تبلور فرهنگ ایثار در موزه شهدای اردبیل/ امسال را با عطر شهیدان نو می‌کنیم
خبرنگاران افتخاری/ خدیجه سلمانی‌سولا: موزه شهدای اردبیل برای نخستین‌بار در نوروز سال جدید پذیرای گردشگران داخلی و خارجی به ویژه علاقه‌مندان به فرهنگ غنی ایثار و شهادت است.
به گزارش خبرنگار افتخاری خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، این موزه بعد از مدت‌ها از پایان دوران هشت سال دفاع مقدس آبان‌ماه سال جاری در مرکز شهر اردبیل افتتاح شد و گشایش آن رخداد فرهنگی مقدسی در این خطه شهیدپرور بود.
اجرای برنامه‌های مختلف فرهنگی از برگزاری جشنواره‌ها و یادواره‌ها گرفته تا مسابقات مختلف هیچ کدام نتوانسته است طعم خوش خود را در کام مخاطبش همچون شیرینی افتتاح مرکز فرهنگی موزه شهدا بر جای بگذارد.
بدون شک هر شهر و دیاری با سند و آثار بر جای مانده به آیندگان معرفی و باز شناخته می‌شود و ارزش حماسه‌آفرینی شهدا نیز در قالب معرفی آثار، اسناد، دست‌نوشته‌ها و وصایای گوهربارشان به نسل آینده معرفی شده و به پاسداشت فرهنگ ایثار و شهادت کمک می‌کند.
در فرهنگ اسلام این یاد شهداست که زندگی را در خون ما تزریق و ما را به ادامه حیات با عزت تشویق می‌کند و این زندگی با عزت زمانی زیبایی‌اش دو چندان می‌شود که از شهدا تأسی بگیریم.
گشت‌وگذاری در میراث معنوی اردبیل
موزه شهدای اردبیل به‌عنوان میراث فاخر معنوی استان در دل میراث فرهنگی دیگری به نام خانه تاریخی «رضازاده» جای گرفته است.
این خانه در محله اوچ‌دکان در یکی از محلات شش‌گانه و قدیمی اردبیل واقع است که قدمت آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد و از آثار ارزشمند استان با شماره 2579 مورخ 11 بهمن‌ماه سال 78 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، این بنا دارای مساحتی به مقدار 901 مترمربع و 888 مترمربع اعیانی در دو طبقه است.
کاربری اولیه این مکان مسکونی بود که پس از تملک و مرمت به عنوان ساختمان مرکزی اداره‌کل میراث فرهنگی استفاده شد. سر در ورودی خانه منتهی‌الیه جنوب شرقی بنا در مقابل میدانچه قرار دارد که از طریق هشتی به محوطه حیاط وارد می‌شود.
طبقه اول دارای دو اتاق گوشواره با یک راهروی میانه و نیز راهروی دیگر عمود بر آن است که با دو دسته پله به هم مرتبط می‌شود و طبقه دوم نیز دارای دو اتاق گوشواره با یک تالار در وسط است.
در سال 1390 بنیاد شهید و امور ایثارگران استان اردبیل با تملک این ساختمان نفیس تاریخی نسبت به ایجاد موزه شهدا اقدام کرد و آبان‌ماه سال 1392 به بهره‌برداری رسید.
از نخستین در ورودی این مجموعه فرهنگی که وارد می‌شویم با نمادی از سقاخانه حضرت ابوالفضل عباس(ع) که به‌صورت تشت‌گذاری است مواجه می‌شویم که خود از میراث ارزشمند معنوی استان اردبیل بوده و نشان‌دهنده پرورش شهدا در مکتب سیدالشهدا امام حسین(ع) است.
کتابخانه تخصصی ایثار و شهادت
کتابخانه تخصصی مجموعه فاخری مکتوب همانند موزه است که نزدیک در ورودی بوده و مشتمل بر مخزن و سالن مطالعه است. در این کتابخانه کتاب‌های متعلق به شهدایی که دارای اثر در موزه هستند، است. علاوه بر آن کتب مربوط به ایثار و شهادت جهت استفاده محققان، پژوهشگران و دانشجویان وجود دارد.
موزه شهدا؛ خلوتی با شهیدان
با گذر از حیاط دل‌انگیز این مجموعه به بخش اصلی موزه می‌رسیم که هر بازدیدکننده‌ای را تحت تأثیر قرار می‌دهد کار طراحی داخلی آن با رعایت معماری اسلامی و حفظ بافت سنتی به شکل مدرن با ترکیبی از رنگ‌های مختلف و نور طراحی و آماده‌سازی شده است.
طبقه اول این مجموعه دارای سه سالن با رنگ‌های سبز و آبی آسمانی مزین با عناوین لطیف ادبی است که آثار و اسناد شهدا را از جمله؛ عکس، وصیت‌نامه، دفترچه خاطرات، مدارک تحصیلی، سجاده، قرآن، جانماز، تسبیح، مهر، انگشتر، اثر هنری، عینک مطالعه، نوار سخنرانی، پلاک شناسایی، چفیه پیشانی‌بند، کلاه‌خود، پوتین، مقالات، کتاب‌ها به معرض نمایش گذاشته شده است.
