نقش‌آفرینی زوجین برای هدیه حال خوب به یکدیگر + فیلم
یکی از نکاتی که زوجین باید در خانواده به آن توجه داشته باشند، این است که عملکرد آنان تا چه حد می‌تواند در ایجاد حال خوب برای طرف مقابل مؤثر باشد. حال خوب همسر یک مسئله فردی نیست؛ زوجین اگر مراقب حال و آرامش شریک زندگیشان باشند، این آرامش و نشاط به کل خانواده تسری پیدا می‌کند.
در دنیای پرشتاب و پیچیده امروز، خانواده به عنوان کانون آرامش و پایگاه اصلی تربیت، با چالش‌ها و فرصت‌های بی‌شماری روبرو است. نقش خانواده در شکل‌دهی به شخصیت، تأمین سلامت روان و ایجاد یک جامعه پویا بر کسی پوشیده نیست. اما چگونه می‌توان این نهاد مقدس را در برابر طوفان‌های فکری و فرهنگی این عصر، استحکام بخشید و بر غنای آن افزود؟
مؤسسه خانواده اسلامی و تربیت معنوی «خاتم» در همکاری با خبرگزاری ایکنا با باور به اینکه خانواده اسلامی، سنگ بنای تمدن نوین اسلامی است، مجموعه‌ای ارزشمند از درس گفتارهای تخصصی را با عنوان «خانواده؛ محور زندگی و آگاهی» تولید کرده است.
در این سلسله گفتارهای آموزشی، اساتید و صاحب‌نظران برجسته به بررسی ژرف‌ترین مباحث در حوزه‌های سلامت روان، تربیت نوجوان، تحکیم بنیان خانواده و سواد رسانه‌ای و ... خواهند پرداخت. با ما در این سفر معرفتی همراه شوید تا بیاموزیم چگونه می‌توان خانواده را به کانونی امن، پرنشاط و پایدار برای پرورش نسل فردا تبدیل کرد.
سمیه حسنی‌حلم، مشاور حقوقی خانواده در سیزدهمین قسمت از مجموعه آموزشی «خانواده؛ محور زندگی و آگاهی» به «حقوق و تکالیف خانواده» پرداخته است که در ادامه با هم می‌بینیم و می‌خوانیم.
حسن معاشرت زوجین
در قسمت‌های پیشین پس از تبیین ضرورت آگاهی‌های حقوقی و تأکید بر حقوق و تکالیف متقابل زوجین و همچنین، تقسیم‌بندی تکالیف به امور مالی و غیرمالی به یکی از زیرمجموعه‌های تکالیف غیر مالی که زوجین ملزم به رعایت آن هستند اشاره شد و آن بحث حسن معاشرت است.
در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به‌صراحت آمده است که طرفین مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند. سؤال اینجاست که ما تا چه اندازه خود را در برابر همسرمان مکلف به حسن معاشرت می‌دانیم؟ اصلاً تعریف و مصادیق حسن معاشرت چیست؟ و آیا تاکنون درباره این تعاریف با همسرمان گفت‌وگو کرده‌ایم تا بدانیم برداشت او از حسن معاشرت چیست؟
به‌عنوان وکیل بارها از برخی خانم‌ها در جلسات مشاوره می‌شنوم که می‌گویند: «در زندگی زناشویی آزار می‌بینم، اذیت می‌شوم، رنج می‌کشم». البته این رنج و آزار می‌تواند برای هر دو طرف زن یا مرد وجود داشته باشد، اما به دلیل فرهنگ غالب جامعه و همچنین، به‌سبب سازوکارهای حقوقی و نحوه اجرای قانون در محاکم، آقایان در موقعیت راحت‌تری قرار دارند تا در صورت غیر قابل تحمل دانستن شرایط به پایان‌دادن رابطه اقدام کنند؛ در حالی که بسیاری از بانوان خود را موظف و مقید به ماندن در زندگی می‌دانند.
