تنوع گفتمان‌های فکری در چارچوب نظام به نفع کشور است
گروه ادب: معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نخستین نشست خود با خبرنگاران حوزه کتاب تصریح کرد: تنوع فکری در چارچوب قانون و نظام، مسیر کشور را به جلو می‌برد و انسدادها، بسته‌نگری‌ها و انحصارگرایی‌ها به نفع اسلام، انقلاب و نه به نفع نظم عمومی و امنیت اجتماعی است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نخستین نشست رسانه‌ای سیدعباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صبح امروز، 27 آبان‌ماه در محل شورای فرهنگ عمومی کشور برگزار شد.
صالحی در این نشست با بیان اینکه من یک عذرخواهی و یک توضیح بدهکارم گفت: خبرنگاران در طول مدت یک ماه درخواست‌های زیادی مبنی بر مصاحبه و پیگیری امور داشتند و طبیعی است که حرفه شریف و جدی خبرنگاری اقتضایش این است و خبرنگاران مکمل اطلاع‌رسانی مدیریتی و توسعه اجتماعی هستند و باید به دنبال حقیقت و نظارت بر امور باشند. این موضوع بر خود من هم که با رسانه‌ها از گذشته ارتباط داشتم، مهم است و یادم هست که برای نخستین بار در سن 16 سالگی نوشته‌ام در روزنامه منتشر شد.
صالحی ادامه داد: در ادبیات دینی یک اصل بسیار مهم مورد تأکید است و آن اینکه افراد بدون اطلاع کافی در مورد موضوعی اظهارنظر نکنند؛ در حالی که این موضوع در جامعه امروز ما بسیار متداول بوده و افراد بدون اطلاع کافی در هر زمینه نظر می‌دهند. برای مسئولان و مدیران این نهی مضاعف است؛ چرا که آثار سخن گفتن بدون اطلاع کافی و پشتوانه علمی فراوان است، البته نه اینکه با فرهنگ و رسانه مرتبط نیستم، بلکه مرتبط بودم، اما در آن زمان بازیگر بودم و نه مدیر میدان.
معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد تصریح کرد: دلیل دوم برای امتناع از مصاحبه این بود که وعده دادن‌های بی‌جا را حرام مسلم می‌دانم و این هم یک اپیدمی اجتماعی است که در جامعه رواج دارد؛ از این رو در این مدت تلاش بر این بوده تا برای اطلاع و آگاهی کافی از این حوزه، جلسات و نشست‌های جمعی و انفرادی با مسئولان دوره‌های گذشته برگزار شود.
وی در ادامه گفت: در یک ماه گذشته جلسات میدانی وسیعی داشتیم تا موقعیت‌یابی کنیم که در حال حاضر در کجا هستیم، آسیب‌ها و مقدورات چیست؟ از این رو با اتحادیه ناشران، انجمن ناشران، مجمع ناشران الکترونیک، مجمع ناشران انقلاب اسلامی و چندین ناشر نشست‌هایی داشتیم و در حوزه چاپ هم با انجمن پیشکسوتان چاپ، اتحادیه صحافان، انجمن علمی صنعت چاپ و ... گفت‌وگو کردیم.
صالحی افزود: در ذهن من این بود که در این منصب، مدیران قبلی ایده‌هایی داشته‌اند که باید با این ایده‌ها در ابتدا آشنا شد؛ از این رو با وزرای پیشین ارشاد از جمله سیدمحمد حسینی، صفارهرندی، مسجدجامعی و حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی جلساتی داشتم و با محسن پرویز نیز گفت‌وگو کردم. به همین دلیل یک مطالعه میدانی مدیریتی صورت گرفت تا تجارب مدیران مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که در کشور ما گسست تجارب مدیریتی وجود دارد و اتصالات تجارب مدیریتی صورت نمی‌گیرد. درست است که شاید برخی از صورت مسئله‌های قبلی تغییر کرده باشد، اما در مجموع این نشست‌ها آموزنده و ثمربخش بوده است.