سالن راست‌قامتان؛ در این سالن آثار به جا مانده از شهدای ورزشکار به ویژه جام و مدال‌های کسب شده آنها همراه با تصاویر حضورشان در عرصه ورزشی و ایثار و جهاد به نمایش گذاشته شده است.
در بخش افلاکیان، این تالار اختصاص به شهدای اقشار مختلف در جنگ تحمیلی مانند پزشکان، هنرمندان، دانشجویان، معلمان دارد و آثار شهدایی به‌ویژه آثار سه شهید گرانقدر از خانواده باقرپور نیاری موجود است.
گالری هنری نیز آثار هنری هنرمندان شاخص و برجسته درباره ایثار، شهادت، در قالب نقاشی، خوشنویسی، عکاسی، کولاژ، مینیاتور و سایر رشته‌های تجسمی به صورت موضوعی به نمایش گذاشته شده است.
سالن عرشیان به آثار موزه‌ای سایر شهدای اعزامی از بسیج و ارتش استان اختصاص دارد و سالن سبک‌بالان ضمن معرفی شهدای زن و بمباران آثار به جای مانده از حماسه‌سازان سنگر علم و جهاد یعنی شهدای دانش‌آموز به شیوه‌ای هنری به معرض دید گذاشته شده است.
طبقه دوم این مجموعه فاخر که از دو پلکان به تالار اصلی ختم می‌شود، جلوه دیگری دارد و شور حماسی، عشق و ایثار را در دل بازدیدکننده‌اش متبلور می‌کند تصاویر ناب شهدا آمیخته با موسیقی ایثار عطش حضور را بیشتر می‌کند.
در سالن طلایه‌داران نیز تصاویر شهدای انقلاب اسلامی از جمله شهدایی که در مبارزه با رژیم طاغوت به شهادت رسیده‌اند، خلبانان شهید و شهدای عضو جنگ‌های نامنظم شهید دکتر چمران به نمایش گذاشته شده است.
همچنین سالن یاد یاران که گالری تصاویر شهدا و یا به نوعی نمایشگاه عکس موزه محسوب می‌شود، تصاویر شهدا بر حسب رخدادهایی چون لحظات وداع شهدا با والدین، اعزام رزمندگان، مناجات عاشقانه شهدا در جبهه‌ها، مراسم تشییع پیکر پاک شهدا و... به نمایش درآمده است.
در سالن علمداران که در تالار اصلی طبقه قرار دارد اختصاص به آثار سرداران و فرماندهان شهید و شهدای شاخص همچون پدر، پسر و دو یا سه برادر دارد. در این سالن آثار شهدا به همراه تصاویر به جا مانده از آنان به شیوه‌ای هنری و موزه‌ای نگهداری و به نمایش گذاشته شده است.
در این سالن اسامی سه هزار و 400 شهید استان بر اساس سال شهادت‌شان در قالب کتیبه به شیوه‌ای جدید نوشته شده و مابین کتیبه‌ها با تصاویر ناب برخی از شهدا مزین شده است.
سالن عارفان اختصاص به آثار جمع‌آوری شده از برخی روحانیون و طلبه‌های شهید دارد که لباس مقدس روحانی آنان در کنار البسه رزمی‌شان فضای خاصی را به سالن بخشیده است.
در هر سه سالن مذکور نمایشگاه قرآنی به جا مانده از شهدا و پرتره نقاشی شده شهدای روحانی در معرض دید عاشقان شهید و شهادت قرار دارد.
قدم به قدم که می‌گذریم دست‌نوشته‌ها و وصیت‌نامه‌های خوشنویسی شده در بین تصاویر ناب شهدا ما را به خود جلب می‌کند، متون‌هایی که حرف‌ها و رازهایی برای من و شما از یادگاران گذشته دارند.
در کل این موزه در دو طبقه دارای 77 ویترین دیواری، 19 ویترین وسطی 60 گالری و 120 غرفه است که تصاویر مستند 85 شهید، تابلوهای هنری و آثار مکتوب و آثار موزه‌ای به جا مانده از 125 شهید دوران هشت دفاع مقدس، شهدای انقلاب اسلامی و سایر شهدای استان اردبیل که بعد از دوران دفاع مقدس به شهادت رسیده‌اند، به معرض نمایش گذاشته است.
20 تابلو هنری از نقاشان برجسته کشوری و استانی آثار شهدای فرمانده و شاخص استان همچون شهید داور یسری، شهید شاپور برزگر، خلبان شهید غفور جدی، شهید ابوالفضل پیرزاده و شهید دانش‌آموز مرحمت بالازاده عمق زیبایی این مجموعه را در روح و جان بیننده‌اش به یادگار می‌گذارد.
موزه شهدا؛ میعادگاه یاران
این مکان فرهنگی به‌عنوان مرکزی برای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، محلی برای انتقال میراث گرانبهایی از ایثارگران و دلاورمردان عرصه‌های خون و جهاد برای نسل‌های امروز و آتی، میعادگاهی برای تجمع یاران و انصار شهدا برای تجدید خاطره با یاران سفر کرده خود و مرجعی برای نویسندگان، محققان، مؤلفان و هنرمندان است.
دیدن تصاویر و آثار شهدا تا عمق وجود عشق را برای آدمی معنا می‌بخشد و عطر شهادت آمیخته با بوی گل‌های نوشکفته در بهار هر رهگذر و بازدیدکننده‌ای را عطرآگین می‌کند.
