دیدگاه مدیریتی اسلام بر حرکت به‌سمت تعالی بشری تأکید دارد

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از آذربایجان غربی، کاویانی، استاد الهیات و معارف اسلامی دانشگاه ارومیه امروز، 21 اسفند در همایش آسیب‌شناسی موانع مدیریت اسلامی در جوامع اسلامی که از سوی جهاد دانشگاهی آذربایجان غربی در ارومیه برگزار شد، اظهار کرد: بحث مدیریت اسلامی از گذشته مورد توجه قرار داشته و هم اکنون نیز مورد توجه است چون از زمانی‌که بشر پای در عرصه خاک نهاده است و با خانواده و با قوم و قبیله زندگی اجتماعی را آغاز کرده است اندیشه مدیریت و سرپرستی از ابتدای خلقت وجود داشته است.
وی افزود: اما با توجه به اینکه در جهان امروز که علوم،  فناوری و دانش به شکل چشم‌گیری پیشرفت کرده و سازمان‌های بزرگ صنعتی و تولیدی را به وجود آورده است، پس اداره و مدیریت سازمان‌های عظیم انسانی بسیار حائز اهمیت است.
کاویانی گفت: امروز از یک سو جهان علاوه بر اینکه به سمت پیشرفت و توسعه می‌رود، به سمت بی‌عدالتی نیز حرکت می‌کند و در همین راستا مدیریت به فن و تکنیکی پیچیده تبدیل شده است پس لازم است با فقه پویای اسلامی و با استفاده از کتاب‌ها و سنت الهی یک مدیریت سالم و نظام‌مندی را طراحی و ارائه دهیم.
این کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث تأکید کرد: حتی خانواده را نیز بدون مدیر نمی‌توان اداره کرد برای مثال پدر و سرپرست خانواده هر اندازه بداخلاق نیز باشد بهتر از آن است که اصلاً وجود نداشته باشد و در همین راستا امام رضا(ع) فرموده‌اند: «ندیدیم گروهی از مردم و ملتی از ملت ها را که زندگی باثباتی داشته باشند مگر اینکه سرپرست و قیم داشته باشد چون در امر دین و دنیا چاره ای جز وجود سرپرست و پیشوا نیست».
این مدرس دانشگاه تأکید کرد: پس هیچ مشکلی نباید در معرفی مدیریت مانع شود بنابراین اسلام معتقد است که این سرمایه‌های وجودی در ذات انسان‌ها نهفته است و نیاز است که این سرمایه‌های وجودی در ذات انسان‌ها کشف و استخراج شود.
وی عنوان کرد: امام رضا(ع) در جای دیگر فرمود «والی مسلمانان مانند ستون یک خیمه هستند» چون ستون یک خیمه همانند نقطه مرکزی است که دایره شعاعش به تمامی جوانب به‌طور یکسان است به‌طوری که هر کس در هر زمان و در هر سوی که اداره کند به‌طور دقیق به آن دسترسی پیدا می‌کند.
وی در ادامه با اشاره به خصوصیات یک مدیر گفت: اولین خصوصیت یک مدیر اسلامی این است که مدیریتش برای رسیدن به امیال شخصی نباشد و مسند مدیریت را مسند افتخار و نردبام صعود برای رسیدن به امیال شخصی خود قرار دهد چون اسلام چنین مدیرانی را مورد سرزنش قرار داده است.
کاویانی ابراز کرد: از سوی دیگر مدیریت یک امانت و نه طعمه الهی است پس مدیر باید به شدت از مدیریت مراقبت کند همانطور که امام علی(ع) در نامه‌ای به حاکم آذربایجان نوشت، مدیریتی که به تو واگذار شده طمعه‌ای برای رسیدن به مطامع شخصی نیست بلکه یک امانت است و کسی از تو بالاتر است که آن را به تو سپرده است.
وی تصریح کرد: مدیریت یک تکلیف است اما حق نیست چون در نظام اسلامی واگذاری و پذیرش مدیریت و منصب‌های الهی و اجتماعی یک تکلیف خدایی است پس مدیران پرورش یافته در مکتب اسلام به‌نوعی خدمت در منصب مدیریت را یک انجام تکلیف شرعی و الهی دانسته و معتقد هستند که مدیریت یک وظیفه و نه یک وسیله سودجویی است.
وی گفت: مدیریت خدمت است در حالی‌که حکومت نیست پس در بینش اسلامی مدیر اسلامی هرگز مدیریت را برای حاکمیت نمی‌پذیرد از سوی دیگر مدیریت هدایت کردن و نه قدرت‌نمایی است و این در حالی است که بسیاری از مدیران مدیریت را میدان تاخت و تاز و نمایش خود می‌دانند.
کاویانی با اشاره به ساختار مدیریت در اسلام اظهار کرد: ساختار مدیریت در اسلام بر اساس خدامحوری است یعنی خداوند متعال در راس هرم مدیریت در جهان هستی قرار دارد همانطور که قرآن کریم فرمود فرمانروایی از آن خداوند است پس در جامعه خداوندمحور، یک مدیر ضمن اینکه خود را خادم می‌داند باید در همه حال بداند که خداوند حاضر و ناظر بر اعمال او است.
به گفته وی، شاخصه‌های فردی یک مدیریت اسلامی، ایمان به خدا، پیامبران و روز قیامت است چون اگر مدیری ایمان نداشته باشد مدیریت را میدان تاخت و تاز خود قرار می‌دهد و از سوی دیگر دانایی و توانایی نیز از سایر ویژگی‌های یک مدیر الهی است.
این مدرس دانشگاه، سعه صدر را در مدیریت مهم ارزیابی کرد و افزود: کسی که تحمل نداشته باشد شایسته مدیریت نیست و در این راستا یک مدیر برای داشتن سعه صدر می‌تواند از صبر و نماز بهره ببرد و از سوی دیگر حسن شهرت و سابقه کار از دیگر ویژگی‌های مدیریت اسلامی است و علاقه و تعهد نیز لازمه مدیریت است چون کسی که علاقه به کار نداشته باشد شایسته مدیریت نیست.