کمیاب بودن آثار پژوهشی نتیجه در دسترس نبودن اسناد تاریخی است

جواد کاموربخشایش، نویسنده و پژوهشگر در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با اشاره به فضاسازی در خاطره‌نگاری دفاع مقدس گفت: هر خاطره‌ای که ادبیات‌محور بوده و تخیل و فضا‌سازی در آن با استفاده از ادبیات ایماژ، یعنی بهره‌گیری از ویژگی‌های استعاره، تشبیه و مجاز صورت گیرد، در واقع خاطره را به ژانر ادبی تبدیل کرده‌ است که به آن داستان هم گفته‌ می‌شود.

نگارنده کتاب «خاطرات آیت الله خامنه ای» افزود: اگر خاطره‌ای ادبیات‌محور به عنوان ژانر در نظر گرفته شود و بخشی از ویژگی‌های ادبیات نظیر تصویرسازی و فضاسازی در دل کتاب‌ها، متن آنها و در نوع روایات استفاده شود، ماندگاری خاطرات را طولانی خواهد کرد.

کاموربخشایش با اشاره به روش انتقال ارزش‌های دفاع مقدس از طریق خاطرات و داستان‌ها و آثار دیگر اظهار کرد: روش‌های مختلفی وجود داد که ما بتوانیم آنها را به سرعت در جامعه تزریق کنیم. از طرفی، ما هیچ ارتباطی با دانشجویان و دانش‌آموزان نداریم؛ به این معنی که مؤسسات پژوهشی جدا از دانشگاه هستند و کار تولید می‌کنند؛ در حالی که مراکز دیگر برای اینکه آماری داده باشند، دغدغه‌ای در این زمینه ندارند که کتاب آنها تولید شده و اثرگذار باشد.

این نویسنده ادامه داد: ما باید بتوانیم با دانش‌آموزان و دانشجویان ارتباط نزدیک داشته باشیم. ما که می‌گویم خودم را عرض نمی‌کنم، تمام آنهایی که در این عرصه کار می‌کنند، کسانی هستند که داعیه این را دارند که ارزش‌های دفاع مقدس را به جامعه انتقال دهند، باید از شیوه‌ها و تکنیک‌های جدید و به روز استفاده کنند. صرف تولید یک کتاب در 2500 یا پنج هزار نسخه نمی‌توان انتظار داشت، مشکلی از مشکلات جامعه امروز ما حل شود.

تولید یک کتاب متضمن رفع مشکلات جامعه نیست

وی با تأکید بر برقراری ارتباط با نسل جوان امروز تصریح کرد: یک نگاه جامعه شناسان در این زمینه این است که نیازهای مخاطبان را شناسایی کرده و از این طریق با آنها ارتباط بهتری برقرار کنیم؛ چرا که در این صورت می‌توانیم آثار نوشته شده در زمینه دفاع مقدس را به راحتی به دست مخاطبان برسانیم.

کاموربخشایش در ادامه بیان کرد: بخشی از مشکلاتی که در زمینه آثار دفاع مقدسی و انتقال ارز‌های دفاع مقدس وجود دارد، مربوط به پژوهش است؛ چرا که مبانی تولید یک اثر را پژوهش می‌دانم و معتقد هستم، اول باید پژوهش عمیقی در هر زمینه‌ای صورت گیرد، سپس تصمیم بگیریم که این کار را به چه شکلی و چه شیوه‌ای می‌توانیم به خواننده ارائه دهیم؛ تولید فیلم، تولید کتاب و در قالب داستان یا هر اثری در موضوعات مختلف دیگر همچون خاطره، داستان، پژوهش، نمایشنامه، عکس یا هر اثر هنری که باشد باید در اولین گام برای خلق آن پژوهش کرد.

وی با بیان اینکه در حوزه پژوهش دچار فقر هستیم، گفت: یکی از دلایل فقر در حوزه پژوهش، مربوط به تاریخ است؛ چرا که تاریخ یک حادثه نیست، مگر اینکه سی سال از آن گذشته باشد. به عنوان مثال در آمریکا شیوه و روال به صورتی است که پس از سی سال، اسناد را آزاد می‌کنند. در ایران هم تقریباً در میان روشنفکران و کسانی که تاریخ می‌نویسند، این ادعا وجود دارد که باید از حادثه‌ای سی سال بگذرد؛ با این حال در ادبیات معاصر هم این مشکل وجود دارد.

بسیاری از مورخان، تاریخ انقلاب را جزء تاریخ نمی دانند

دانشگاه‌ها در فضای ادبیات معاصر و فضایی که در واقع نیما یوشیج در آن ایجاد کرد، وارد نمی‌شوند. این امر درباره اساتید حوزه تاریخ هم به همین صورت است؛ تاریخ انقلاب را بسیاری از مورخان، هنوز تاریخ نمی‌دانند، در حالی که ادبیات انقلاب ما یک تاریخ انقلاب سازنده بود و تاریخ و ادبیات دفاع مقدس نیز به این صورت است، یعنی اگر بخواهیم ادبیات دفاع مقدس و انقلاب را تعریف کنیم، باید بدانیم که همه با هم مرتبط هستند، اما بسیاری از روشنفکران ما به این موضوع اعتقاد ندارند.

همچنین عدم توجه به موضوعات پژوهشی، آزاد نشدن بسیاری از اسنادی که هنوز محرمانه بوده و زمانی اسناد جنگ به شمار رفته اند و اکنون هم جزء مسائل امنیتی کشور هستند، باعث می‌شود ما در موضوعات پژوهشی دچار فقر باشیم. از سوی دیگر اینکه تولید کتاب خاطره در مقایسه با کتاب پژوهشی خیلی راحت تر به دست می‌آید، یعنی اگر من در طول یک سال بخواهم یک کتاب خاطره به صورت عمیق بنویسم، می‌توانم منتشر کنم، اما یک کتاب پژوهش، معمولاً چندین سال طول می‌کشد تا به نتیجه برسد؛ از این رو همه این عوامل سبب می‌شود تا به اسناد و منابع نیاز پیدا کنیم که متأسفانه اکنون در دسترس نیست و در نهایت پژوهش دچار فقر می‌شود.