وی اظهار کرد: در ابتدای برعهده گرفتن این مسئولیت، مطالعه میدانی مدیریتی، تحلیل اسناد بالادستی و داخلی و تحلیل محتوای اسناد صورت گرفت و این موارد مبنایی برای برنامه‌هایی شد که این برنامه‌ها را واقع‌بینانه و عملیاتی کرد و این موارد از روی اطلاع نسبی است و وعده‌های قابل تحقیق بوده و به زودی این برنامه‌ها و سیاست‌ها در سایت روابط عمومی وزارت ارشاد قرار خواهد گرفت.
وی در پاسخ به سؤال خبرنگاری مبنی بر اینکه رأی لغو مجوز انتشارات چشمه توسط مدیرکل حقوقی وزارت ارشاد صادر شده و این رأی همان رأیی است که هیئت رسیدگی به تخلفات ناشران در ابطال مجوز این ناشر داده بود، اما طبق آنچه وزیر ارشاد اعلام کرده، ظاهراً برای فعالیت مجدد نشر چشمه منعی وجود ندارد، گفت: بحث نشر چشمه از ابتدا در معاونت فرهنگی مطرح بود و طبعاً یکی از بحث‌هایی بود که به عنوان بحث داخلی نیز از سوی رسانه‌های مختلف پیگیری می‌شد. چند نکته در ابتدا می‌گویم که مبانی بنده به شمار می‌روند؛ یکی بحث قانون است. معتقدم قانون بد بهتر از بی‌قانونی است؛ چرا که ما نمی‌توانیم در فضای بی‌قانونی انتظار آزادی و عدالت داشته باشیم، زیرا در بی‌قانونی چیزی اتفاق نمی‌افتد، از این رو قوانین مصوب بالادستی، قوانین لازم‌الاجراست و هیچ تبصره و اعمال سلیقه‌ای وجود ندارد.
وی در ادامه افزود: نکته دوم اینکه چند مورد برای من ارزش بنیادین دارد و نباید از آن فاصله بگیرم و آن دین، اخلاق اجتماعی، نظم عمومی و نظام اسلامی است، باید بدانید نمی‌خواهیم دروغ بگوییم و من نمی‌خواهم پز روشنفکری بدهم، شخصاً ملتزم هستم. از این رو مسلمات دینی با اخلاق اجتماعی، نظم عمومی و نظام اسلامی ارزش هستند و شخصاً به این موارد در فضای قانونی ملتزم هستم و با این نگاه در معاونت فرهنگی حضور دارم.
صالحی تصریح کرد: از بن دندان معتقدم گفتمان‌های فکری در چارچوب نظام به نفع نظام و کشور است، یعنی تنوع فکری در چارچوب قانون و نظام، مسیر کشور را به جلو می‌برد و انسدادها، بسته‌نگری‌ها و انحصارگرایی‌ها نه به نفع اسلام، نه انقلاب و نه به نفع نظم عمومی و امنیت اجتماعی است. امنیت پایدار اسلام درونی بوده و نه منافقانه، و اخلاق اجتماعی بدون ریا با یک نظام آزاد گفتمانی در چارچوب قانون و قوانین مصوب کشور پیش می‌رود.
معاون فرهنگی وزیر ارشاد گفت: ابهامات حقوقی در نشر چشمه دو بخش دارد؛ بخش اول فرایند حقوقی و قانونی نشر چشمه است و مورد دوم بحث محتوایی آثار این ناشر. در این فرصت کم باید بگویم بنده اهل کتاب هستم و آثار چشمه را خوانده‌ام و با این نگاه احتیاج به بازخوانی وجود ندارد. البته اعتقاد به بولتن‌سازی کتاب‌ها نیز ندارم، زیرا تقطیع‌ها جواب نمی‌دهد، اصلاً نمی‌شود به پاراگراف جدا کردن‌ها اطمینان کرد، زیرا هر پاراگراف در داخل متن معنا می‌یابند.
وی ادامه داد: باید مطالعه دقیق در این زمینه صورت گیرد، چرا که اگر قرآن را هم بولتن‌سازی کنیم، تبدیل به کتاب ضاله می‌شود. اما همچنان به مطالعات پیشین احترام می‌گذارم. نباید بی‌انصافی کرد ممکن است بگوییم این نشر شمربن ذی‌الجوشن است، اما باز هم نباید بی‌انصافی کرد. درباره بحث محتوایی نشر چشمه مواردی را مطرح می‌کنم، اما قضاوت نمی‌کنم، به این دلیل که محتوا زمانبر است. در آن وارد نشده و اظهارنظری نمی‌کنم.
