مصرف‌گرایی؛ بلای بزرگ جامعه امروز/با منابع طبیعی با هوس برخورد نکنیم

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ، صرفه‌جویی و مدیریت جهادی را باید در تمام عرصه‌های زندگی استفاده کرد و این مهم وظیفه هر فردی در جامعه است. در آیه‌ 31 سوره مبارکه اعراف آمده است « کُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ؛ و بخورید و بیاشامید ولى‏ زیاده‌‏روى نکنید که او اسرافکاران را دوست نمی‌‏دارد». کـلـمـه اسـراف، کـلـمـه بـسـیـار جامعى است که هر گونه زیاده‌روى در کمیت و کیفیت، بیهوده‌گرایى، اتلاف و مانند آن را شامل مى‌شود.

دیر زمانی نمی‌گذرد که با بحران آب روبه‌رو شده‌ایم که البته همه این‌ها به جهت استفاده نامتعارف و غیر اصولی از آب است. در ۵۰ سال گذشته ۳۷ مورد خشونت بین کشورها بر سر آب گزارش شده است که همه آنها به جز هفت مورد به خاورمیانه مربوط می‌شود.

طبق اعلام مطالعات سازمان ملل متحد، کمبود آب مشکلی حاد در سراسر خاورمیانه است. اگرچه طبق این مطالعات ایران و عراق تنها کشورهای منطقه هستند که هنوز در آستانه بحران آب قرار ندارند، لیکن پیش‌بینی می‌شود که در صورت ادامه روند کنونی وضعیت کمبود و آلودگی آب در منطقه، این دو کشور نیز در آینده‌ای نه چندان دور با بحران آب مواجه شوند.

پژوهش‌ها حاکی از این است که ایران در منطقه‌ای قرار گرفته است که در آینده با بحران آب مواجه خواهد شد و باید الگوی مصرف در این کشور هرچه سریع‌تر تغییر کند. هر سال با نزدیک شدن به فصل تابستان شاهد این هستیم که سازمان‌های ذی‌ربط از هر وسیله تبلیغاتی برای کمبود و خطر بحران آب استفاده می‌کنند اما این را باید در نظر داشت که  در هر لحظه این خطر را باید در کمین دید و برای رهایی از افتادن در گودال بی‌آبی و کم‌آبی در سال‌های بعد احساس خطر کرده و تدابیری اندیشیده شود.

کاهش آب در شهرهای کوچک منجر به کاهش تولیدات کشاورزی شده است

البته این را باید در نظر داشت که  شهرهای بزرگ بیشترین مصرف را در کشور به خود اختصاص داده‌اند و این مهم موجب شده که منابع آب برخی از شهرستان‌ها برای تأمین آب شهرها و استان‌های کشور تخصیص داده شود و به همین دلیل کاهش منابع آبی در شهرهای کوچک و روستاها باعث کاهش تولیدات کشاورزی و رو به افول گذاشتن مراتع و فضای سبز حاشیه‌ای این مناطق شده است.

کاهش مصرف آب و صرفه‌جویی، خود مصداق مدیریت جهادی است و هر فرد با صحیح مصرف کردن خون تازه‌ای در شریان چرخه اقتصادی و اجتماعی کشور تزریق می‌کند و اگر تک تک افراد خانواده از آغاز کودکی در این مسیر قدم بردارند خدمت بزرگی به بشریت و دیگر هم‌نوعان خود کرده‌اند.

در سخنان رهبری نیز از سال‌های گذشته شاهد هستیم که در مورد نحوه صحیح مصرف منابع خدادادی اشاراتی دارند با این مضمون که ما ملت ایران باید این جامه زشت را از تنمان بیرون بیاوریم، ما خیلی مصرف‌زده هستیم باید این را حلش کنیم. همه باید دست به دست هم بدهند و این قضیه را حل کنند. البته صدا و سیما هم بلاشک نقش دارد و ما باید به صرفه‌جویی عادت کنیم.

نسبت به امکانات و منابع طبیعی با هوس برخورد نکنیم

صرفه‌جویی یعنی آن چیزی را که قابل استفاده است و می‌توانیم از آن استفاده کنیم دور نریزیم . نسبت به امکانات با هوس رفتار نکنیم. دائما چیزهای ماندگار را نو کردن و چیزهای ضایع نشدنی را دور ریختن روش درستی نیست. مسئولان کشور باید راه صرفه‌جویی و مقابله با اسراف را به مردم بیاموزند. مصرف‌گرایی بلای بزرگ جامعه امروز ماست و اسراف روز به روز شکاف‌های طبقاتی و شکاف بین فقیر و غنی را بیشتر و عمیق‌تر می‌کند.

یکی از چیزهایی که لازم است مردم برای خود وظیفه بدانند اجتناب از اسراف است. دستگاه‌های مسئول بخش‌های مختلف دولتی به‌ویژه دستگاه‌های تبلیغاتی و فرهنگی به ویژه صدا و سیما باید وظیفه خود بدانند مردم را نه فقط به اسراف و مصرف‌گرایی و تجمل‌گرایی سوق ندهند بلکه در جهت عکس مردم را به سمت قناعت اکتفا و به اندازه لازم مصرف کردن و اجتناب از زیاده‌روی و اسراف دعوت کنند.

