نماینده‌های سینمای ایران در جشنواره‌های خارجی را مغرضانه نقد نکنیم

خسرو معصومی، کارگردان سینما در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره جایگاه فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های خارجی اظهار کرد: از نگاه من برخی اعتراضاتی که درباره حضور فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های خارجی می‌شود، مخالفت‌های درستی نیست، زیرا اگر همان فیلمسازان معترض خود در بخش مسابقه جشنواره‌های خارجی حضور داشته باشند و ببینند که با کارشان چه برخوردی می‌شود، مسلما دیگر این گونه اظهار نظر نخواهند کرد؛ به این دلیل که تاثیرات فیلم‌های ایرانی را در مخاطبان خارجی مشاهده کرد‌ه‌ام. برای مثال من در نمایش فیلم‌هایم در جشنواره‌های خارجی می‌بینم که چگونه علاوه بر تماشاگران ایرانی که سال‌هاست در خارج از کشور زندگی می‌کنند، مخاطبان خارجی نیز علاقه‌مند فرهنگ ایرانی می‌شوند.

وی افزود: به جرئت می‌توان گفت که سینمای ایران در خارج از کشور مایه افتخار جمهوری اسلامی است و به نوعی حکم سفیر فرهنگی را ایفا می‌کند، پس خیلی بی‌انصافی است اگر بخواهیم تمام فیلم‌هایی که در جشنواره‌های خارجی به نمایش در می‌آیند را کارهایی برای خوشایند غربی‌ها بدانیم. گواه بارز این ادعا، هجمه‌هایی است که نسبت به اصغر فرهادی بعد از دریافت جایزه اسکار انجام گرفت! آیا اگر فیلمسازی بخواهد دورویی و دروغ را نقد کند مرتکب خطا شده است؟ آیا در جامعه چنین معضلاتی وجود ندارد؟ آیا وقتی در فیلم «گذشته» به نوعی زن فرانسوی تصویر می‌شود این رویکرد باید با اعتراض آنها (فرانسوی‌ها) مواجه شود؟ اگر به درستی در تمام این سوال‌ها دقیق شویم تنها یک جواب دارد. آن نیز تنگ نظری است که نسبت به کارهای این فیلمساز یا سینماگرانی که فیلم‌هایشان در جشنواره‌های خارجی موفق است، صورت می‌گیرد.

فیلم‌هایم تصویرگر زیبایی‌های ایران است

کارگردان فیلم «خرس» ادامه داد: در فیلم‌هایم سعی می‌کنم به داشته‌های کشورم بیشتر از نقصان‌ها بپردازم، حتی در بحث انتخاب لوکیشن هم معمولا سراغ مناظری می‌روم که زیبایی خاص بهره برده باشد تا تماشاگر خارجی با دیدنش عاشق طبیعت و جغرافیای ایران شود. این زیبا نشان دادن طبیعت ایران تنها یک کار تصویری نیست، بلکه به نوعی تصویرگری برای تماشاگر خارجی است، چون آنها تصور می‌کنند کشور ما از طبیعت زیبا بی‌بهره است و همانند کشورهای عربی بیابان است. نکته دیگر این که فیلم‌های ایرانی حاضر در جشنواره‌های خارجی به نوعی آشتی دهنده برخی ایرانیان با سینمای ایران شده است. امیر نادری مثالی است که من در این زمینه می‌زنم، زیرا در جشنواره شانگهای وی به شدت در مقابل فیلم ایرانی عکس‌العمل نشان می‌داد، اما زمانی که فیلم من را دید نظرش نسبت به سینمای ایران تغییر کرد.

معصومی در ادامه گفت: برای این که فیلمی ساخته شود، فیلمساز باید از اداره نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد مجوز دریافت کند، پس هنگامی که فیلمی از این دو فیلتر می‌گذرد، چرا باید به این فیلم‌ها انگ سیاه‌نمایی زد. به عقیده من فیلم‌های ایرانی که در داخل و با اجازه وزارت ارشاد تولید می‌شوند کارهای سالمی هستند، اما آن کارهایی که در خارج از کشور و تنها برای تخریب چهره ایران تولید می‌شود کارهایی مغرضانه هستند. «فصل کرگدن» و «گربه‌های ایرانی» مثال خوبی برای این توضیح هستند که هر دو را بهمن قبادی کارگردانی کرده است.

سیاست حاکم بر جشنواره‌های خارجی

وی در بخش دیگری از سخنان خود بیان کرد: در جشنواره‌های خارجی، مسائل فرهنگی با دلبستگی‌های سیاسی فرق دارد، البته ممکن است که در برخی جشنواره‌ها داورانی هم وجود داشته باشند که در تصمیمات خود گرایشات سیاسی را دخیل کنند، اما این رویه هیچ ربطی به سیاست‌های کلی جشنواره‌ها ندارد. در این میان ممکن است برخی‌ها این ایراد را بگیرند که اگر این سخن درست باشد، چرا فیلم‌های دفاع مقدسی در جشنواره‌های خارجی مورد توجه قرار نمی‌گیرند؟ جواب این سؤال واضح است، بدین معنا که در جشنواره‌های خارجی به فیلم‌هایی که در آن به صورت مستقیم به جنگ دو ملت پرداخته می‌شوند توجه نمی‌شود، زیرا واژه جنگ برایشان ناپسند است، اما اگر می‌بینیم به فیلم‌هایی نظیر «خرس» هم توجه می‌شود به این دلیل است که آن کارها به اتفاقات که پس از جنگ برای آدم‌های‌های جنگ رخ داده توجه می‌کند.

این کارگردان در پایان بیان کرد: در جشنواره آسیا پاسفیک که فیلم «خرس» حضور داشت این کار در تمامی بخش‌ها کاندید بود. در همین جشنواره فیلمی چون «فصل کرگدن» نیز حضور داشت که فیلمی کاملا ضد ایرانی است، اما این فیلم تنها در بخش فیلمبرداری کاندید شد، در صورتی که اگر قرار بود در جشنواره‌های خارجی این دسته آثار مورد استقبال واقع شوند این کار باید تمامی جوایز جشنواره را از آن خود می‌کرد، اما ارزیابی کنید این فیلم تا چه حد توانسته در فستیوال‌های خارجی با موفقیت رو به رو شود. در انتها باز هم می‌گویم که جشنواره‌های خارجی بدشان نمی‌آید تا فیلم‌هایی نظیر «عصبانی نیستم» را به نمایش در آورند، ولی این که برای این گرایش هدفمندی و سیاست گذاری انجام شده باشد را درست نمی‌دانم.