صالحی گفت: از همان ابتدا در بحث نشر چشمه ابهاماتی وجود داشت. اگر محکمه‌ای یعنی دادگاه تجدید نظر و بدوی وجود دارد، باید ابلاغ کتبی به متهم می‌داد تا متهم از آن آگاه شود که در این زمینه ابلاغی داده نشده است.
وی ادامه داد: ابهامات ایجاد شده سبب شد تا کمیته حقوقی تشکیل شود و از مجموعه‌ای که به حوزه کتاب آشنا بوده و از حقوقدان‌های برجسته هستند، خواسته شده پیش‌نویسی تهیه و ارائه کنند و به سرعت این نظر را ابلاغ می‌کنیم. آنچه این کمیته به ما می‌دهد به عنوان رأی حقوقی اعلام خواهد شد.
معاون فرهنگی وزیر ارشاد در ادامه با اشاره به سخنان جنتی گفت: وزیر ارشاد دو نکته را در سخنان خود عنوان کرد و گاه ادبیات مسئله خوب فهمیده نمی‌شود؛ نکته اول اینکه به ناشر ابلاغ نشده است، نه حکم بدوی و نه تجدید نظر؛ نکته دوم اینکه نشر چشمه فعال است، چرا که این ناشر فعالیت‌های متنوعی انجام می‌دهد و در حال حاضر کتابفروشی خود را دارد و منظور از فعالیت، فعالیت کتابفروشی است، از این رو هر دو بخش سخنان وزیر ارشاد کاملاً درست و بدون اشکال است.
صالحی در ادامه بیان کرد: از سوی دیگر نشر چشمه با سایر ناشران هم ارتباط کاری دارد، اما در بحث نشر چشمه فرصت بررسی محتوایی نداشتم. هیچ قضاوت محتوایی هم نمی‌کنم، اما از قبل مواردی را می‌شنیدم که کتاب «روز حسین» را نشر چشمه به ارشاد داده و فضای آن‌چنانی علیه اهل بیت دارد، ولی در این راستا هفته گذشته ناشر مربوطه کتاب را برای من آورد تا بخوانم. این کتاب را خواندم و می‌توانم مفصل درباره آن حرف بزنم. باید در قضاوت دقت کنیم، ادب دینی می‌گوید در حد جرم باید برخورد کرد.
صالحی در ادامه در پاسخ به سؤال دیگر درباره تکلیف هیئت نظارت بر بزرگسال و هیئت نظارت بر کتب کودک و نوجوان گفت: در اصلاحیه ضوابط نشر دو هیئت نظارت بر نشر بزرگسال و نظارت بر نشر کودک و نوجوان دیده شده است که شورای عالی انقلاب فرهنگی ترکیبی را که متشکل از حداقل 5 عضو به بالا بود، دیده و آن را تأیید کرده بود، اما توسط رئیس دولت دهم، احکام اعضای این شورا ابلاغ نشد. ما در این فضا با مشورت‌هایی که با دوستان و اصحاب فکر و فرهنگ داشتیم، لیستی را تنظیم کرده که مورد تأیید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز قرار گرفت. این لیست اکنون آماده ابلاغ به شورای عالی انقلاب فرهنگی است. با اعضای پیشنهادی نیز مشورت‌هایی انجام شده است.
وی افزود: ترکیب پیشنهادی این هیئت به گونه‌ای است که بتواند حوزه‌های مختلف کتاب را پوشش دهد، به ویژه در حوزه‌هایی که آمار نشر، فراوانی بیشتری دارد مانند حوزه دین، علوم اجتماعی، ادبیات، فلسفه و ...؛ همچنین تلاش کردیم نگاه‌های مقتدری در این هیئت وجود داشته باشد تا بتوانند بدون افراط و تفریط به وظایف خود عمل کنند. ترکیب رو به جلویی خواهد بود و در شورای انقلاب فرهنگی رأی لازمه را کسب می‌کند.