حال پرسش مهم این است که من تا چه اندازه مراقب هستم که همسرم آزار نبیند؟ آیا تاکنون از او پرسیده‌ام که چه چیز در زندگی مشترک تو را می‌رنجاند؟ یا چه رفتارهایی موجب آزار و ناراحتی تو می‌شود؟
به نظر می‌رسد گفت‌وگو درباره چنین موضوعاتی چه پیش از ازدواج و چه در طول زندگی مشترک امری ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. این گفت‌وگوها می‌تواند زوجین را به برداشت‌ها و جملات مشترک برساند و مانع بروز بسیاری از ناراحتی‌ها، کدورت‌ها و تنش‌های آتی شود.
جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی
در قسمت‌های پیشین به ضرورت آگاهی‌های حقوقی، تقسیم‌بندی تکالیف به مالی و غیرمالی و همچنین، تأکید بر حقوق و تکالیف متقابل در زندگی زناشویی پرداختیم. یکی از پرسش‌هایی که برای بسیاری از عزیزان مطرح می‌شود این است که اگر پیش از شروع زندگی مشترک درباره این موضوعات گفت‌وگو نکرده‌ایم، یا شروط مهم و حیاتی را مکتوب نکرده‌ایم، آیا زندگی ما متضرر شده است؟ آیا راهی برای جبران وجود ندارد؟
پاسخ ما این است که در هر زمانی ورود به این مباحث بی‌تردید پرخیر و برکت خواهد بود و باید توجه داشت که تأکید ما صرفاً بر گرفتن حق از طرف مقابل نیست . همان‌گونه که گفتیم آگاهی از حقوق ضروری است، اما پیش از آن باید از خود بپرسیم: در برابر این حق، چه تکلیفی بر عهده من است و آیا آن را به‌درستی انجام داده‌ام یا نه؟
یکی از نکاتی که زوجین باید در خانواده به آن توجه داشته باشند، این است که عملکرد آنان تا چه حد می‌تواند در ایجاد حال خوب برای طرف مقابل مؤثر باشد. حال خوب همسر یک مسئله فردی نیست؛ زوجین اگر مراقب حال و آرامش شریک زندگیشان باشند، این آرامش و نشاط به کل خانواده تسری پیدا می‌کند. حال خوب پدر و مادر حال فرزندان را می‌سازد و حتی در بسیاری از موارد موجب آرامش و رضایت خانواده‌های دو طرف نیز می‌شود.
از سوی دیگر لازم است مراقب باشیم که رفتارهای ما چه از سوی زن و چه مرد چه اندازه می‌تواند در از بین بردن آرامش و تخریب حال خوب همسر اثرگذار باشد. همچنین، باید بدانیم که نقش ما در خانواده تنها یک نقش عاطفی یا شخصی نیست؛ خانواده سالم یکی از مهمترین عوامل کاهش آسیب‌های اجتماعی است.
به همین دلیل در ادامه این برنامه‌ها بیشتر درباره این موضوع گفت‌وگو خواهیم کرد که من خانم و شما آقای محترم چگونه می‌توانیم در کاهش آسیب‌های اجتماعی مؤثر باشیم.
حال خوب بسازیم
در قسمت‌های پیشین به‌طور مفصل به ضرورت آگاهی‌های حقوقی، حقوق و تکالیف متقابل میان زوجین و نیز اقسام تکالیف مالی و غیر مالی که زوجین مکلف به انجام آن هستند پرداختیم. همچنین، درباره حسن معاشرت نقش هر یک از زوجین در بهبود حال یکدیگر و تأثیر عملکرد خانواده‌ها و زوجین بر جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی گفت‌وگو کردیم و قرار بر این بود که این بحث را ادامه دهیم.
یکی از نکاتی که ضرورت آموزش و تمرین مداوم آن بسیار احساس می‌شود، این است که هرچند افراد باید مهارت‌های فردی لازم را بیاموزند تا بدون اتکا به دیگران بتوانند به رشد شخصی برسند و حال خوبی داشته باشند، اما از لحظه خوانده‌شدن عقد و شکل‌گیری رابطه زوجیت، زن و مرد به‌صورت ضمنی متعهد می‌شوند که به رشد معنوی، فردی و حال خوب یکدیگر کمک کنند.
