تحریم‌ها را لغو کردند و خواستند با ما روابط دوستانه برقرار کنند، درهای ایران به روی آنها نیز باز است اما به شرطی که بدعهدی و بی‌تعهدی در روابط انجام ندهند.
آبشناس درباره اینکه آیا توسعه روابط ایران با شرق می‌تواند به منزله یک هشدار و اهرم فشار به غربی‌ها عمل کند، گفت: دقیقا همینطور است اما باید به این نکته توجه کرد که منافع ما در رابطه با شرق بسیار بیشتر از منافع رابطه با غربی‌هاست. اینجا منظور از شرقی‌ها هم فقط چین و روسیه نیست بلکه کشورهای آسیای میانه، شرق و جنوب شرقی آسیا، غرب آسیا و شمال آفریقا هم در این مجموعه محسوب می‌شوند.
وی ادامه داد: اگر ما بخواهیم از منظر اقتصاد استراتژیک به آنها نگاه کنیم می‌بینیم که ایران می‌تواند برای این کشورها صادرکننده تلقی شود در حالی که در رابطه با غرب نقش ما بیشتر واردکننده است و نهایتا ایران به آنها نفت صادر خواهد کرد. امروز کشورهای آسیای میانه، چین و روسیه تشنه کالای ایرانی هستند و رابطه با این کشورها منافع اقتصادی زیادی را نصیب ایران می‌کند.
استفاده از سیاست نگاه به شرق برای برقراری توازن استراتژیک
آبشناس درباره اینکه نگرانی برخی دلسوزان کشور از برقراری روابط راهبردی با روسیه و چین این است که ایران به کارت بازی آنها در مقابل غرب تبدیل شده و آنها بر تصمیم‌گیری‌های مستقلانه کشور تأثیر بگذارند، گفت: من هم تأیید می‌کنم که همه کشورها در درجه اول به دنبال منافع خود هستند و اصلاً اگر کشوری اینگونه عمل نکند اشتباه می‌کند؛ ما نیز باید به دنبال منافع خود باشیم و منافع خود را از این روابط کسب کنیم. قطعاً روسیه و چین در روابط با غرب منافعی دارند که ما باید حتماً به این مسئله توجه کنیم و نمی‌توان توقع داشت چین که سالانه 5 هزار میلیارد دلار با آمریکا رابطه دارد، این رابطه را به خاطر ایران کنار بگذارد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل بیان کرد: در عین حال ایران، روسیه و چین علیرغم منافع مستقلی که دارند در مواردی منافع مشترک دوجانبه و سه‌جانبه دارند و در سایر موارد باید مراقب بود که منافع طرف مقابل کجا ایجاب می‌کند با ما همکاری کند و این ما هستیم که باید از رابطه با آنها برای ایجاد یک توازن استراتژیک در رابطه با دیگر کشورها استفاده کنیم.
اشتباه برجام را در رابطه با شرق تکرار نکنیم
آبشناس در پاسخ به این سؤال که عده‌ای در داخل با ارائه یک تصویر غلط از تأثیر رابطه با روسیه و چین در حل بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور، مسیر اشتباه تجربه برجام و تأثیر گسترش رابطه با غرب را برای رفع مشکلات کشور طی می‌کنند، گفت: این یک تصور اشتباه است که فکر کنیم همه مشکلات کشور با برقراری رابطه با یک یا چند کشور حل می‌شود، در صورتی که برقراری روابط با همه کشورها به صورت متعادل و متوازن تأمین‌کننده منافع کشور است. در واقع به مثابه تجربه برجام نباید به سمت یک طرف غش کرد.
وی اضافه کرد: البته مجموعه ساختار دولتی در کشور بیشتر متمایل به رابطه غرب است و هنوز هم همینطور است. ساختار تجاری کشور نیز عادت به رابطه با غرب دارد و حتی ساختار اجتماعی ما نیز به خرید کالاهای غربی تمایل بیشتری دارد و این فرهنگ فعلاً در جامعه ما وجود دارد.
وی یادآور شد: بعد از برجام هم دولت ایران به یکباره کاملاً به سمت غرب و به ویژه اروپایی‌ها رفت و استدلالش این بود که اگر اروپایی‌ها در ایران منافع اقتصادی داشته باشند، این امر می‌تواند ضامن بقای برجام باشد تا اگر آمریکایی‌ها خواستند مجدداً ایران را تحریم کنند با مقاومت اروپایی‌ها مواجه شوند. در حالی که دیدیم اینگونه نشد و اروپایی‌ها، برخلاف برخی که می‌گویند قدرت مقاومت را مقابل آمریکا نداشت، اصلاً اراده مقابله با آمریکا را نداشتند و نمی‌خواستند رابطه خود با آمریکا را به خاطر ایران به خطر بیندازند. همین فردا هم اگر برجام امضا شود خیلی از افراد در ساختار دولتی، اقتصادی و اجتماعی کشور تمایل به برقراری رابطه با کشورهای غربی دارند و هنر دولت در این است که بتواند این توازن را در روابط خارجی برقرار کند و کاملاً به یک سمت متمایل نشود.
آبشناس در پایان تصریح کرد: شاید یکی از دلایل مهمی که آمریکا از برجام خارج شد این بود که دولت ایران بیش از 90 درصد پروژه‌های خود را به اروپایی‌ها واگذار کرد و سهمی برای آمریکا قائل نشد و به همین دلیل آنها وقتی دیدند منافعی در ایران ندارند از برجام خارج شدند و آقای ترامپ به صراحت این مسئله را بیان کرد. پس اگر توافق جدیدی در وین امضا و تحریم‌ها برداشته شد، دولت باید تلاش کند تعادل را در روابط با همه کشورهای شرقی و غربی ایجاد کند زیرا این تعادل می‌تواند یک موازنه بین‌المللی در جهت منافع ملی ما برقرار کند.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