صالحی در ادامه در رابطه با کتاب‌های بدون مجوز و ناشران تعلیقی گفت: در حوزه بررسی‌کنندگان، ما در دوره گذار به سر می‌بریم. زیرا از سال 89 هیئت نظارت مشخصی وجود نداشته است و ما در حال بررسی هستیم تا بتوانیم هم بررسان و هم هیئت تجدید نظر را اصلاح کنیم و در این اصلاحیه سه مرحله دیده شده است: هیئت بررسی‌کننده، هیئت تجدیدنظر و هیئت نهایی.
وی با بیان اینکه معاونت فرهنگی نباید مجری این اتفاق باشد، گفت: هیئت نظارت بر نشر هم می‌تواند مانند هیئت نظارت بر مطبوعات باشد که خودشان برای مطبوعات در آن هیئت اعمال نظر می‌کنند و ارشاد به تنهایی نظر ندارد. در معاونت فرهنگی هم دنبال این هستیم که چنین هیئت نظارتی را شکل دهیم.
در حال حاضر نویسنده ممنوع‌القلم نداریم
صالحی در ادامه افزود: در هیئت بررسان و تجدیدنظر اتفاقاتی می‌افتد و افراد تغییر می‌کنند و در حال حاضر ما هیچ نویسنده ممنوع‌القلمی در کشور نداریم. شاید در گذشته نگاه‌هایی وجود داشت که برخی افراد در سال‌هایی نمی‌توانستند، کتاب‌های خود را چاپ کنند، اما در حال حاضر نویسنده ممنوع‌القلم نداریم. برخی کتاب‌ها در این یک ماه و بعد از بررسی مشخص شد که مشکلی نداشتند و به خاطر نویسنده کارشان به مشکل خورده بود، اما می‌گویم که تجدیدنظر کتاب‌ها جدی شده است و ما راه تجدیدنظر را جدی گرفته‌ایم. پرونده ناشران تعلیقی هم در جریان است که برخی پرونده‌شان حل شده و برخی در حال حل شدن است و بعضی هم شاید به دلیل قانونی که داریم کارشان حل نشد.
صالحی درباره بدهی‌هایی که وزارت ارشاد به ناشران دارد، بیان کرد: زمانی که به معاونت فرهنگی آمدم احساس می‌کردم فقط با فرهنگ سر و کار دارم، اما امروز می‌گویم 99 درصد باید به بودجه این معاونت فکر کنم. در حال حاضر 64 میلیارد تومان بدهی داریم و در کنار آن تعهداتی که این معاونت طی سال‌های اخیر داده است.
وی با اشاره اینکه تعهدات ما به ناشران جزء اولویت‌های نخست است، گفت: تعهدات به ناشران را با یک شیب کم شروع کرده‌ایم. نمی‌خواهم وعده بدهم. طبقه‌بندی از ناشران داشته‌ایم و این موضوع کلید خورده و در حال پیگیری است. از این رو برای بازپرداخت بدهی ناشران البته یک مشکل ارزی هم داریم که در شرایط تحریمی، پول‌مان در بانک بلوکه شده و امیدواریم که این مسئله چهارشنبه با توجه به مذاکرات ژنو حل شود و بتوانیم بدهی‌هایمان را به زودی پرداخت کنیم.
معاون فرهنگی ارشاد در رابطه با صنعت چاپ و ورود دستگاه‌های چاپ جدید برای چاپ قرآن گفت: متأسفانه در صنعت چاپ از دو جهت مشکل دارد و این دو مشکل باعث مظلومیت این صنعت شده است، اینکه هنوز نمی‌دانیم چاپ باید در اختیار ارشاد باشد یا وزارت صنعت. ما نباید صنعت چاپ را فقط در حوزه کتاب ببینیم. شاید 10 درصد این صنعت فقط بحث کتاب و نشریه است و این صنعت فرآورده‌های متنوعی دارد، اما ما متأسفانه با رسیدن به آن نقطه فاصله زیادی داریم. کشورهایی در همین خاورمیانه از صنعت چاپ، درآمدهای زیادی دارند که ما هم باید به سمت همین مسئله و درآمدزایی از طریق آن پیش برویم.
