«حکمرانی حکمیِ مردمی»؛ الگوی حکمرانی در اندیشه رهبر معظم انقلاب

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، در اختتامیه همایش بین‌المللی «حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای» که صبح امروز، چهارشنبه 12 آذرماه در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار شد، اظهار کرد: این موضوع از ضرورت‌های انسان معاصر است. مباحث خود را در چند ساحت مطرح می‌کنم؛ نخستین ساحت، «تبارشناسی حق» است. عقلی‌ترین بحث درباره حقوق ملت و آزادی مشروع، هستی‌شناسی حق است؛ اینکه آیا حق را در چارچوب اومانیسم یا رئالیسم توحیدی می‌خواهیم معنا کنیم.

وی افزود: در پارادایم رایج غرب، به‌ویژه از عصر روشنگری به بعد، حق را امری قراردادی تعریف کرده‌اند؛ البته مکاتب مخالفی نیز وجود دارد اما همه اینها ذیل اصالت انسان معنا می‌شود. در مقابل وقتی فرمایشات مقام معظم رهبری را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم مبنای حق در اندیشه ایشان «رئالیسم و واقع‌گرایی توحیدی» است. همه حقوق بیان‌شده در قرآن و سنت، ریشه در حقیقت توحیدی دارد؛ به همین دلیل، میان حق در اسلام و حق در نظام سوبژکتیو مدرن تفاوت مبنایی وجود دارد. در منظومه فکری رهبری، حق تابع تکلیف و حقیقت است.

دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی درباره ساحت دوم گفت: «کالبدشکافی آزادی مشروع» ساحت دیگر بحث است؛ از رهایی حیوانی تا حریت عقلانی. قید «مشروع» در کنار آزادی، یک قید توضیحی است؛ هر کس آزادی را در ساحت انسانی معنا کند، آزادی «مشروع» خواهد بود. آزادی در ساحت انسان یا مشروع است یا نامشروع. آزادی در ساحت «منِ علی» باید مشروع باشد. آزادی «از» که در چارچوب تبیین قوانین تعریف می‌شود، با آزادی «در» که در چارچوب مسئولیت‌ها و تکالیف است، معنا پیدا می‌کند.

وی ابراز کرد: در پارادایم سکولاریسم که از اومانیسم بیرون آمد، دین نقشی در کشف حق و مصادیق آزادی ندارد؛ به همین دلیل، سکولاریسم به‌معنای جدایی دین از سیاست و نیز جدایی دنیا از آخرت است اما در اندیشه مقام معظم رهبری، آزادی «از موانع» است؛ آزادی از طاغوت بیرونی و آزادی از طاغوت درونی و همچنین آزادی مدنی و اجتماعی که شامل حق انتخاب، نقد و مشارکت است.

خسروپناه ادامه داد: ساحت سوم، «الگوی حکمرانی» است؛ یعنی نتیجه هستی‌شناسی حق و کالبدشکافی آزادی باید در یک الگوی حکمرانی متجلی شود. الگوی حکمرانی در اندیشه رهبری «حکمرانی حکمیِ مردمی» است. ایشان مردم‌سالاری دینی را یک حقیقت بسیط و دارای وحدت وجودی می‌دانند؛ هویتی که با اراده و خواست مردم تحقق پیدا می‌کند.

وی تصریح کرد: ساحت چهارم، «مصادیق حق و آزادی» است؛ حقی که مبنای آن رئالیسم توحیدی است و آزادی‌ای که در چارچوب ساحت انسان و قوانین تعریف می‌شود، در الگوی حکمرانیِ مردم‌سالاری دینی معنا می‌یابد. مقام معظم رهبری در حوزه‌های مختلف مصادیق این حقوق را تبیین کرده‌اند؛ از جمله «حقوق بانوان» که در قالب نظریه «الگوی سوم زنان» بیان شد. این‌ها مباحث دقیقی هستند که از بنیان‌های حق و آزادی در اندیشه رهبری تا مصادیق اجتماعی امتداد یافته‌اند. از مصادیق دیگر، حق توسعه علمی، جنبش نرم‌افزاری و حق پیشرفت و استقلال علمی است.

خسروپناه اضافه کرد: ساحت‌های دیگری نیز وجود دارد که در بیانیه گام دوم انقلاب بیان شده است؛ مانند حق عدالت و مبارزه با فساد، حق امید و نگاه خوش‌بینانه به آینده که همه از بنیان‌های نظریه‌های ایشان در حوزه حق و آزادی هستند. این منظومه فکری، بهترین پایه برای توسعه دیپلماسی و بهترین ابزار برای «جهاد تبیین حقوقی» است. این سخنان صرفاً شعار نیست؛ بلکه شعور، حکمت و معرفت در جهانی که پر از دوگانگی‌ها، ظلم‌ها و استکبار است؛ جهانی که در آن می‌بینیم چگونه مردم غزه مورد ظلم قرار می‌گیرند، درحالی‌که مدعیان حقوق بشر دم از دفاع از حقوق انسان‌ها می‌زنند و سازمان‌های بین‌المللی کر، کور و لال شده‌اند و حاضر نیستند این ظلم‌ها را بیان کنند.

وی با اشاره به نقدهای رهبر معظم انقلاب نسبت به غرب گفت: رهبری در این رابطه تعابیر دقیقی دارند؛ ما مدعی هستیم و حق هم داریم که بپرسیم چرا غرب نهاد خانواده را متلاشی کرد؟ چرا زن را به یک کالای مصرفی تبدیل کرد؟ چرا با استاندارد دوگانه از تروریسم دولتی حمایت می‌کند؟ ما با این نظام فکری در دنیای امروز مدعی هستیم و حرف برای گفتن داریم.