نگارش دانشنامه جهان اسلام براساس قابلیت‌های زبان فارسی
گروه ادب: مدیرعامل پیشین بنیاد دایره‌المعارف اسلامی گفت: ما موظف بودیم دانشنامه جهان اسلام را به زبان فارسی و با توجه به قابلیت‌های معرفت‌شناسانه زبان فارسی به نگارش درآوردیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مراسم بزرگداشت سی‌امین سال تأسیس بنیاد دایره‌المعارف اسلامی و رونمایی هجدهمین مجلد دانشنامه جهان اسلام، عصر چهارشنبه، 21 اسفند با حضور غلامعلی حدادعادل، مدیرعامل فعلی و مصطفی میرسلیم، مدیرعامل پیشین بنیاد و عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر برگزار شد.
مصطفی میرسلیم، عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر در این مراسم گفت: تا خاتمه چاپ مجلدات دانشنامه جهان اسلام که حدس می‌زدیم 50 سال وقت ببرد، با سفر آخرت برخی از اعضای هیئت امنا مواجه بودیم، که افرادی مانند آیت‌الله معرفت، سیدجعفر شهیدی و گرجی و همچنین اساتیدی چون زریاب خویی، رضوی، اعلم و سجادی را نیز از دست دادیم.
وی افزود: انگیزه و نگاه مقام معظم رهبری در رابطه با تأسیس این بنیاد، شناساندن اسلام ناب و معارف اهل بیت(ع)، شناساندن ایران به ویژه ایران اسلامی به لحاظ فرهنگ، تمدن، تاریخ و آداب و رسوم آن، شناساندن کشورهای اسلامی و مسلمانانی که در سایر کشورها حضور دارند، بود.
میرسلیم با اشاره به دلایل نگارش این اثر اظهار کرد: آثار چاپ شده در خارج از کشور همه ظاهر منطقی علمی دارند، اما بخشی از حقیقت در آنها ذکر شده و یا به برخی موضوعات اهمیت کمتری داده شده است. به عنوان مثال جدایی دین از سیاست بسیار پررنگ نشان داده شده، در حالی که حق‌گرایی کمرنگ است.
وی ادامه داد: ما موظف بودیم این دانشنامه را به زبان فارسی بنویسیم و با توجه به قابلیت‌های معرفت‌شناسانه زبان فارسی، پاسداری از کیان زبان فارسی، تن در ندادن به نداها و تمایلات و وسوسه‌های تجویزگرایانه و با هدف فراموش نکردن اصالت ابلاغ مفهوم، این اثر را به نگارش درآوردیم.
میرسلیم با اشاره به اهمیت زبان فارسی از نگاه مقام معظم رهبری بیان کرد: شاید تاکنون در مجموع بیانات مقام معظم رهبری شاهد توجه خاص ایشان به اهمیت پاسداری از زبان فارسی بوده‌ایم که این توجه و اهتمام باید در «دانشنامه جهان اسلام» ظهور می‌کرد و ما در ابتدا آن را دانشنامه جهان اسلام نامیدیم.
وی در ادامه افزود: اگر بخواهیم کار درست انجام شود، باید ایرانی زندگی کنیم؛ کسی می‌تواند از پس دانشنامه جهان اسلام برآید که به مسلمان بودن و ایرانی بودن خود افتخار می‌کند و غنای زبان فارسی را می‌شناسد و به زبان فارسی احترام می‌گذارد و اندیشه‌های بزرگان را از 12 قرن پیش خوانده و بررسی کرده است.
میرسلیم با بیان اینکه زحمت ترجمه یک مقاله به زبان فارسی کمتر از تألیف یک اثر نیست، ادامه داد: ما در بنیاد دایره‌المعارف اسلامی از کنار نفوذ بیگانه در شکل‌های مختلف بی‌توجه عبور نکردیم و از واژگان بیگانه در این اثر استفاده نشده است؛ البته بحث واژه نیست، بلکه بحث ترکیب جمله است، کسی که با زبان فارسی آشناست باید توجه داشته باشد که در ترجمه یک اثر فقط واژه‌ها نیستند، بلکه مفهوم کلی جمله باید اندیشیده شود تا از بروز خسارت به زبان فارسی جلوگیری شود، وگرنه موجب تضعیف زبان فارسی خواهد شد.
وی با بیان اینکه بخشی از رواج طرز فکرها به آثار ترجمه شده برمی‌گردد، گفت: ما نیازی به وام گرفتن از سایر زبان‌ها نداریم و باید مراقب باشیم، وقتی می‌خواهیم مطلبی را ارائه دهیم، فرهنگ بیگانه را القاء نکنیم.
افتخار ما مسلمانان است که پیامبر(ص) خود را معلم معرفی می‌کند
محسن جهانگیری، چهره ماندگار فلسفه ایران نیز در ادامه این مراسم گفت: مسئله علم در اسلام نکته روشنی است و در میان هیچ یک از ادیان و هیچ فرهنگی مانند فرهنگ اسلام به علم و دانش اهمیت داده نشده است و افتخار ما مسلمانان است که پیامبر(ص) خود را معلم معرفی می‌کند و می‌گوید؛ «خداوند مرا معلم مبعوث کرده است»، خداوند متعال در آیات قرآن کریم نیز، پیامبر خود را معلم معرفی می‌کند که کتاب آسمانی را به دیگران تعلیم می‌دهد.
وی با اشاره به واژه حکمت در آیات قرآن گفت: اصطلاح حکمت در قرآن کریم مساوی با اصطلاح فلسفه نیست، اگرچه مسلمانان وقتی فلسفه‌های یونان را به زبان عربی ترجمه کردند، مانند ما آنقدر غرب‌زده نبودند که هر کلمه غربی را جایگزین آن کنند، بلکه کوشش می‌کردند واژگان عربی را به کار ببرند.
جهانگیری با بیان اینکه دو بال علم و عمل برای انسان لازم است، افزود: حکمتی که در آیات و روایات اسلامی آمده، علم و عمل با هم است، از این رو علما مانند ملاصدرا و شیخ اشراق کلمه حکمت را به جای فلسفه به کار برده‌اند؛ چرا که حکمت، جامع علم و عمل است و اسلام به همه علوم توجه دارد مانند ابونصر فارابی که کتابی در باب سیاست نوشته.
گفتنی است که در این مراسم، افتخار حسین عارف، رئیس مؤسسه فرهنگی اکو، مهدی محقق، مدیرعامل انجمن مفاخر فرهنگی ایران و اساتید حوزه و دانشگاه حضور داشتند و در پایان این مراسم، از هجدهمین مجلد «دانشنامه جهان اسلام» رونمایی شد.