به بیان دیگر، یکی از مصادیق حسن معاشرت، کمک به بهبود حال طرف مقابل است. ممکن است این پرسش مطرح شود که حال طرف مقابل چه ارتباطی به من دارد؟ من وظایف خودم را انجام می‌دهم و اگر او حال خوبی ندارد، چه نقشی بر عهده من است؟
پاسخ این است که یک همراه و همدل در زندگی مشترک با نوع نگاه، رفتار و عملکرد خود تأثیر بسزایی بر وضعیت روحی طرف مقابل دارد. یکی از پدیده‌هایی که متأسفانه این روزها شاهد افزایش آن هستیم، افزایش نرخ افسردگی، به‌ویژه در میان زنان است. زمانی که به ریشه‌های این موضوع پرداخته می‌شود، مشخص می‌شود که در بسیاری از موارد حضور یک همسر همراه و حمایتگر می‌تواند نقش بسیار مهمی در کاهش افسردگی یا حتی جلوگیری از بروز آن ایفا کند.
البته روشن است که با وجود مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فشارهای زندگی نمی‌توان همیشه حال خوب داشت، اما می‌توان در روزهایی که حالمان بهتر است، مراقب حال طرف مقابل نیز باشیم و به بهبود آن کمک کنیم.
به نظر می‌رسد یکی از وظایفی که زن و مرد با آغاز زندگی مشترک چه به زبان و چه به‌صورت ضمنی نسبت به یکدیگر می‌پذیرند، کمک به ایجاد و حفظ حال خوب یکدیگر است، وظیفه‌ای که اگر به‌درستی انجام شود، می‌تواند بسیاری از آسیب‌های روانی و اجتماعی را کاهش دهد.
مدیریت اختلافات در زندگی مشترک
در ادامه مباحث مربوط به ضرورت آگاهی‌های حقوقی و بررسی حقوق و تکالیف متقابل زوجین در رابطه نکاح به تکالیف غیرمادی پرداختیم و در این چارچوب موضوع حسن معاشرت را مورد توجه قرار دادیم، اینکه توجه و دقت نسبت به مصادیق حسن معاشرت تا چه اندازه می‌تواند در بهبود حال فرد و همسر او مؤثر باشد.
یکی از پرسش‌هایی که معمولا مطرح می‌شود این است که آیا ممکن است وارد زندگی مشترکی شویم که در آن هیچ اختلافی وجود نداشته باشد؟ آیا اصلاً نمونه‌ای از چنین زندگی‌هایی در اطراف ما قابل مشاهده است؟ با اطمینان عرض می‌کنم هیچ زندگی بدون اختلاف و چالش وجود ندارد. اگر زندگی کاملا بی‌چالش بود، جای تعجب داشت. اختلاف میان دو انسان با جنسیت، نقش‌ها و ویژگی‌های جسمانی متفاوت، امری کاملاً طبیعی است.
اما نکته مهم چگونگی مدیریت این اختلافات است و اینکه در زمان بروز تعارض، چه واکنشی باید نشان داد. یکی از توصیه‌های قطعی من به‌عنوان وکیل خطاب به بسیاری از آقایان و بانوانی که در شرایط ناراحتی و دلخوری به من مراجعه می‌کنند، این است که «لطفاً آرام باشید. اکنون زمان اقدام هیجانی و ورود به اقدامات حقوقی نیست».
در هنگام بروز اختلاف ممکن است واکنش‌های هیجانی وضعیت را پیچیده‌تر کند، ممکن است افراد اطراف خود را درگیر ماجرا کنند یا اقدامی حقوقی انجام دهند که بازگشت به زندگی مشترک را دشوارتر کند.
