حقى بر پرهيزکاران؛ خوب وصیت کنیم

با آغاز ماه محرم، هفته احيای امر به معروف و نهی از منكر نیز آغاز شده است؛ البته همه به خوبی می‌دانیم که امر به معروف و نهی از منکر یکی از فروع دین است و آشنایی با ابعاد و نحوه عمل به این واجب دینی بر هر مسلمانی واجب است و آن را به هیچ هفته یا دهه‌ای نمی‌توان محدود کرد.

خبرگزاری ایکنا بنابر رسالت تبلیغی خود درصدد است طی این دهه به برخی از مباحث مهمی که مورد تأکید تعالیم اسلامی بوده و امر به معروف در این زمینه می‌تواند به رشد و تعالی فرد و جامعه کمک کند، بپردازد.

یکی از اقدامات مهمی که اسلام به آن تأکید و پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در خصوص آن احادیث متعددی بیان کرده‌اند، مسئله مهم وصیت کردن است. خداوند در آیه 180 سوره بقره می‌فرماید: «كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْرًا الْوَصِيَّةُ لِلْوَالِدَيْنِ وَالْأَقْرَبِينَ بِالْمَعْرُوفِ حَقًّا عَلَى الْمُتَّقِينَ؛ بر شما مقرر شده است كه چون يكى از شما را مرگ فرا رسد اگر مالى بر جاى گذارد براى پدر و مادر و خويشاوندان [خود] به طور پسنديده وصيت كند [اين كار] حقى است بر پرهيزگاران».

رسول خدا (ص) مى‌فرمايد: سزاوار نيست مسلمان شب بخوابد، مگر اين كه وصيت نامه‌اش زير سر او باشد. همچنین می‌فرمایند: هر كس هنگام مرگ، وصيتش نيكو نباشد در مروت و عقل او نقصان است. 

در روايت نیز آمده است: كسى كه بدون وصيت از دنيا برود، به مرگ جاهليت مرده است. همچنین امام باقر علیه السلام مى‌فرمايد: كسى كه هنگام مرگ براى خويشاوندانش وصيت نكند، عمل خود را با معصيت ختم كرده است.

حال باید گفت آيا با وجود قانون ارث، وصيت ضرورتى دارد؟

آيا با وجود قانون ارث، وصيت كردن ضرورتى دارد؟ در پاسخ باید گفت: فقط يک عده از بستگان، از قانون ارث آن هم روى حساب معينى، بهره‌مند مى‌شوند، در حالى كه چه بسا عده‌اى ديگر از فاميل نياز مبرم به كمک‌هاى مالى داشته باشند. از سوى ديگر، گاهى مبلغ ارث در مورد بعضى از وارثان پاسخگوى نيازشان نيست. همچنين گاهى انسان مايل است كارهاى خيرى انجام دهد؛ اما در زمان حياتش موفق به آن نشده است؛ از اين رو، عقل و منطق ايجاب مى‌كند كه از اموال خود براى پس از مرگش برخوردار شود.

همچنین گاهى ممكن است ديونى شرعى بر عهده انسان باشد و يا به اشخاصى بدهكار باشد و آنها را نپرداخته باشد، بر او واجب است نسبت به آنها وصيت كند.

مجموعه اين امور موجب شده است كه در كنار قانون ارث، وصيت کردن نيز مقرر و به مسلمانان اجازه داده شود كه نسبت به یک سوم از اموال خود براى پس از مرگ خويش تصميم بگيرند. وصيت، نوعى دورانديشى و واقع‌بينى غيرقابل انكار است و اگر مايه طول عمر نباشد، هرگز كوتاهى عمر را در پى نخواهد داشت.

حال که جایگاه و اهمیت وصیت کردن را متوجه شده و پی بردیم که پیامبر(ص) و ائمه(ع) چقدر نسبت به این معروف مهم تأکید دارند، چه خوب است که همدیگر را به خوب وصیت کردن تذکر دهیم. البته این امر به معروف منحصر به افراد مسن یا بیمار نیست چراکه هیچ کس نمی‌داند چه زمانی مرگ او فرا خواهد رسید، پس چه خوب که همدیگر را به مشخص کردن وضعیت مالی، دیون و کارهای خیری که دوست داریم با اموال ما انجام شود، وصیت کنیم.

امر به وقف و خیرات اموال از جمله بهترین امر به معروف‌هایی است که می‌توانیم به هم هدیه دهیم و البته امر به معروف مهم عمل به وصیت نیز بسیار مهم است. متأسفانه در جامعه شاهد هستیم که برخی از فرزندان به وصیت‌هایی که والدین آنها زباناً بیان کرده و به صورت قانونی آنها را ثبت نکرده‌اند عمل نمی‌کنند. توصیه برای عمل به وصیت نیز از امر به معروف‌های بسیار ارزشمندی است که باید در جامعه ترویج شود.