مصرف‌گرایی جامعه را از پای در می‌آورد. جامعه‌ای که مصرف آن از تولیدش بیشتر باشد در میدان‌های مختلف شکست خواهد خورد. ما باید عادت کنیم مصرف خود را تعدیل و کم کنیم و از زیادی‌ها بزنیم. صرفه‌جویی صحیح همان که در اسلام به آن قناعت می‌گویند به معنای نخوردن نیست‌، به معنای زیاده‌روی نکردن ونعمت‌های خدا را حرام و ضایع نکردن است.

امر به معروف و نهی از منکر در مصرف آب را جدی بگیریم

حال باید گفت صحیح مصرف کردن و قناعت بهترین راه حل برای مقابله با بحران کم‌آبی و بی‌آبی است و باید تمام آحاد جامعه آن را رعایت و در هر مکانی که شاهد اصراف و استفاده نادرست از آب بودند امر به  معروف را از یاد نبرند و توصیه به درست مصرف کردن را وظیفه ذاتی خود بداند.

در کنار موضوعاتی که آورده شد باید اضافه کرد درست مصرف کردن منابع آب در شهرهای بزرگی همچون کرج و تهران موجب شده است که میزان سطح آب در شهرستان‌های غرب استان تهران کاهش پیدا کند و سهمیه آب مصرفی  که در سال‌های دور برای این شهرستان‌ها در نظر گرفته شده بود اینک به‌طور کامل تخصیص داده نمی‌شود.

با توجه به همین موضوعات هر از چند گاهی مسئولان شهرستان‌های غرب استان تهران به بحران کم‌آبی اشاره می‌کنند و از مردم می‌خواهند که به‌طور صحیح مصرف از منابع آب استفاده کنند و صرفه‌جویی را سرلوحه خود برای استفاده از منابع طبیعی و خدادادی قرار دهند اما باید این را از یاد نبرد که فقط به کلام نیست باید راهکارهای درست مصرف کردن و به موقع استفاده کردن را به شکل یک فرهنگ در تمام جامعه اشاعه داد.

شهرستان‌های غرب تهران به‌ویژه شهرستان‌های شهریار و ملارد که بیشترین فضای سبز و باغات را به خود اختصاص داده‌اند از کمبود آب رنج می‌برند و این نگین غرب استان تهران اگر به همین صورت میزان آب زیر زمینیش کاهش پیدا کند اندکی نمی‌گذرد که خورشیدش افول می‌کند.

کاهش آب در شهرهای کوچک باعث جان گرفتن سودجویان

کاهش آب در شهرها و شهرستا‌ن‌های حاشیه‌ای استان‌ها باعث می‌شود که سود‌جویان جان تازه‌ای بگیرند و با بهانه کمبود آب اقدام به تخریب باغات و تبدیل آن به مراکز صنعتی، مسکونی و تجاری کنند که این باعث می‌شود اکوسیستم منطقه با مخاطراتی روبرو شود که بعد از مدتی دیگر نتوان آن را جبران کرد.

باید گفت اگر همه افراد جامعه در زمان استفاده از منابع طبیعی همچون آب آیه «کُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ» را در نظر بگیرند به‌طور حتم کم‌آبی در اندک زمانی از جامعه و مناطق کم آب رخت برخواهد بست و همه باید مصرف بهتر را به جای مصرف بیشتر در نظر داشته باشیم.

کشورهای توسعه‌‌یافته در کنار آموزش از زمان کودکی برای درست مصرف کردن آب برنامه و تمهیدات مناسبی را با توجه به نوع قرار‌گیری خود در مناطق آبی اندیشیده‌اند و کم مصرف کردن و درست مصرف کردن را به‌عنوان یک فرهنگ در جامعه گسترش داده‌اند و نوع وسایلی که برای استفاده آب نیاز است نیز همگون با نوع منابع آبی ساخته‌اند تا کمترین میزان از بزرگترین نعمت خداوند به هدر برود.

یک سوم متوسط بارش جهان در ایران

هم‌اکنون اعمال روش‌های سنتی آبیاری در بخش کشاورزی و بالا بودن میزان هدرروی آب در این بخش و همچنین شبکه‌های انتقال و توزیع؛ باعث از بین رفتن هزینه‌های تأمین آب در کشوری شده است که به میزان یک سوم متوسط جهانی در سال بارندگی دارد.

در سال 88 یک مقام شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور میزان مصرف سرانه عمومی آب، خدمات و هدررفت آن به ازای هر نفر در روز را 220 لیتر اعلام کرده بود که طبق گزارش وزارت نیرو در سال 89 این میزان مصرف آب شرب در بخش خانگی، دو برابر متوسط جهانی شد و هر سال بر مقدار آن افزوده می‌شود که این مهم غیرقابل بازگشت است.

در سال 1404 دچار تنش آبی می‌شویم

منابع آب تجدید شونده در ایران هم‌اکنون 25 درصد متوسط جهانی آن است و بیش از 130 میلیارد مترمکعب از منابع آبی موجود کشور تجدیدشونده است و اگر با این روند پیش برویم و به فکر تأمین آب با کیفیت نباشیم در سال 1404 دچار تنش آبی خواهیم شد، بنابراین باید راهکار دیگری در پیش بگیریم و از هم‌اینک به فکر فردا باشیم.