با قطعیت خدمت آقایان عرض می‌کنم که بسیاری از اقداماتی که بانوان در حوزه حقوقی انجام می‌دهند، برای پایان‌دادن به زندگی نیست، بلکه اغلب به دلیل نداشتن آگاهی کافی و ندانستن اینکه در زمان دلخوری و ناراحتی چه باید کنند، تنها راهی که به ذهنشان می‌رسد اقدام حقوقی است.
هدف ما از این سلسله برنامه‌ها این است که با ارائه آگاهی‌های لازم، اولاً از بروز بسیاری از اختلافات جلوگیری کنیم، ثانیاً اگر اختلافی ایجاد شد، بدانیم چگونه آن را مدیریت کنیم و ثالثاً اگر ناگزیر شدیم وارد مسائل حقوقی شویم، آگاه باشیم که چه اقداماتی صحیح و مؤثر است.
طلاق عاطفی
در مباحث گذشته بارها درباره حقوق و تکالیف متقابل افراد در ازدواج ضرورت ورود به آگاهی‌های حقوقی و انواع تکالیفی که زوجین پس از انشای عقد ملزم به رعایت آن هستند، گفت‌وگو کرده‌ایم. متأسفانه یکی از مسائلی که در سال‌های اخیر با آن مواجهیم و روندی رو به رشد داشته، افزایش پرونده‌های اختلافات خانوادگی و دعاوی مرتبط با طلاق است.
گرچه شرع مقدس این حق را برای افراد قرار داده، اما باید توجه داشته باشیم که طلاق آخرین راهکار است و نباید در اولین مرحله بروز اختلاف به آن به‌عنوان راه‌حل نگاه کنیم. همان‌گونه که در قسمت قبل نیز اشاره شد، زمانی که در رابطه‌ای دچار اختلاف می‌شویم، ضروری است ابتدا به یک مشاور امین، متخصص و مورد اعتماد مراجعه کنیم.
از هرگونه اقدام شتابزده و تصمیم‌گیری هیجانی و غیر معقول باید به‌شدت پرهیز کرد و با کسب مشورت‌های کافی، مسیر حل مسئله را به‌درستی طی کرد. با وجود آنکه فرض را بر داشتن آگاهی‌های حقوقی می‌گذاریم، اقدامات حقوقی باید همیشه آخرین مرحله در حل اختلافات باشد.
یکی از موضوعاتی که در برخی خانواده‌ها مشاهده می‌شود این است که با وجود حفظ ظاهر خانواده و ثبت نشدن طلاق سال‌هاست که طلاق عاطفی بین زوجین رخ داده است. متأسفانه در مشاوره‌هایی که داشته‌ام بارها به این نتیجه می‌رسم که اختلاف میان زوجین سال‌ها پیش آغاز شده و اکنون تنها پوسته‌ای از زندگی مشترک باقی مانده است.
هر زمان احساس کردیم زبان مشترک میان ما و همسرمان کم‌رنگ شده یا با وجود تلاش‌ها و بهره‌گیری از مهارت‌های ارتباطی نتوانسته‌ایم مسئله را حل کنیم، باید حتماً از یک مشاور متخصص و مورد اعتماد کمک بگیریم و موضوع را صرفاً از منظر طلاق رسمی یا ثبتی نبینیم. طلاق عاطفی از جمله پدیده‌هایی است که آسیب‌های گسترده‌ای برای زن و مرد به همراه دارد و به‌صورت ناگزیر، فرزندان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.
از خود بپرسیم که آیا هنوز میان من و همسرم رابطه‌ای عاطفی، احساس محبت و حس نسبی رضایت و خوشبختی وجود دارد؟ همواره تأکید می‌کنیم که هیچ زندگی خالی از مشکل نیست و اختلاف بخش طبیعی روابط انسانی است. آنچه اهمیت دارد رشد متقابل، تلاش برای بهبود ارتباط و ایجاد احساس نسبی آرامش و خوشبختی در زندگی مشترک است. بیایید بیشتر مراقب زندگی‌هایمان باشیم.
انتهای پیام