صالحی با اشاره به حمایت از حوزه نشر اظهار کرد: در بحث کاغذ از سال 85 که یارانه کاغذ حذف شد، با توجه به اینکه کار خوبی بود، اما مشکلاتی را نیز داشت. ارشاد متعهد شده بود تا در قبال این قطع، کمک‌هایی به ناشران انجام دهد اما این اتفاق به درستی صورت نگرفت. اگر همه ما، خودمان را در اتاقی شیشه‌ای تصور می‌کردیم تخلفات‌مان کمتر بود، اما در اتاق‌های دربسته میل به سلیقه‌گرایی و جناح‌گرایی زیاد می‌شود. می‌خواهیم شفافیت را مثلاً در حوزه اداره کتاب به جایی برسانیم که وقتی ناشر برای پیگیری کارش به این اداره می‌آید بداند که کتابش در چه مرحله‌ای قرار دارد.
وی درباره اطلاعاتی که از یک ناشر در یکی از رسانه‌های منتشر شده بود، گفت: من هم از این مسئله شگفت‌زده شدم. وی خیلی بد است چون ناشر به ارشاد اعتماد کرده است و کتابش را به ما داده. بعد از مشاهده این مسئله با مسئول اداره کتاب صحبت کردم تا مشخص شود که این اتفاق از کجا افتاده است. ا گر از طریق سیستم داخلی ارشاد باشد مطمئناً با آن برخورد می‌شود. به مسئول اداره کتاب هم گفتم که این مقوله برای من اتفاق معمولی نیست، حتی اگر یک بار هم اتفاق بیفتد بسیار مهم است؛ چون ما باید برای ناشر حس امنیت ایجاد کنیم.
وی در ادامه گفت: مسئول اداره کتاب امروز صبح بعد از بررسی‌ها با واسطه‌ای به بنده گفت که اطلاعات منتشر شده ناظر به کتاب‌های چاپی این انتشارات بوده است اما در مطلب ان رسانه کتاب‌های غیرچاپی هم آمده بود. این قضیه اگر از دوره قبل یا دوستانی که در این اداره فعالیت می‌کردند باشد یا از طریق دوستان حال حاضر، در هر دو صورت با این مسئله برخورد می‌کنیم و این هشداری برای ماست تا بتوانیم نظارت دقیق‌تری داشته باشیم و بتوانیم امنیت ناشران را حفظ کنیم.
صالحی همچنین درباره مکان نمایشگاه کتاب سال آینده گفت: نمایشگاه کتاب رویداد مهمی است که برای ارتقا و بهبود این نمایشگاه جلسات علمی را نیز برگزار کرده‌ایم. در ابتدای حضورم در معاونت سیدهادی ایازی از شهرداری، گفتند که باغ کتاب برای برگزاری نمایشگاه مناسب است، اما با صحبتی که اخیراً با علی‌اکبر اشعری داشتم، ایشان تأکید کردند با توجه به ظرفیتی که از نمایشگاه می‌گویید باغ کتاب برای اردیبهشت 93 آماده نمی‌شود، پس به ناچار نمایشگاه سال بعد را باید در مصلی برگزار کنیم.
وی در ادامه با بیان اینکه من قانونگرا هستم، گفت: قطعاً نمی‌توانیم این کتاب را از باقی کتاب‌ها جدا و روند بررسی آن را به جلو بیندازیم و حتی خودشان هم راضی به این کار نیستند. این کتاب نیز مانند کتاب‌های دیگر در حال بررسی است و در رابطه با بحث‌های حقوقی همان طور که قبلاً گفتم، صحبتی نمی‌کنم، اما همین هیئت رسیدگی در حال بررسی حقوقی این مسائل هستند. دوست ندارم که در یک فضای بازی سیاسی و رسانه‌ای اعلامی انجام شود. باید بگویم که باید محکم‌کاری شود و کارها با توجه به قانون دنبال شوند.
صالحی همچنین درباره بحث جوایز خصوصی اظهار کرد: نمی‌خواهم بگویم جایزه‌های دولتی باید حذف شود، اما فرهنگ در حصار بخش خصوصی باید بذرش کاشته شود و با این نگاه جوایز خصوصی اهمیت پیدا می‌کنند. نگاه دوره جدید، نگاهی است که این جوایز خصوصی را به رسمیت می‌شناسد و در چارچوب قوانین کشور از آنها حمایت می‌کند.
