“Hacı Piyada” – Əfqanıstandakı ilk müsəlman məscidi
“Cəmiyyət və Mədəniyyət Millətlər” veb saytının verdiyi məlumata görə, tarixi sənədlərə əsasən, tarixi “Hacı Piyada” və ya “Doqquz Günbəz” məscidi əslində zərdüştilər və buddistlərdən qalan tikililər sırasına daxildir. Bu məscid 9-cu əsrdə, Samanilər dövründə inşa edilib. Ərəblərin Bəlxə hücumundan əvvəl, bugünkü “Doqquz Günbəz” məscidi zərdüştilərin atəşgədəsi olub.
Həmçinin buddistlər bu binadan məbəd və ya ibadətgah kimi istifadə ediblər. Bu məbədin adı “Nau-Bahar” olub və buddistlər ilə zərdüştilər üçün çox müqəddəs bir yer sayılıb.
Lakin İslamın Bəlxə daxil olmasından sonra bu atəşgədə və məbəd müsəlmanların ibadətgahına – məscidə çevrilib. “Doqquz Günbəz” adı da məsciddə yerləşən doqquz böyük günbəzdən götürülüb.
Doqquz Günbəz məscidinin memarlığı
“Doqquz Günbəz” məscidi Əfqanıstanın tarixi abidələri arasında ən gözəl və maraqlı memarlığa malik tikililərdən biridir. Onun qarşısında dayananda sanki əsrlərlə tarix, rəng və dinlərin izlərini görmək mümkündür.
Hərçənd bu möhtəşəm memarlığın böyük bir hissəsi bu günədək dağılmışdır, lakin abidənin qalıqlarında hələ də sənət, bacarıq və ustalığın ruhu hiss olunur.
Məscidin doqquz günbəzi altı böyük sütun üzərində ucaldılmışdı. Hal-hazırda günbəzlərdən əsər-əlamət qalmayıb, amma həmin altı sütundan dördü hələ də ayaqdadır.
Bu qədim məbədin ətrafında təxminən 300 kiçik otaq olub. Bu otaqlardan buddizmin tədrisi və öyrədilməsi üçün istifadə edilirmiş. Həmçinin həmin otaqlar səyyahların müvəqqəti qalması üçün də nəzərdə tutulub. Bundan əlavə, dini mərasimlər də bu hücrə və otaqlarda keçirilirmiş.
Binanın bəzəkləri və gips naxışları olduqca gözəldir.
“Doqquz Günbəz” – Əl-Həmra məscidi kimi gözəl
Məşhur səyyah İbn Battuta “Doqquz Günbəz” məscidini gözəlliyi baxımından İspaniyanın Qranada şəhərindəki “Əl-Həmra” məscidi ilə müqayisə edir. Bu abidənin ənənəvi və qədim tikinti üslubu çox cəlbedicidir. Sevindirici haldır ki, bu məscidin bərpası və təmiri istiqamətində zəruri tədbirlər görülməkdədir.
4309127
