جای خالی علوم هنری، تربیتی و مدیریتی در فضای مجازی

به گزارش ایکنا، محمدمهدی حبیبی، رئیس سازمان مردم‌نهاد فضای مجازی پاک و فارغ‌التحصیل دانشگاه صنعتی شریف، 14 خردادماه در نشست علمی «بررسی اثرات شبکه‌های اجتماعی بر زندگی انسان»، گفت: مسئله بسیار مهم این است که طراحی و مدیریت شبکه‌های اجتماعی در دست چه کسانی است و چه الگوی رفتاری را ترسیم و تصویر می‌کنند.

وی ادامه داد: اینستاگرام، تلگرام، توئیتر و ... هر کدام الگوی رفتاری خاصی را ترویج می‌کنند، مثلا در توئیتر، نغزگویی و کلام کوتاه ترویج می‌شود و در اینستاگرام، بحث رقاصه‌های اینتساگرامی فاجعه‌های بزرگی برای کشور رقم زده‌اند، در حالی که چنین پدیده‌ای تا 10 سال قبل  در کشور ما وجود نداشت و علت آن تعیین الگوی رفتاری دیده‌شدن و افزایش دنبال‌کننده است.

رئیس سازمان مردم‌نهاد فضای مجازی پاک افزود: در این فضا کسی که جذابیت بصری بیشتری تولید کند و دیده شود، طبیعتا افراد بیشتری جذب او خواهند شد و برخی هم جذب چنین سبک زندگی می‌شوند و از طرفی اجازه فراگیرشدن قهرمانانی چون سردار سلیمانی را در این فضا نمی‌دهند. در کشور ما جای خالی علوم تربیتی و مدیریتی و علوم هنری در مقابله با چنین فضایی حس می‌شود، زیرا فضای مجازی صرفا یک رسانه مانند یک پایگاه خبری و خبرگزاری نیست.

وی اضافه کرد: مثلا در سال 1397 در جریان فیلترینگ تلگرام، اتفاقات کمتر شنیده‌شده ای ایجاد شد و از جمله بحث اقتصادی آن؛ چیزی به نام رمزارز تلگرام قرار بود ارائه شود؛ اگر این رمزارز ارائه می‌شد چه اتفاقی می‌افتد؟ به میزانی که افراد متقاضی رمز ارز بودند به همان مقدار باید پول از کشور خارج و به صاحبان تلگرام داده می‌شد و آن‌ها می‌توانستند به هر بهانه‌ای این رمزارزها را بلوکه کرده و از دسترس صاحبان آن خارج کنند.

حبیبی بیان کرد: همچنین همه سیاستگذاری‌های پولی، مالی و اقتصادی که در اختیار بانک مرکزی است از جمله بحث مالیات و بیمه و ... از دست حاکمیت کشور خارج و به این شبکه اجتماعی منتقل می‌شود؛ این امر، نشان می‌دهد شبکه اجتماعی فقط رسانه نیست و بحث اقتصاد و حکمرانی هم هست. در یک پلتفرم، صاحب آن است که انتخاب می‌کند یک کاربر وجود داشته باشد یا وجود نداشته باشد و اگر هست چه مقدار دارایی داشته باشد و به چه کسانی منتقل شود و یا نشود.

وی اضافه کرد: از طرفی دائما هم تبلیغ می‌کردند که مشکل امروز مردم نان و اقتصاد است نه تلگرام و محدودیت فضای مجازی و اگر این فضا را رها کنید، مردم حرف‌های خوبی خواهند زد و چالشی هم ایجاد نمی‌شود، ولی این درک درستی از واقعیت فضای مجازی نبوده و نیست؛ فضای مجازی فرهنگ، اقتصاد، سیاست و تمام عرصه‌های زندگی ما را مورد هدف قرار داده است.

شبکه‌های مجازی، آزادی را به مخاطره انداخته‌اند

رئیس سازمان مردم نهاد فضای مجازی پاک تصریح کرد: وزیر کشور ما از متولیان یکی از این کانال‌های پیام رسان درخواست دارد که این کانال شما در کشور ما کشته و قربانی می‌گیرد و آن را ببندید و آن‌ها دو روز بستند و بعد دوباره با همان کاربران اقدام به گشودن آن کرد یعنی ما تحت مدیریت آن‌ها هستیم.

وی افزود: بحث دیگر آزادی است، اینکه آزادی چگونه تعریف می‌شود، در کجای  دنیا چنین وضعی وجود دارد که 50 میلیون نفر عکس و اسم قهرمان شهید خود یعنی سردار سلیمانی را در فضای مجازی نشر دهند و آن وقت یک حاکمیت دیگری بتواند آن‌ها را ساکت کند؟ ما در شبکه‌های اجتماعی با چنین وضعی روبرو هستیم که به ۵۰ میلیون کاربر خود اجازه رفتار آزادانه و انتخابگر نمی‌دهند.

حبیبی اظهار کرد: یکی از مشکلات اساسی بشر امروز این است که ما قصد داریم برخی مسائلی را که ریشه در گرایش بشر دارد با دانش پاسخ دهیم. اگر کسی به خاطر عدم اطلاع از موضوعی دست به کاری بزند، ضعف دانشی دارد ولی امروز مشکل ما عدم اطلاع نیست بلکه موضوع گرایش غلط است و وقتی نوجوان و جوان در فضایی قرار گرفت که به آن تمایل دارد، نمی‌تواند مقاومت کند.  

فضای مجازی صرفا رسانه نیست

وی با تأکید بر اینکه فضای مجازی، صرفا رسانه نیست گرچه رسانه هم هست، بیان کرد: دلیل این خلط و اشتباه، رشد همزاد بین رسانه‌های مجازی و فضای مجازی است یعنی ما با فضای مجازی با وبلاگ و سایت و خبرگزاری آشنا شدیم ولی به مرور بخش‌های دیگری از فضای مجازی خودنمایی کرد که رمزارزها و ... نمونه آن است لذا فضای مجازی بخش دوم زندگی ما هست.

رئیس سازمان مردم نهاد فضای مجازی پاک افزود: در فضای حقیقی، اگر شما در یک فضا باشید در فضای دیگر نیستید ولی در فضای مجازی شما در آن واحد می‌توانید در چند کشور حضور داشته باشید و فرهنگ‌ها و سبک زندگی‌های مختلف با شما مرتبط باشند و همین سبب رخ دادن اتفاقات جدید می‌شود.

وی تصریح کرد: اهمیت فضای مجازی در ساخت تمدن مجازی است یعنی همانطور که در فضای حقیقی مردم دور هم جمع شده و قلمرو زندگی و ساختار حاکمیتی شکل داده‌اند، عینا چنین فضایی در شبکه مجازی هم وجود دارد و پایه‌های تمدن ما در فضای مجازی را صاحبان آن‌ها شکل می‌دهند.

ایجاد تمدن در فضای مجازی

حبیبی افزود: اگر ما قرار است تمدن اسلامی ایجاد کنیم، کلمه توحید محور حرکت ما باید باشد ولی برخی یکسری محورهای موازی قرار می‌دهند از جمله اینکه محور آن چیزی است که اکثریت و سرمایه‌داران می‌گویند یا عدالتی را بر مبنای فکر خود تعریف کرده و آن را ملاک و معیار قرار دهند و در همه اینها صاحبان این شبکه‌ها نقش اصلی را دارند.